شماری از مهاجران افغان که اخیراً و در پی فروپاشی دولت پیشین افغانستان، برای در امان ماندن از کشتار طالبان به ایران پناه برده‌اند، می‌گویند موج جدیدی از عملیات نیروهای انتظامی جمهوری اسلامی ایران برای بازداشت و اخراج آنان در شهرهای مختلف آغاز شده است.

حلیم رسولی (نام مستعار)، افسر پیشین در فرماندهی پلیس کاپیسا، روز شنبه نهم بهمن، پس از پنج ماه زندگی در ایران، با یک‌دست لباس و جیب خالی به خانه رسید. او در اواخر مرداد و پس از آن‌که کابل به دست طالبان افتاد، اسلحه و تجهیزات نظامی‌اش را به طالبان سپرد و از ترس اقدامات انتقام‌جویانه آنان، به ایران گریخت. حلیم در این مدت در ایران در شهر جنوبی بوشهر اقامت داشت و کوشید تا با کارگری، برای سه کودک و همسرش که همچنان در کاپیسا زندگی می‌کنند، پول بفرستد. قبل از سلطه طالبان بر افغانستان، زندگی خانواده او وابسته به درآمد ماهانه‌ای بود که او بابت کارش به عنوان افسر پلیس از دولت دریافت می‌کرد. 

حلیم حدود یک هفته قبل در بوشهر بازداشت شد و پس از سپری کردن چند شبانه‌روز در اردوگاه‌ها و شهرهای مرزی ایران و افغانستان، روز شنبه با دست خالی به کاپیسا رسید. او اکنون مخفیانه در خانه بستگانش در یکی از روستاهای کاپیسا زندگی می‌کند. او نیز مانند شماری دیگر از نیروهای نظامی دولت پیشین افغانستان، به عفو عمومی اعلام شده از سوی طالبان اعتماد ندارد.

شمار دیگری از اعضای نیروهای انتظامی و نظامی دولت پیشین افغانستان که در ایران به‌سر می‎برند، در گفت‌وگو با ایندیپندنت فارسی گفتند که محل اقامت‌ خود را در مراکز شهرها ترک کرده‌اند و به مناطق دوردست و روستاها پناه برده‌اند تا از جست‌وجوی نیروهای انتظامی ایران در امان بمانند. نصیر (نام مستعار) یکی از این افراد است که در ده سال گذشته، به عنوان افسر امنیت ملی در کابل خدمت می‌کرد. او اکنون در حومه شهر کرج زندگی می‌کند. 

نصیر می‌گوید: «ما از ترس اعدام‌های صحرایی طالبان، به جمهوری اسلامی ایران پناه آوردیم. هرچند این‌ جا به دلیل نبود کار و افزایش بهای مواد خوراکی، گذراندن زندگی دشوار است، همین که دست طالبان به ما نمی‎‌رسد غنیمت است. ولی حالا موج بزرگی از بازداشت و اخراج  مهاجران آغاز شده است. دولت ایران با این کار ما را دست‌بسته به طالبان می‌سپارد.»

این افسر پیشین امنیت ملی افغانستان گفت که او و حدود ۱۲۰ تن از دوستانش که افسران پیشین امنیت ملی بوده‌اند و در خطوط نخست جنگ با طالبان حضور داشتند، پس از فروپاشی دولت، به ایران فرار کردند و اکنون، در پی از افزایش تلاش نیروهای انتظامی ایران برای بازداشت و اخراج مهاجران افغان، همه‌ آنان در حومه‌های شهرها و روستاها در وضعیتی ناگوار زندگی می‌کنند. او از دولت جمهوری اسلامی ایران خواست تا به دلایل حقوق بشری و با درک میزان خطر در افغانستان، در جریان اخراج مهاجران، دست‌کم نیروهای امنیتی دولت پیشین افغانستان را به طالبان نسپارد.

نورالدین محمدی مهاجر دیگری است که او نیز تا پیش از سلطه طالبان بر افغانستان در یکی از رسانه‌های محلی در شمال‌شرق افغانستان کار می‌کرد، اما پس از تعطیل شدن بسیاری از رسانه‌ها و از دست رفتن فرصت‌های کاری، مجبور شد برای تامین نیازهای خانواده‌اش، به قصد کارگری به ایران برود. او نیز نگران افتادن به دست نیروهای انتظامی و اخراج از ایران است.  

