نبرد اوکراین که به درگیری میان غرب و روسیه تبدیل شد، بدون اینکه نشانه‌ای از یک راه‌حل سیاسی در افق آن پدیدار شود، وارد ماه چهارم شد. این در حالی است که نیروهای روسیه همچنان به تشدید عملیات نظامی در دونباس ادامه می‌دهند و می‌کوشند بخش‌هایی از این منطقه را که در آن‌ها به پیشرفت‌های چشمگیری دست یافته‌اند، تصرف کنند.

مسکو که تحرکات سیاسی و نظامی اوکراین را تهدیدی علیه امنیت ملی خود می‌دانست، در ۲۴ فوریه گذشته، در یک «عملیات ویژه» به منظور از بین بردن زیرساخت‌ها و تاسیسات نظامی اوکراین، به آن کشور حمله کرد. ارتش روسیه همچنان به دنبال دستیابی به پیشرفت‌های نظامی در قلمرو اوکراین است و برای رسیدن به این هدف، نقشه جنگ را بارها تغییر داده است و در این اواخر تمام تلاشش را بر تصرف منطقه دونباس متمرکز کرده است.

با این حال و به‌رغم تفاوت بسیار بین توانایی‌های نظامی و راهبردی روسیه با امکانات محدود اوکراین، کی‌یف توانست با کمک‌های سریع و هنگفت غرب، با ارتش روسیه مقابله کند و از سقوط بخش وسیعی از کشور، از جمله پایتخت، به دست نیروهای روسی جلوگیری کند و مسکو را در چنان شرایط دشواری قرار دهد که هرگز تصور نمی‌کرد. مسکو بر اساس محاسبات نظامی‌اش بر این باور بود که اوکراین در مدت بسیار کوتاهی به دست نیروهای روسی سقوط می‌کند و تهدیدی که به گفته آن، امنیت ملی روسیه را با خطر مواجه کرده است، به‌زودی برطرف می‌شود. اما کمک‌های سریع و مستمر غرب به اوکراین، صحنه درگیری را کاملا دگرگون کرد، و افزون بر آن، ایالات متحده آمریکا و کشورهای غربی با هدف تضعیف روسیه، تحریم‌های سخت اقتصادی علیه مسکو اعمال کردند.

در نتیجه، نبردی که در آغاز به دو کشور روسیه و اوکراین محدود بود، به رویارویی گسترده‌ای میان روسیه و غرب تبدیل شد و پیامدهای آن در عرصه‌های مختلف سیاسی و اقتصادی، به‌ویژه در بخش انرژی، تاثیر شدیدی گذاشت و کشورهای اروپایی را که به نفت و گاز روسیه متکی‌اند، با چالش‌های بزرگی روبه‌رو کرد.

در همین راستا، سمیر راغب، کارشناس امور نظامی و راهبردی، در گفت‌وگو با اسکای‌نیوز عربی، گفت که درگیری بین مسکو و کی‌یف طی سه ماه گذشته مراحل مختلفی را پشت سر گذاشته است که نخستین مرحله آن، تصمیم روسیه به گسترش جبهه‌های جنگ در سراسر اوکراین با هدف دستیابی به پیروزی سریع بود. در اواسط مارس گذشته، ارتش روسیه متحمل خسارت‌های سنگین بسیاری شد و بر آن مبنا، تصمیم گرفت نیروهای خود را از نقاط دیگر اوکراین و حومه کی‌یف به منطقه راهبردی دونباس منتقل کند.

پس از یک محاصره سه ماهه، سرانجام هفته گذشته نیروهای روسیه شهر ساحلی ماریوپل را تصرف کردند و موفق به کنترل بخش وسیعی از مناطق جنوب شرقی اوکراین شدند و موفقیت روسیه در این منطقه زمینه را برای اعزام نیروهای بیشتر به محور اصلی جنگ در دونباس فراهم کرد.

با این حال، سمیر راغب معتقد است که مسکو برای تصرف ماریوپل تلاش بسیاری کرده و متحمل خسارت‌های فراوانی شده است، در حالی که مساحت کلی این منطقه ۱۶۵ کیلومتر است و شمار سربازان اوکراینی و شبه‌نظامیانی که در کارخانه اوزواستال مستقر شده بودند، حدود ۲ هزار و ۲۰۰ نفر بود، اما تصرف ماریوپل به ویرانی بیش از ۹۵ درصد شهر منجر شد و حدود ۸۵ درصد از ساکنان ماریوپل برای فرار از جنگ ناگزیر به ترک شهر شده‌اند.

سمیر راغب در ادامه می‌افزاید که پس از تصمیم مسکو به عقب‌نشینی از اطراف کی‌یف، روسیه به‌منظور توسعه مناطق تحت کنترلش در جنوب شهر خارکف، نیروهایش را به سمت مناطق جنوبی اوکراین سوق داد تا مسیر تصرف شهر خارکف را هموار کند. اما با تشدید رویارویی و صحبت از ورود سلاح‌های جدید غربی، از جمله موشک‌های پیشرفته و هوشمند، توپخانه خودکششی هویترز و موشک‌اندازها و نفربرهای زرهی آمریکایی، توازن قوا تغییر کرد و مسکو به این نتیجه رسید که تصرف خارکف کار آسانی نیست و ادامه جنگ در اطراف آن شهر جز تحمل خسارت‌های بیشتر، نتیجه دیگری برای ارتش روسیه در پی نخواهد داشت.

راغب معتقد است که با افزایش میزان حمایت غرب از کی‌یف، جنگ اوکراین به نبردی فرسایشی و پایان‌ناپذیر تبدیل شده است، زیرا هیچ‌یک از طرف‌های درگیر در جنگ، قادر به کسب پیروزی مشخصی نیست، به‌ویژه که مسکو حمله به اوکراین را جنگی پیشگیرانه برای جلوگیری از تهدید امنیت ملی خود معرفی می‌کند، در حالی که ناتو می‌کوشد با ادامه حمایت از دولت اوکراین، از سقوط کی‌یف جلوگیری کند و روسیه را در باتلاق جنگی فرسایشی قرار دهد که پیش‌بینی زمان پایان آن به‌شدت دشوار است. 

البته جنگ در اوکراین به این دلیل تا زمان نامشخصی ادامه می‌یابد که ناتو به اهمیت و نتایج حمایت خود از کی‌یف اطمینان دارد، و دولت اوکراین نیز یقین دارد که ناتو برای جلوگیری از گسترش تهدید روسیه علیه اتحادیه اروپا و کشورهای عضو ناتو، ناگزیر به ادامه حمایت از اوکراین است. افزون بر این، ایالات متحده جنگ اوکراین را فرصت مناسبی برای تضعیف قدرت روسیه می‌داند و برای جلوگیری از سقوط کی‌یف و پیروزی مسکو، از هیچ گزینه و تلاشی دریغ نمی‌کند.

تردیدی نیست که پیروزی روسیه در این جنگ به‌معنای شکست ضمنی ناتو و آمریکا است و شکست مسکو به‌معنای پیروزی غرب. از این ‌رو، تا زمانی ‌که تغییر قابل ذکری در مواضع طرف‌های درگیر رخ ندهد، درگیری میان روسیه و غرب در اوکراین همچنان ادامه خواهد داشت.