صبح روز شنبه، ۲۰ فروردین (۹ آوریل)، طالبان از بازگشایی اداره توزیع گذرنامه در کابل، و فراهم شدن امکان ثبت‌نام آنلاین در وب‌سایت این اداره، خبر دادند. اما مردم مدعی‌اند تاکنون، هیچ‌گونه امکان دسترسی به وب‌سایت وجود نداشته است. علاوه بر این، شهروندان کابل، از رفتار خشونت‌آمیز طالبان و اقدام آن‌ها به تبعیض و اخاذی در اداره گذرنامه شاکی‌اند.

پس از تسلط طالبان بر افغانستان، شمار انبوهی از مردم، در تلاش برای بیرون رفتن از افغانستان، خواستار دریافت گذرنامه شدند. از آنجایی که توزیع گذرنامه، برای طالبان درآمدزا است، روند صدور گذرنامه را پس از تشکیل کابینه موقتشان، از سر گرفتند. در ۸ ماه گذشته، روزانه هزاران نفر در کابل و دیگر استان‌های افغانستان، در صف توزیع گذرنامه از نصف شب تا پایان روز، منتظر مانده‌اند. طالبان تاکنون چندین بار، به‌ دلایل مختلف روند کار گذرنامه را در کابل و استان‌های دیگر متوقف ساخته و دوباره آغاز کرده‌اند.

اکنون از روز شنبه ۲۰ فروردین، روند توزیع گذرنامه تنها در کابل، از سر گرفته شده است، اما طالبان اعلام کردند شهروندان از بقیه استان‌ها نیز می‌توانند آنلاین ثبت نام کنند. با این حال، از اول صبح تاکنون، مردم مدعی‌اند وب‌سایت اداره گذرنامه قابل دسترس نیست و امکان ثبت نام آنلاین وجود ندارد. علاوه بر این، برخی از کسانی‌که امروز شنبه، به اداره گذرنامه مراجعه کرده بودند، از برخورد خشونت‌بار نیروهای طالبان در این اداره و ضرب‌و‌شتم مردم، خبر می‌دهند.

سحر (نام مستعار)، که امروز برای طی مراحل اسناد گذرنامه‌اش به این اداره مراجعه کرده بود، به ایندیپندنت فارسی گفت طالبان مردم را با شلاق و قنداق تفنگ اسلحه مورد ضرب و جرح قرار می‌دادند و فحش و ناسزا می‌گفتند. او افزود: «طالبان یک مرد متقاضی گذرنامه را چنان ضرب‌وشتم کرده‌اند که بیهوش شد. وقتی مردم تلاش کردند فیلم و عکس بگیرند، طالبان تلفن‌های برخی از آن‌ها را شکستند و از تلفن‌های برخی دیگر، عکس و ویدیوها را پاک کردند.»

سحر گفت طالبان در اول صبح به مردم گفتند باید کاغذ درخواستی (عریضه) داشته باشید، اما وقتی ازدحام مردم بیشتر شد، گفتند درخواست‌ها اعتبار ندارد، همه باید فرم آنلاین داشته باشند، در حالی که هیچ‌گونه دسترسی به وب‌سایت این اداره وجود ندارد تا همه مردم فرم آنلاین تهیه کنند. او تصریح کرد: «با این حال، برخی از مغازه‌های عکاسی در نزدیکی اداره گذرنامه، به وب‌سایت دسترسی دارند و با گرفتن پول از مردم، برایشان فرم آنلاین تهیه می‌کنند.»

پس از آنکه روند توزیع گذرنامه در سراسر افغانستان، در روزهای آخر اسفند متوقف شد، طالبان روز سه‌شنبه ۱۶ فروردین، اعلام کردند این روند را از سر می‌گیرند. اما در میان انتظار و امیدواری مردم به آغاز دوباره این روند، این کار تا روز شنبه ۲۰ فروردین، به  تعویق افتاد.

در همین حال، یک متقاضی دیگر گذرنامه، که خواست نامش فاش نشود، به ایندیپندنت فارسی گفت طالبان پیش از این اعلام کرده بودند تنها برای افراد بیمار که قصد سفر برای معالجه را دارند گذرنامه توزیع می‌کنند. اما انبوهی از بیماران با وصف اینکه شب‌ها و روزها را پشت در اداره گذرنامه گذرانده‌اند، هنوز موفق به دریافت گذرنامه نشده‌اند. این مرد جوان که برای یک عضو خانواده‌اش که بیمار است، درخواست گذرنامه کرده است، مدعی شد که از بیشتر از یک ماه پیش به این سو، راه‌های مختلفی از جمله، پول دادن به دلالان، انتظار پشت در اداره گذرنامه در شب و تلاش برای رسیدن به دفتر رییس این اداره را امتحان کرده است، اما هنوز پیشرفتی در کارش حاصل نشده است. او مدعی شد، دلالان در دور و اطراف اداره گذرنامه از مردم، بین ۵۰۰ تا ۱۴۰۰ دلار می‌گیرند و وعده می‌دهند که در مدت کمتر از یک هفته برایشان گذرنامه خواهند گرفت. اما در برخی موارد این دلالان مردم را فریب می‌دهند. او تصریح نمود: «من نصف مبلغ توافق‌شده را که ۳۵۰ دلار بود، به یکی از دلالان دادم، اما او پس از دو هفته انتظار، گفت کاری از دستش ساخته نیست و به سختی توانستم بخشی از پولم را از او پس بگیرم.»

این منبع، همچنین از برخوردهای سلیقه‌ای طالبان با متقاضیان گذرنامه سخن گفت و افزود طالبان به افراد خودشان که هر کدام به‌همراه جمعی از مردم به اداره گذرنامه می‌آیند، به راحتی اجازه ورود به اداره می‌دهند و به‌سرعت کارشان را راه می‌اندازند. او تجربه خود را این گونه بیان کرد: «من پس از تلاش و زحمت فراوان خودم را به محوطه اداره گذرنامه رساندم تا با التماس از رئیس اداره بخواهم حکم درخواست گذرنامه بیمار ما را صادر کند، اما موفق به دیدار رئیس نشدم. در همین حال، یکی از افراد طالبان با چند خانم و کودک آمد و وارد اتاق رئیس شد، سپس مسئول ثبت بایومتریک با همه دستگاه و امکانات به دفتر رئیس فراخوانده شد تا روند بایومتریک این فرد و خانواده‌اش را در دفتر رئیس انجام دهد.»

این در حالی است که شهروندان در کابل و دیگر استان‌ها، شب‌های سرد زمستان را از نصف شب در پشت در اداره گذرنامه گذرانده‌اند تا صبح موفق شوند درخواستشان را به این اداره ارائه کنند، که در بسیاری موارد موفق هم نشده‌اند.

تسلط طالبان، فروپاشی ساختار اقتصادی و در پی آن فقر روز افزون و گرسنگی در افغانستان، میلیون‌ها شهروند را در مسیر مهاجرت و فرار از این کشور قرار داد. از سوی دیگر، ترس از انتقام‌جویی طالبان، کسانی را که در ۲۰ سال گذشته از امکانات نسبتا خوب زندگی برخوردار بودند، از کشور فراری ساخت. در حالی‌که، تقریبا هیچ کشوری در حال حاضر، به‌سادگی به گذرنامه افغانی، ویزا نمی‌دهد، اما مردم به امید دست یافتن به فرصتی برای خارج شدن از افغانستان، از پول، وقت و حتی سلامتی خود مایه می‌گذارند تا گذرنامه بدست آورند.