نورالدین که اکنون در اهواز زندگی می‌کند، می‌گوید: « نیروهای انتظامی، در یک هفته اخیر چندین تن از دوستانم را در محل کار و زندگی‌شان بازداشت و از ایران اخراج کردند. همه ما نگران هستیم و چاره‌ای هم نداریم.»

میرآقا نیز که در تهران زندگی می‌کند، می‌گوید روز یکشنبه در ایستگاه متروی تجریش شاهد بازداشت چندین مهاجر افغان بوده است. او می‌افزاید که نیروهای انتظامی جمهوری اسلامی ایران، مهاجران را با خشونت و بدرفتاری بازداشت می‌کنند و به اردوگاه‌های مرزی می‌برند. به گفته میرآقا، در برخی از شهرها حتی افرادی که ویزای کوتاه‌مدت یا اقامت بلند‌مدت نیز دارند، بازداشت شده‌اند. 

به گزارش آژانس پناهندگان نروژ، ایران میزبان حدود ۳.۶ میلیون مهاجر افغان است که از آن میان ۸۰۰ هزار نفر سند اقامت دارند و مهاجر قانونی محسوب می‌شوند، ۵۴۰ هزار نفر دیگر گذرنامه افغانستان و ویزای ایران را دارند، و بقیه که حدود ۲.۵ میلیون نفرند، فاقد مدرک اقامت رسمی هستند و غیرقانونی در ایران سکونت دارند. 

آژانس پناهندگان سازمان ملل نیز شمار افغان‌های فاقد مدرک اقامت رسمی را مشتمل بر۶۲ درصد از مجموع جمعیت مهاجران افغان در ایران اعلام کرده است. بیشتر مهاجران افغان در ایران با کارگری در مزارع، ساختمان‌ها، و کارخانه‌ها، زندگی خود و خانواده‌هاشان را در داخل افغانستان تامین می‌کنند. 

پس از فروپاشی دولت پیشین افغانستان و مسلط شدن طالبان بر آن کشور در ۲۴ مرداد ۱۴۰۰، روند مهاجرت افغان‌ها به ایران بار دیگر افزایش یافت. در نوامبر ۲۰۲۱ آژانس پناهندگان نروژ گزارش داد که روزانه چهار تا پنج هزار افغان، غیرقانونی و با گذر از راه‌های دشوار مرزی، وارد ایران می‌شوند. بخشی از این افراد به قصد کارگری و اقامت وارد ایران می‌شوند و بخشی دیگر می‌کوشند تا خود را به ترکیه برسانند.

روند اخراج مهاجران افغان از ایران برای همه مهاجران گران تمام می‌شود، اما برای نیروهای امنیتی دولت پیشین افغانستان که تحت تعقیب طالبان هستند، می‌تواند به قیمت جان‌شان تمام شود. 

اخراج مهاجران افغان از ایران و به ویژه نیروهای امنیتی دولت پیشین، در حالی که صورت می‌گیرد اقدام طالبان برای هدف قرار دادن این نیروها افزایش یافته است. به‌‌رغم وعده‌های سران طالبان مبنی بر پایبند ماندن به عفو عمومی، گزارش‌ها از کشتار نیروهای امنیتی پیشین و به زندان انداختن افراد به اتهام‌های مختلف در سراسر افغانستان، تکان‌دهنده است.

 یک مقام ارشد دولت پیشین افغانستان که فعلاً در ایران است، به ایندیپندنت فارسی گفت که طالبان حتی به افرادی که زمانی با آن گروه کار می‌کردند نیز رحم نمی‌کند. او با اشاره به یک مورد از کشته شدن یک عضو پیشین طالبان در شمال افغانستان، گفت: «مولوی نعیم، از فرماندهان پیشین طالبان که یک‌سال قبل با آنان مخالف شد و از جنگ دست برداشت، روز جمعه هشتم بهمن، در شهرستان دره‌صوف استان سمنگان کشته شد.»

به گفته او، مولوی نعیم با سه تن از افرادش، پس از سلطه طالبان بر افغانستان، به استان نیمروز در مرز ایران رفتند و پس از آن که نتوانستند به ایران وارد نشدند، به خانه‌‌های خود در روستای غلام‌علی شهرستان دره‌صوف‌پایان در سمنگان برگشتند. مولوی نعیم و سه فرد همراهش روز جمعه گذشته، به‌دست افراد طالبان تیرباران شدند. او متهم بود که پس ترک صفوف طالبان، با دولت پیشین افغانستان همکاری کرده است.