نقش و حواشی و جنجال‌های شهر مشهد در سیاست داخلی و خارجی جمهوری اسلامی از زمانی پررنگ شد که علی خامنه‌ای اراده کرد پایگاه سیاسی و اجتماعی و حتی دینی خود را از قم به این شهر منتقل کند.

سال ۱۳۸۸ و در پی اعتراض‌های گسترده به نتیجه انتخابات ریاست جمهوری، گروهی از مراجع تقلید قم و حوزه‌ علمیه انتظارات خامنه‌ای در محکوم کردن این اعتراض‌ها را برآورده نکردند که از همان زمان به بعد رهبر جمهوری اسلامی تصمیم گرفت عقبه سیاسی و امنیتی و اجتماعی خود را به شهری انتقال دهد که با آن پیوند تاریخی و دینی‌ بیشتری دارد.

از همان زمان به بعد بود که شهر مشهد به تدریج اهمیتی بیشتری در معادلات سیاسی و تعیین خط و مشی شیوه حکمرانی در جمهوری اسلامی یافت و به واسطه حضور احمد علم‌الهدی روحانی تندرو شیعه به شهری تقریبا متفاوت از سایر شهر‌های ایران تبدیل شد.

مشهد و تشدید بحران برای فوتبال ایران

مشهد طی یک دهه گذشته به شهر ممنوعه‌ها و هزینه‌ساز در معادلات سیاسی و دیپلماتیک جمهوری اسلامی تبدیل شده که روز به روز بر دامنه این ممنوعیت‌ها و هزینه‌ها افزوده می‌شود.

تازه‌ترین جنجالی که این شهر به راه انداخته است، ممنوعیت دوباره ورود زنان به ورزشگاه و برخورد با گاز فلفل با آنها بود که فوتبال ایران را یک‌بار دیگر در معرض حذف از حضور در رقابت‌های بین‌المللی قرار داده است.

این برخورد خشونت‌بار کم‌سابقه، در داخل کشور با واکنش‌های تند گروه قابل توجهی از مردم مواجه شده و بخشی از آنها خواستار تحریم فوتبال ایران از سوی فیفا شده‌اند.

در مقابل این اعتراض‌های گسترده نیز مقام‌های دولت ابراهیم رئیسی و مسئولان فدراسیون فوتبال حاضر نیستند مسئولیت این اتفاق را برعهده بگیرند و در مورد ناکامی زنان در ورود به ورزشگاه هم بهانه‌های گذشته مبنی بر نبود «زیرساخت مناسب» را مطرح می‌کنند.

این توضیحات البته تا حدودی با پذیرش فیفا همراه شده است، اما بخش قابل توجهی از افکار عمومی در ایران پس از غائله اخیر مشهد زیربار این توجهیات نرفته‌اند و آرزوی تحریم فوتبال ایران را دارند.

مشهد و قطع روابط دیپلماتیک با عربستان

مشهد دی ماه سال ۱۳۹۴ نیز جنجالی دیپلماتیک به راه انداخت که منجر به قطع روابط سیاسی ایران و عربستان سعودی و تشدید تنش‌ها میان این دو کشور شد که دامنه این اختلاف‌ها در ماه‌های اخیر با وجود برگزاری چهار جلسه مذاکره، نه‌تنها کاهش نیافته، بلکه بیشتر و عمیق‌تر هم شده است.

دی ماه سال ۱۳۹۴ گروهی «آتش به اختیار» در اعتراض به اعدام شیخ نمر، روحانی شیعه مخالف عربستان در مشهد به کنسول‌گری و در تهران به سفارت این کشور حمله کرده و آسیب‌های جدی به ساختمان‌های این مراکز زدند که این اقدام باعث قطع روابط تهران و ریاض شد.

تیم‌های باشگاهی فوتبال عربستان سعودی هم در همان زمان در بیانیه‌ای اعلام کردند به خاطر نبودن امنیت، حاضر به بازی در لیگ قهرمانان آسیا در ایران نیستند و از کنفدراسیون فوتبال آسیا خواستند زمینی بی‌طرف برای بازی آنان انتخاب کنند که با این خواسته آنها موافقت شد.

این قانون در لیگ قهرمانان آسیا از سال ۲۰۱۶ تا به امروز بر تمام مسابقات باشگاهی و ملی دو کشور اعمال می‌شود.

پس از قطع کامل روابط دو کشور، امکان صدور ویزا و اعزام به حج برای ایرانی‌ها هم از دست رفت و مراودات دینی و مذهبی بین آنها هم به حداقل رسید.

مشهد و اعتراض‌های دی ماه ۹۶

اعتراض‌های دی ماه سال ۱۳۹۶، مجموعه کنش‌های اعتراضی و خیابانی مردم ایران است که هفتم دی ماه از شهر مشهد و چند شهر دیگر استان خراسان رضوی آغاز و به سرعت به چندین شهر دیگر ایران سرایت کرد. 

فراخوان شرکت در این اعتراض‌ها که در آغاز «نه به گرانی» و اعتراض به سیاست‌های دولت حسن روحانی نامیده شد، ابتدا در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد.

