در پی حاشیه‌های هفته‌های اخیر درباره فرش‌های اهدایی خانواده انصاری به اماکن زیارتی شیعیان در کربلا، روز پنجشنبه ششم آذر تصاویر و ویدیوهایی از جمع‌آوری و تعویض گسترده فرش‌های صحن و رواق حرم امام سوم شیعیان در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها منتشر شد. این اقدام دومین تعویض بزرگ فرش‌ها در کمتر از یک هفته بود؛ پیش از این، در روز ۳۰ آبان نیز ویدیوهایی از جمع‌آوری فرش‌های حرم ابوالفضل العباس منتشر شده بود.
به دنبال این تغییرات، گمانه‌زنی‌هایی مطرح شد مبنی بر اینکه این اقدام‌ها به دستور آیت‌الله سیستانی و با هدف جمع‌آوری «موقوفات دارای شبهه» صورت گرفته است. با وجود تکذیب این ادعا در برخی رسانه‌ها و منابع شیعه در ایران، افکار عمومی چندان قانع نشد. به‌ویژه که این تحولات هم‌زمان با جنجال‌های مربوط به پرونده بانک آینده و علی انصاری، موسس آن، رخ داد.
این ابهامات پس از انتشار خبری درباره یک تصمیم از طرف آیت‌الله سیستانی فراگیر شد؛ خبری مبنی بر اینکه آیت‌الله سیستانی به دلیل شبهه در «حلیت اموال»، دستور جمع‌آوری فرش‌های اهدایی علی‌اکبر انصاری، پدر علی انصاری، را صادر کرده است. این شایعه را مرکز فقهی «مرکز تخصصی احکام ۱۱۸» تکذیب کرد، اما علی‌اکبر رائفی‌پور، چهره‌ای شناخته‌شده در ترویج نظریه‌های توطئه در جمهوری اسلامی، از نخستین کسانی بود که این ادعا را درباره انگیزه فقهی جمع‌آوری فرش‌ها مطرح کرد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
بر اساس گزارش سایت رویداد ۲۴، فرش‌های حرم حضرت عباس، در نخستین روز آذرماه و در حالی جمع‌آوری شدند که تنها دو سال از پهن شدن آن‌ها در این مکان می‌گذشت. این فرش‌ها با فرش‌هایی به رنگ قرمز جایگزین شدند و دلیل این تغییر هم به نقل از شیخ حامد، یکی از خادمان آستان، «نوسازی و رعایت نظافت بیشتر» عنوان شد. یکی از مسئولان آستان حضرت عباس نیز تاکید کرد که این تعویض «هیچ ارتباطی با شایعات» ندارد و فرش‌های آبی جمع‌آوری‌شده در بخش‌های دیگر استفاده خواهند شد.
با این حال این تعویض ظاهرا ساده با در نظر گرفتن جنجال اخیر درباره بانک آینده و مالک آن، معنایی فراتر از یک تغییر دکوراسیون پیدا کرد؛ به‌ویژه زمانی که سایت تابناک روز پنجشنبه ششم آذر، تصاویری از جمع‌آوری فرش‌های حرم امام حسین نیز منتشر کرد. این تصاویر نشان می‌داد خادمان در حال جمع کردن فرش‌های سبز به‌تازگی پهن‌شده و جایگزینی آن‌ها با فرش‌هایی با طرح و رنگ متفاوت‌اند. این فرش‌های سبز نیز اهدایی خانواده انصاری بودند.
تابناک در گزارش خود یادآور شد که «این اقدام دقیقا دو هفته پس از پخش شایعه دستور مستقیم آیت‌الله سیستانی برای جمع‌آوری فرش‌های اهدایی خانواده انصاری به دلیل برخی شبهات، در رسانه‌ها رخ می‌دهد». هرچند دفتر آیت‌الله سیستانی تاکنون هیچ بیانیه رسمی دراین‌باره منتشر نکرده، انتشار هم‌زمان تصاویر تعویض فرش‌ها در هر دو حرم این گمانه را تقویت کرده است که موضوع فراتر از «تعویض دوره‌ای برای نظافت» باشد.
فرش‌های اهدایی خانواده انصاری بر اساس تصاویری که رسانه‌های داخلی منتشر کردند، مهرماه امسال در حرم امام حسین گسترانده شدند. علی‌اکبر انصاری خردادماه امسال فوت کرد و فرش‌هایی اهدایی چند ماه پس از درگذشت او، از طرف خانواده به‌عنوان وقف، به حرم امام سوم شیعیان ارسال شد. در تصاویری که از پهن شدن این فرش‌ها منتشر شد، مشخص بود که نام علی‌اکبر انصاری پشت آن‌ها بافته شده است. به این ترتیب فرش‌های سبز اهدایی خانواده انصاری تنها حدود دو ماه پس از پهن شدن، جمع شده‌اند که همین مسئله بر ابهام ماجرا می‌افزاید.
در گزارش تابناک آمده است که «تعویض فرش در حرم‌ها هر چند ماه یک بار به دلیل مسائل بهداشتی و فرسودگی انجام می‌شود، اما این بار حجم و سرعت عمل بسیار بیشتر از روال معمول بود و تنها چند روز پس از تعویض فرش‌های حرم حضرت عباس صورت گرفت».
