کردستان عراق در تنگنای رقابت بین ترکیه و ایران

رژیم ایران می‌کوشد تا زمانی‌ که متحدانش در دولت آینده نقش چشمگیری نداشته باشند، مانع تشکیل دولت جدید عراق شود

سپاه پاسداران خانه کریم برزنجی در اربیل را به این بهانه‌ که «مقر موساد» است، هدف حمله موشکی قرار داد ‌ـIRAQI PRIME MINISTER MEDIA OFFICE/ AFP

ابعاد ناسازگاری و تنش بین جناح‌های سیاسی عراق بر سر تشکیل دولت جدید این کشور، هر روز گسترده‌تر می‌شود و عراق را در معرض تهدیدهای بیشتری قرار می‌دهد. ادامه این بن‌بست سیاسی نه تنها به تشدید اختلاف‌نظر بین گروه‌های مختلف در عراق منجر می‌شود، بلکه زمینه تشدید رقابت بین کشورهای منطقه در قلمرو عراق را فراهم می‌کند تا کشورهای مزبور از آشفتگی سیاسی که در نتیجه تشکیل نشدن دولت به وجود آمده است، بهره‌برداری کنند و کشمکش میان آن‌ها به منظور گسترش نفوذ در عراق، وضعیت اقتصادی و اجتماعی این کشور را نیز با چالش‌ها و دشواری‌های بیشتری روبه‌رو کند.

علاوه بر آن، واحدهای کوچک گروه‌های تروریستی، به ویژه جنگجویان وابسته به سازمان تروریستی داعش که در مناطق دورافتاده و مرزی بین سوریه و عراق مستقر شده‌اند، وضعیت کنونی عراق را فرصت مناسبی برای گسترش دامنه فعالیت‌های تروریستی خود می‌دانند و همین امر زمینه‌ساز بازگشت فعالیت‌های داعش به برخی از استان‌های عراق شده است.

از سوی دیگر، رقابت بین تهران و آنکارا در اقلیم کردستان عراق پیوسته شدت می‌گیرد. یکشنبه اول مه، پالایشگاه نفت شرکت «کار گروه» در شهرستان خبات در استان اربیل اقلیم کردستان عراق، هدف حمله قرار گرفت. به گفته نیروهای امنیتی عراق، شش موشک از استان نینوا به سمت این پالایشگاه شلیک شد و آسیب اندکی به پالایشگاه رساند، اما تلفات جانی در پی نداشت.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

شایان ذکر است که شرکت انرژی «کار گروه» که این پالایشگاه را اداره می‌کند متعلق به رئوف کریم برزنجی، تاجر مشهور عراقی، است که سپاه پاسداران ایران در ۱۳ مارس خانه او در اربیل را به این بهانه‌ که «مقر موساد» است، هدف حمله موشکی قرار داد.

شورای امنیت اقلیم کردستان عراق گروه‌های «عصائب اهل‌ الحق» و «تیپ ۳۰» حشدالشعبی را که تحت حمایت ایران قرار دارند، مسئول این حمله دانست و آن‌ها را تروریست توصیف کرد و افزود که گروه‌های یادشده باید عواقب این اقدام را متحمل شوند.

ظرفیت تولید این پالایشگاه که اهمیت بسیاری برای اقتصاد اقلیم کردستان عراق دارد،  بین ۸۰ تا ۱۰۰ هزار بشکه در روز است.

در همین راستا، ریزان شیخ دلیر، نماینده پیشین اتحاد میهنی کردستان در مجلس عراق، در گفت‌وگو با اسکای‌نیوز عربی گفت: «هیچ کشوری حق مداخله در امور داخلی عراق ندارد و این‌ گونه حمله‌ها ممکن است به توقف تولید نفت منجر شود و اقلیم کردستان را در حالی از صدور نفت محروم کند که در پی بحران جنگ در اوکراین، بهای نفت پیوسته رو به افزایش است.»

از سوی دیگر، دولت مرکزی عراق و دولت خودمختار کردستان بر سر چگونگی بهره‌برداری از پول نفت، همچنان با یکدیگر اختلاف دارند. به همین دلیل، دادگاه عالی عراق در فوریه گذشته حکمی صادر کرد و قانون نفت و گاز دولت اقلیم کردستان را که در سال ۲۰۰۷ تصویب شده است، مغایر با قانون اساسی کشور دانست و از دولت اقلیم کردستان خواست که میدان‌های نفتی را به دولت فدرال واگذار کند، اما اربیل از پذیرش این حکم سر باز زد و آن را به شدت رد کرد.

در پی تشدید اختلاف ‌نظر بین بغداد و اربیل بر سر درآمدهای نفتی، دولت خودمختار کردستان در سال ۲۰۱۴ تصمیم گرفت نفت را بدون هماهنگی با بغداد بفروشد. تهران نیز می‌کوشد تا با بهره‌گیری از این اختلاف، اربیل را از بغداد دور نگه دارد.

محمود جابر، کارشناس سیاسی، معتقد است که هدف گرفتن پالایشگاه شرکت «کار‌گروه»، تلاشی از سوی تهران با هدف فشار آوردن بر کردستان است تا مسعود بارزانی، رهبر حزب دموکرات کردستان، وادار شود به حمایتش از جنبش صدر به رهبری مقتدی صدر خاتمه دهد.

از هنگام روشن شدن نتایج انتخابات زودهنگام مجلس عراق در ماه اکتبر گذشته که ائتلاف «نجات میهن» به رهبری مقتدی صدر، اغلب کرسی‌های مجلس را از آن خود کرد، تنش بر سر تشکیل دولت جدید عراق آغاز شد و ائتلاف «چارچوب هماهنگی» که جناح‌های شیعه وفادار به تهران در آن شرکت دارند، دست به مخالفت زد و هر گزینه و طرحی را که در آن نقش اول به این ائتلاف داده نشود، رد می‌کند.

محمود جابر می‌افزاید که رژیم ایران می‌کوشد تا زمانی‌ که متحدانش در دولت آینده نقش چشمگیری نداشته باشند، مانع تشکیل دولت جدید عراق شود. او همچنین خاطرنشان می‌کند که هدف از حمله به پالایشگاه شرکت «کارگروه» و سایر نقاط کردستان، اعمال فشار بر اقلیم کردستان است تا از کردهای ایرانی مخالف رژیم در داخل ایران حمایت نکند. این در حالی است که کردستان عراق به عرصه‌ای برای رقابت میان ترکیه و ایران تبدیل شده است و تهران می‌کوشد برای جلوگیری از نفوذ ترکیه، مداخلاتش را در کردستان افزایش دهد.

ملا یاسین رئوف، نماینده اتحادیه میهنی کردستان در قاهره، نیز در مصاحبه‌ای با اسکای‌نیوز عربی گفت که هدف از حمله‌های موشکی به کردستان عراق، اعمال فشار بر کردها است تا مقتدی صدر در دولت آینده سهم قابل ذکری برای ائتلاف «چارچوب هماهنگی» مورد حمایت ایران در نظر گیرد.