خواسته‌های معترضان در ابتدا مسائل اقتصادی و مقابله با فساد گسترده در ایران بود که با فراخوان‌های بیشتر دامنه آن فراتر از مشکلات اقتصادی رفت و به مخالفت‌ علنی با نظام سیاسی به‌ویژه ولایت فقیه و علی خامنه‌ای تبدیل شد.

در جریان این اعتراض‌ها که ۱۶۰ شهر را فرا گرفت، ۶۰ دفتر امام جمعه در سراسر کشور تخریب و به آتش کشیده شد و ده‌ها نفر کشته و زخمی شدند.

مشهد و نفی ویروس کرونا

اسفند ماه سال ۱۳۹۸ شهر مشهد در کنار شهر قم این‌بار در پی شیوع ویروس «کرونا» خبرساز شد.

در پی تعطیلی اماکن زیارتی در ایران به دلیل شیوع ویروس «کرونا»، در قم و مشهد اعتراض‌های قابل توجهی از سوی تندرو‌های مذهبی نسبت به این تصمیم دولت شکل گرفت که شکستن‌ در‌های ورودی آرامگاه امام هشتم شیعیان در مشهد از جنجالی‌ترین آنها بود.

در آن زمان فیلم‌هایی در رسانه‌های اجتماعی منتشر شد که نشان می‌داد برخی از معترضان با فحاشی علیه کسانی که چنینی تصمیمی گرفته‌اند با پاره کردن بنرها و شکستن میله‌ها و مقابله با نیروهای امنیتی، درصدد ورود به آرامگاه هستند.

در قم نیز همین اتفاق مشابه رخ داد و آرامگاه خواهر امام هشتم شیعیان برای مدتی شاهد برخی ناآرامی‌ها و اعتراض‌ها شد که در نهایت با دخالت ماموران امنیتی و بازداشت گروهی از معترضان، این غائله فروکش کرد.

مشهد؛ شهر ممنوعیت‌های مضاعف

بیش از چهار دهه است که در حدود هزار و ۲۰۰ شهر ایران، قوانین اسلامی حاکم است و براساس همین قوانین، محدودیت‌های فراوانی برای مردم ایران در بسیاری از روابط فردی و اجتماعی آنها تحمیل می‌شود.

این محدودیت‌ها در شهر مشهد، اما پررنگ‌تر و سفت و سخت‌تر از سایر شهر‌ها اعمال می‌شود که آن را به شهری ممنوعه در ایران تبدیل کرده است.

ممنوعیت برگزاری کنسرت؛ مدت‌هاست که مشهد رنگ ساز و آواز به خود ندیده است که از احمد علم‌الهدی نماینده خامنه‌ای در خراسان رضوی به عنوان مهمترین مسبب آن نام برده می‌شود.

علم‌الهدی سال‌هاست که به طور علنی با برگزاری کنسرت در این شهر مخالفت می‌کند و معتقد است که «کنسرت و نوازندگی عمومی و جمعی نه تنها گناه است بلکه توسعه و ترویج فسق و فجور است.»

تفکیک جنسیتی در کافه بازی‌ها؛ مشهد یکی از معدود شهر‌های ایران است که براساس دستور مقام قضایی، برگزاری هرگونه بازی به صورت مختلط در کافه‌بازی‌ها ممنوع است و تخطی از آن می‌تواند عواقب سختی برای صاحبان چنین مشاغلی در پی داشته باشد.

ممنوعیت لباس چهارخانه و مانتو پلنگی؛ مرداد ماه سال ۱۴۰۰ اتحادیه پوشاک مشهد اعلام کرد که تولید‌های مانتو حق ندارند از پارچه‌های چهارخانه استفاده کنند و فروش هرگونه مانتو با طرح‌های چهارخانه نیز ممنوع است.

ممنوعیت دوچرخه سواری زنان؛ براساس تصمیمی که برخی نهاد‌های انقلابی و قضایی در مشهد اتخاذ و ابلاغ کرده‌اند، استفاده زنان از دوچرخه‌های اشتراکی تنها در بوستان‌های مخصوص زنان در این شهر ممکن است و آنها نمی‌تواند در عرصه‌های عمومی دوچرخه‌سواری کنند.

احمد علم‌الهدی هم پیش‌تر نشستن دختر‌ها روی زین دوچرخه را «بازی با ایمان پسران» و «تحریک غرایز جنسی جوانان» خوانده بود.

کوهنوردی زنان با اجازه پدر یا همسر؛ از سال ۱۳۹۷ هیات کوهنوردی خراسان رضوی اعلام کرده که اجازه همسر زنان متاهل و اجازه پدر زنان مجرد و زیر ۲۰ سال برای شرکت در برنامه‌های طبیعت‌گردی و کوهنوردی در این استان اجباری است.

مجموعه این ممنوعیت‌ها و هزینه‌سازی‌های شهر مشهد طی ۱۰ سال اخیر آن هم با نقش‌آفرینی بی‌حد و مرز احمد علم‌الهدی، حکایت از آن دارد که علی خامنه‌ای هرچند در تبدیل ایران به سرزمین مطلوب و آرمانی‌اش از نظر «دینی و مذهبی» شکست خورده است، اما تلاش می‌کند دست‌کم استان خراسان رضوی و مشهد را به هر طریق ممکن به جامعه‌ای تبدیل کند که ساکنانش مستحق بهشت باشند.