ابعاد ماجرا زمانی گسترده‌تر شد که تصاویر منتشرشده از جعبه‌ها و مارک فرش‌های جدید نشان داد این فرش‌ها بافت کشور عربستان سعودی‌اند؛ موضوعی که حساسیت‌ها را دوچندان کرد، زیرا این فرش‌ها جایگزین فرش‌های پیشین شده‌اند که تماما ایرانی بودند.
جمع‌آوری فرش‌ها چه به دلیل نوسازی و نظافت باشد و چه به دلیل ابهام در «حلال بودن» اموال واقف، در روزهای اخیر به یکی از سوژه‌های جنجالی در شبکه‌های اجتماعی تبدیل شده است. برخی کاربران با اشاره به تناقض در ادعاهای مذهبی مسئولان جمهوری اسلامی، این پرسش را مطرح کرده‌اند که چرا مقام‌های جمهوری اسلامی با اموال شبهه‌دار یا استفاده از آن‌ها حتی در مکان‌های مقدس مشکلی ندارند، اما همین موضوع در حرم‌های مقدس شیعیان در کربلا موجب چنین حساسیت و واکنشی شده است.
در این میان، برخی رسانه‌ها برای پاسخ به ابهام‌ها و شایعات، اطلاعیه نهاد فقهی موسوم به «مرکز تخصصی احکام ۱۱۸» را منتشر کردند که ضمن رد ادعای تعویض فرش‌ها به دلیل شبهه شرعی، مدعی شده است واقف اصلی فرش‌ها مرحوم علی‌اکبر انصاری، پدر علی انصاری بود و وضعیت مالی یا رفتاری فرزند او هیچ تاثیری بر صحت و اعتبار وقف ندارد. آن هم در حالی که فرش‌ها پس از فوت انصاری پدر و از طرف خانواده، وقف شده‌اند.
مرکز فقهی احکام ۱۱۸ همچنین ادعا کرد که «هیچ گزارش یا مدرکی مبنی بر نامشروع بودن اموال وقف وجود ندارد و اساسا وقف بر پایه فرض سلامت مال واقف پذیرفته می‌شود». بر بخش دیگری از این اطلاعیه هم این ادعا مطرح می‌شود که هیچ‌یک از مراجع تقلید، از جمله آیت‌الله سیستانی، دستور یا فتوایی درباره جمع‌آوری فرش‌ها صادر نکرده‌اند.
با توجه به اینکه دفتر آیت‌الله سیستانی همچنان هیچ اطلاعیه رسمی صادر نکرده و به شایعات اخیر هم واکنشی نشان نداده است، ابهام‌ها، تحلیل‌ها و برداشت‌های مختلف در فضای عمومی درباره دلایل جمع‌آوری فرش‌ها ادامه دارد. حتی برخی چنین تحلیل کرده‌اند که سکوت آیت‌الله سیستانی ممکن است با سنت مرجعیت شیعه در پرهیز از ورود مستقیم به جنجال‌ها، سازگار باشد.
با این حال آنچه این موضوع را بیش‌ازپیش در کانون توجه قرار داده، تضادی است که بسیاری از کاربران و ناظران میان حساسیت فقهی متولیان حرم‌های کربلا و رفتار مقام‌های جمهوری اسلامی مطرح می‌کنند. منتقدان یادآور می‌شوند که مسئولان جمهوری اسلامی طی بیش از چهار دهه، با استناد به احکام فقهی در ریزترین لایه‌های زندگی مردم، از پوشش و سبک زندگی تا روابط خانوادگی و حتی نوع موسیقی و سرگرمی دخالت کرده‌اند، اما هنگامی که پای منافع شخصی، قدرت سیاسی یا بهره‌برداری اقتصادی به میان می‌آید، همان سازوکار فقهی را که برای مردم الزام‌آور کرده بودند، برای خود بی‌اعتبار می‌دانند.
این موارد در سال‌های اخیر مصداق‌های فروانی داشته است؛ از استفاده از اموال با منشا نامشخص یا مرتبط با فساد اقتصادی در نهادهای دولتی و مذهبی تا حمایت از چهره‌هایی که پرونده‌های مالی سنگین دارند و حتی اقامه نماز و برگزاری مراسم رسمی روی اموالی که مشروعیتشان محل سوال است.
ماجرای بانک آینده پس از سال‌ها شایعه درباره فساد و سوءمدیریت، در ماه‌های اخیر با انتشار گزارش‌هایی درباره «کسری سنگین منابع»، «عدم امکان پرداخت سپرده‌ها» و «ناتوانی در بازپرداخت بدهی‌ها» به اوج رسید. این بانک که علی انصاری آن را بنیان گذاشت، طبق گزارش‌ها، از ابتدای تاسیس با تخلفات گسترده در حوزه تسهیلات‌دهی، بنگاه‌داری و پروژه‌های ساختمانی مانند «ایران‌مال» روبرو بوده است. گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد بخش زیادی از دارایی‌های بانک آینده یا وجود خارجی ندارد یا به‌طور غیرشفاف در پروژه‌های وابسته به گروه انصاری خرج شده‌اند.
با بالا گرفتن بحران، بانک مرکزی مدیریت بانک را برکنار و پرونده را به مراجع قضایی ارجاع داد. پیامد این بحران نگرانی سپرده‌گذاران، احتمال ورشکستگی بانک و افزایش فشار افکار عمومی بر علی انصاری بود؛ موضوعی که هم‌زمانی آن با جمع‌آوری فرش‌های اهدایی خانواده او از حرم‌ها در کربلا، شایعات و حساسیت‌ها را دوچندان کرد.
