«اتحاد برای حقوق بشر در افغانستان» که در بر گیرنده هفت سازمان حقوق بشری، از جمله عفو بین‌الملل و دیده‌بان حقوق بشر است، دوشنبه، ۳۰ خرداد (۲۰ ژوئن)، به مناسبت روز جهانی پناهندگان، در بیانیه‌ای خواستار توقف روند اخراج اجباری پناهندگان افغان از کشورهای مختلف جهان شد و از دولت‌ها خواست که مطابق قوانین بشردوستانه بین‌المللی، به رفتارهای خشونت‌بار علیه پناهندگان و مهاجران افغان پایان دهند. 

در بیانیه این سازمان‌ها که در وبسایت عفو بین‌الملل منتشر شد، آمده است: «بحران پناهجویان افغانستان یکی از بزرگترین بحران‌های درازمدت پناهجویان در جهان است. اکنون بیش از شش میلیون افغان به دلیل درگیری، خشونت، و فقر از خانه‌ها و کشورشان رانده شده‌اند. از این تعداد، سه و نیم میلیون در داخل افغانستان آواره شده‌اند، و دو میلیون و ۶۰۰ هزار مهاجر در کشورهای دیگر زندگی می‌کنند. با سلطه طالبان بر افغانستان در ۱۵ اوت ۲۰۲۱، این ارقام افزایش یافت.»

در بیانیه سازمان‌های حقوق بشری آمده است که افزایش تعداد آوارگان افغان که شمار زیادی از کودکان و زنان را نیز شامل می‌شود، آنان را در معرض دشواری‌های فراوان قرار داده است. بیانیه مذکور می‌افزاید: «تاثیر بدتر شدن اوضاع در افغانستان برای افغان‌های آواره، به‌ویژه زنان و کودکان، مخرب بوده است، زیرا ۸۰ درصد از افغان‌های تازه آواره‌شده،‌ زنان و کودکان‌اند و با خطرات حفاظتی فزاینده‌ای مانند جدایی از خانواده، اضطراب، آسیب روانی اجتماعی، و خشونت مبتنی بر جنسیت مواجه‌اند.»

در این بیانیه، وضعیت پناهجویان افغان در کشورهایی ماند ایران، پاکستان، تاجیکستان، مالزی، و ترکیه نگران‌کننده توصیف شده و آمده است که پناهجویان افغان در کشورهای مذکور، از حقوق اساسی خود براساس قوانین بین‌المللی برخوردار نیستند و در معرض خشونت، بدرفتاری، و اخراج اجباری قرار دارند.

سازمان‌های حامی حقوق بشر با ذکر این نکته که حقوق پناهندگان، حقوق اساسی بشر است، می‌افزایند: «کنوانسیون ۱۹۵۱ پناهندگان و پروتکل ۱۹۶۷ آن از حقوق پناهندگان حمایت می‌‌کند. این [حمایت] حق اخراج نشدن را نیز، جز تحت شرایط کاملا مشخص، شامل می‌شود. حق مجازات نشدن برای ورود غیرقانونی به یک کشور، حق کار، مسکن، تحصیل، [دریافت] کمک‌های مردمی، آزادی مذهب، دسترسی به نظام قضایی، آزادی رفت و آمد در قلمرو [کشور دوم] و دریافت اسناد هویتی و سفر، از جمله این حقوق است.»

سازمان‌هایی چون عفو بین‌الملل، دیده‌بان حقوق بشر، خانه آزادی، اکنون آزادی، فدراسیون بین‌المللی حقوق بشر، حقوق جهانی زنان، و سازمان جهانی علیه شکنجه، این بیانیه را امضا کرده‌اند. این سازمان‌ها از دولت‌های جهان خواستند که به قوانین بین‌المللی بشردوستانه در مورد حقوق مهاجران و پناهندگان احترام بگذارند و به تعهدات خود در زمینه حمایت از افرادی که از جنگ، فقر، خشونت، و تهدید گریخته‌اند، عمل کنند.

در همین حال، آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، روز یکشنبه، ۱۹ ژوئن (۲۹ خرداد ۱۴۰۱)، از یک خانواده پناهنده افغان مقیم نیویورک دیدن کرد و در توییتی نوشت که پناهندگان، تنوع و رفاه را به جوامع میزبان می‌آورند. دبیرکل سازمان ملل متحد افزود: «باید به حمایت از آن‌ها ادامه دهیم.»