هاشم رئیس، والی استان جوزجان در دولت پیشین افغانستان، روز شنبه، ۲۸ اسفند، به‌دست نیروهای سپاه پاسداران ایران در تهران بازداشت شده است و تاکنون در زندان به سر می‌برد.

منابع آگاه به ایندیپندنت فارسی تایید کردند که هاشم رئیس در جریان سفر به ایران و ملاقات با شماری از مهاجران افغان ساکن آن کشور، به دلایل نامعلوم بازداشت شده است.

یکی از دوستان هاشم رئیس به شرط فاش نشدن نامش گفت: «من او را چند روز قبل در استانبول ملاقات کردم. این‌جا خانه خرید و قصد داشت همین‌جا بماند، اما نمی‌دانم چرا به ایران رفت.»

او افزود که نیروهای امنیتی ایران بیش از ۳۰۰ هزار دلار آمریکایی نیز از نزد هاشم رئیس ضبط کرده‌اند. مشخص نیست که این پول سرمایه شخصی هاشم رئیس بوده است، یا قرار بوده است برای مقاصد دیگری استفاده شود.

در همین حال یک منبع خبری در میان مهاجران افغان در ایران، با تایید خبر بازداشت والی پیشین جوزجان به‌دست نیروهای امنیتی ایران گفت، او به اتهام تلاش برای سربازگیری از میان مهاجران افغان و اعزام آنان به اوکراین، بازداشت شده است.

به نقل از این منبع، هاشم رئیس پس از آنکه با حدود ۳۰۰ هزار دلار از ترکیه به تهران رفت، در دیدار با شماری از مهاجران افغان ساکن ایران، به ویژه مهاجرانی با اصلیت محلی شمال افغانستان، از آنان دعوت کرد در ازای دریافت پول و امتیاز، در چارچوب یک واحد نظامی به اوکراین بروند و در کنار بقیه نیروهای خارجی، در دفاع از اوکراین بجنگند.

گویا والی سابق جوزجان در ملاقات با مهاجران افغان به آنان وعده داده است که ضمن دریافت پول مناسب، ممکن است در پایان جنگ شهروندی اوکراین را نیز به دست آورند.

هاشم رئیس از نزدیکان مارشال عبدالرشید دوستم، رهبر حزب جنبش ملی و معاون نخست دولت پیشین افغانستان است. او اوایل ژانویه سال ۲۰۲۱ با حمایت عبدالرشید دوستم، به عنوان استاندار جوزجان منصوب شد و تا آخرین روز سقوط جوزجان به دست طالبان در ماه اوت، علیه طالبان جنگید.

نزدیکان هاشم رئیس می‌گویند با آنکه از بازداشت او پنج روز می‌گذرد، اما تاکنون دولت ایران در مورد سرنوشت او توضیح روشنی ارائه نداده است.

روز ششم مارس نظام‌الدین قیصاری، فرمانده ضد طالبان و از چهره‌های جنجالی چندسال اخیر در شمال افغانستان که اکنون در ایران زندگی می‌‎کند، در صفحه فیسبوکش نوشت که شماری از رهبران سیاسی افغانستان در تلاش سربازگیری از میان مردم برای اعزام نیروی جنگی به اوکراین هستند.

قیصاری مشخص نکرد که چه کسانی این کار را می‌کنند، اما از مردم خواست که به این فراخوان پاسخ رد بدهند، چون رهبران سیاسی از آنان به عنوان ابزار استفاده می‌کنند.

با آنکه تاکنون خبری از حضور افغان‌ها در جبهه جنگ اوکراین در دست نیست، اما به دلیل دعوت دولت اوکراین از جنگجویان خارجی برای پیوستن به دفاع از آن کشور در مقابل تجاوز روسیه، ممکن است افغان‌هایی که از طالبان گریخته‌اند و وضعیت بلاتکلیفی در کشورهای مختلف دارند، از ناچاری و در ازای دریافت پول، به این جنگ بپیوندند. 

حضور افغان‌ها، در جنگ‌هایی که در کشورهای منطقه به وقوع پیوسته است، پیشینه طولانی دارد و از جنگ در کشمیر در دهه ۹۰ میلادی گرفته تا جنگ علیه داعش در عراق و سوریه، رد پای جنگجویان افغان دیده شده است.

این جنگجویان بیشتر در ازای دریافت دستمزد جنگیده‌اند و فعلاً که بحران اقتصادی در افغانستان تشدید شده است و نظامیان دولت پیشین در معرض انتقام‌جویی طالبان قرار دارند، زمینه‌ حضور افغان‌ها در جبهه‌های جنگ در کشورهای مختلف، به‌ویژه اوکراین، مساعد شده است؛ به ویژه این ‎که گفته می‌شود کسانی که در اوکراین علیه تجاوز روسیه بجنگد، مستحق دریافت شهروندی اوکراین شناخته خواهند شد.