دولت با انتشار آمارهایی مبنی بر رشد ۳۵ درصدی سفرهای نوروزی، آن را دستاویزی برای تبلیغات خود در مقابل موج فقر، نارضایتی اجتماعی و ناامیدی فراگیر در جامعه قرار داد. اما آمارها نشان می‌دهد آنچه که در سایه فقر در ایران شکل گرفته، سبک تازه‌ای از زندگی و سفر ارزان قیمت است، جاییکه بودجه مربوط به سفر و فعالیت‌های تفریحی و فرهنگی ایرانیان روز به روز کوچکتر شده است.

ایام نوروز مقام‌های ایران از رئیس‌جمهوری گرفته تا سخنگوی دولت با ارجاع به رشد آمار سفرهای نوروزی، فضای جامعه را دلگرم کننده و آن را نشانی بر وجود شور و نشاط در میان مردم معرفی کردند. همان مردمی که حدود پنج ماه قبل حمیدرضا حاجی بابایی رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، حدود ۴۰ میلیون نفر آنها را به لحاظ اقتصادی نیازمند کمک‌های فوری و آنی اعلام کرده بود.

اواخر تعطیلات نوروز، خبرگزاری فارس به نقل از شهریار افندی‌زاده معاون وزیر راه و شهرسازی از رشد ۳۵ درصدی سفرهای نوروزی نسبت به سال گذشته خبر داد. به دنبال همین خبر علی بهادری جهرمی سخنگوی دولت، از جمله ابعاد اقتصادی رشد سفرهای نوروزی را رونق صنعت گردشگری و بهبود چرخه اقتصادی خواند.

این در حالی است که گزارش‌های رسمی حاکی از آن است که میزان هزینه ایرانی‌ها در بخش تفریح و سرگرمی به تبع کاهش قابل ملاحظه قدرت خرید آنها، کاهش یافته است.

مشخصا آنچه که در مورد سفر و گردشگری رخ داده به تعبیر کارشناسان این صنعت، رشد "گردشگری ارزان" در میان مردم است. فرخ میرشاهزاده کارشناس توسعه گردشگری در این خصوص به تجارت‌نیوز گفت: «گرچه شاهد رشد گردشگری داخلی بودیم اما این گردشگری مولد اقتصادی و در قالب صنعت نبوده و آنچه که در کشور افزایش یافته، گردشگری ارزان بوده است». به اعتقاد او، گردشگران فعلی به دنبال خدمات گردشگری نیستند بلکه به دنبال گریز از محیط شهری بوده و خدمات سفر را خودشان برعهده می‌گیرند.

در سال‌های اخیر و به ویژه در نوروز سال جاری، با تشدید مشکلات اقتصادی خانوارها، برپایی چادرهایی که توسط مسافران نوروزی به جای اقامتگاه و هتل در شهرهای مقاصد گردشگری برپا شده، رشد چشمگیری داشته است. 

آخرین گزارش مرکز آمار ایران از هزینه‌های خالص تفریحات و سرگرمی در سبد بودجه‌ خانوارها نشان می‌دهد که در پایان سال ۱۳۹۹ به کمی بیش از نصف سال پیش از آن کاهش پیدا کرده و تنها حدود ۱.۹ درصد کل هزینه‌های یک خانوار را به خود اختصاص داده است. این روند با رشد بیشتر نرخ تورم و تشدید کاهش قدرت خرید جامعه در سال ۱۴۰۰ ادامه داشته است. صنعت گردشگری نیز از همین موضوع متاثر شده و در سال گذشته با خسارت مالی بالایی مواجه شده است. پیش از این خبرگزاری ایسنا خسارت مالی این صنعت در فاصله سال ۱۳۹۹ تا اوایل سال گذشته را بیش از ۳۲ هزار میلیارد تومان اعلام کرده بود.

براین اساس آنچه که در جریان رشد سفرهای نوروزی در قالب گردشگری ارزان رخ داده، نه موجب رونق صنعت گردشگری خواهد شد و نه رشدی مولد را در این حوزه به همراه خواهد داشت.

اما حوزه فرهنگ و هنر نیز از کاهش قدرت خرید جامعه بی‌تاثیر نمانده و با اکران‌های نوروزی‌ای که طی سال‌های گذشته، به رونق گیشه سینماها منجر می‌شد، فاصله چشمگیری گرفته است.

در سال‌های گذشته، اکران‌های نوروزی سینماها پررونق‌ترین فصل اکران محسوب می‌شد و فیلم‌سازان برای نمایش آثار خود در این ایام صف می‌کشیدند. کاهش قدرت خرید جامعه که در تامین کالاهای اساسی خود نیز دچار مشکل است، باعث شده که برخی فضاهای فرهنگی کم‌کم به بخش محدودی از جامعه اختصاص یافته و عمومیت خود را از دست بدهد. رکود سنگین سینماها در نوروز سال جاری به خوبی این را نشان می‌دهد، جاییکه طی ۱۳ روز تنها حدود ۸۷۳ هزار نفر تماشاگر به تماشای اکران‌های نوروزی سینماهای ایران نشستند. طبق گزارش منتشر شده در سامانه مدیریت فروش و اکران سینما، مجموع آمار فروش فیلم‌های اکران نوروزی سال جاری تنها حدود ۳۳ میلیارد و ۴۱۰ میلیون تومان بوده است. در اکران نوروزی سه سال قبل بیش از دو میلیون و ۶۱۹ هزار نفر فیلم‌های روی پرده را تماشا کردند. گزارش مرکز آمار نیز نشان می‌دهد که در سال ۹۹ تنها ۶۷۹ هزار نفر برای دیدن فیلم‌های اکران شده به سینماها رفتند.

متوسط نرخ چهل درصدی تورم در سال گذشته موجب شد که برخی کالاهای اساسی از سفره بخشی از جامعه ایران حذف شود. قاعدتا هر چه دخل و خرج جامعه سخت‌تر شود، آنچه که ابتدا از هزینه‌های مردم خط می‌خورد بخش فرهنگ و تفریح و سرگرمی است، همان چیزی که مقام‌های دولت با اتکا به اعداد مربوط به سفرهای نوروزی، آن را نشانه شور و نشاط در جامعه معرفی می‌کنند.

شب عید سال جاری نمود عینی کاهش قدرت خرید جامعه به نمایش گذاشته شد و بنا به گزارش برخی اصناف، کالاهایی مثل آجیل که زمانی جزو خرید معمول مردم برای شب عید بود، از سبد خرید آنها حذف شد. این مردم حالا در سفر رفتن و شکل تفریحات خود از قدرت انتخاب بالایی برخوردار نیستند، شرایط اقتصادی سبک زندگی ارزان قیمت، سفر ارزان قیمت و حذف عمده بودجه مربوط به فرهنگ و تفریح را به جامعه تحمیل کرده است.