پس از تهاجم روسیه به اوکراین و پیشروی نیروهای روسی به سمت کی‌یف، ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین در چهارچوب تلاش‌هایش برای جلب همکاری‌های خارجی به منظور مقابله با لشکرکشی روسیه، ضمن تقاضای ارسال مهمات نظامی از کشورهای عضو پیمان ناتو و اتحادیه اروپا، خواستار پیوستن سریع اوکراین به اتحادیه اروپا شد. روز دوشنبه، ۲۸ فوریه‌، ولودیمیر زلنسکی از اتحادیه اروپا خواست که کشورش را فورا به‌ عضویت بپذیرند.

هرچند یک روز پس از ارائه این درخواست، رئیس‌جمهوری اوکراین در سخنرانی پرشور ویدیویی که در پارلمان اروپا داشت و در آن خواستار پیوستن اوکراین به اتحادیه اروپا در سریع‌ترین زمان ممکن شد، نمایندگان پارلمان اروپا از سخنان او به گرمی استقبال کردند و برایش کف زدند، اما آن‌گونه که دولت اوکراین آرزو و انتظار داشت، پاسخ سریعی به این درخواست داده نشد. با این‌ حال، کی‌یف همچنان منتظر دریافت پاسخ مثبت از سوی اتحادیه اروپا بود تا عضویت اوکراین در این اتحادیه، موضع این کشور را در مقابله با روسیه تقویت کند.

پس از گذشت بیش از یک هفته از زمان ارائه درخواست عضویت، سرانجام روز پنجشنبه، ۱۰ مارس ۲۰۲۲، رهبران ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا که برای بحث و تبادل نظر در مورد پذیرش درخواست عضویت اوکراین در اتحادیه اروپا در کاخ ورسای پاریس گرد هم آمده بودند، با عضویت سریع و خارج از مقررات و دستور‌العمل این اتحادیه مخالفت، اما بر ادامه همکاری و کمک به کی‌یف تاکید کردند.

امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه در سخنرانی که در این اجلاس داشت، گفت: «پیوستن اوکراین به اتحادیه اروپا کار دشواری است، به‌ ویژه این‌که اوکراین هم اکنون به‌ شدت درگیر جنگ است.»

او افزود: «آیا در حال حاضر می‌توانیم روند الحاق را برای کشوری که در حال جنگ است باز کنیم؟ فکر نمی‌کنم. اما اگر مسیر را ببندیم و بگوییم هرگز؟ این هم ناعادلانه خواهد بود.»

با این‌ حال، رئیس‌جمهوری فرانسه خاطرنشان کرد که اوکراین بخشی از اروپا است، بنابراین، «درهای اتحادیه اروپا همواره به روی آن باز خواهد بود.»

از سوی دیگر، مارک روته، نخست‌وزیر هلند با اشاره به درخواست پیوستن سریع اوکراین به اتحادیه اروپا گفت: «هیچ مسیر سریع و استثنایی برای پذیرش عضو جدید در اتحادیه اروپا وجود ندارد». او افزود «به نظر من، بهتر است روی همکاری‌های فوری که می‌توانیم با اوکراین داشته باشیم، صحبت کنیم، زیرا درخواست پیوستن به اتحادیه اروپا نیاز به بررسی و زمان بسیاری دارد، آن‌ هم در صورتی‌ که شرایط برای پذیرش عضو جدید فراهم باشد.»

همچنین، اگزاویه بتل، نخست‌وزیر لوکزامبورگ در مورد ایجاد این تصور که «همه چیز ممکن است یک شبه» به کی‌یف برسد، هشدار داد.

با توجه به مواضع و اظهارات سران کشورهای اتحادیه اروپا، ناظران بر این باورند که درخواست عضویت اوکراین به اتحادیه اروپا آن‌گونه که کی‌یف انتظار داشت پذیرفته نشد و بعید به نظر می‌رسد که مسیر پیوستن اوکراین به اتحادیه اروپا به زودی هموار شود.

در همین راستا، ماهر حمدانی، کارشناس مسائل اروپا در گفت‌وگو با «اسکای‌نیوزعربی» گفت پیوستن اوکراین به اتحادیه اروپا با چالش‌های بسیاری روبه‌رو است. در گام نخست، موقعیت جغرافیایی اوکراین و آینده دشواری که در انتظار اروپا است اجازه نمی‌دهد که اوکراین به اتحادیه اروپا بپیوندد.

او افزود عوامل و موانع متعدد جمعیت‌شناسی، ژئوپلیتیک، امنیتی و نظامی وجود دارد که مانع پیوستن اوکراین به اتحادیه اروپا می‌شود. علاوه بر آن‌، هدف اصلی لشکرکشی روسیه به اوکراین جلوگیری از گسترش ناتو به سمت شرق و دور نگه‌داشتن نفوذ غرب از مرزهای روسیه است. بنابراین، در صورت الحاق کی‌یف به اتحادیه اروپا، دیگر هیچ کشور به ظاهر بی‌طرفی بین روسیه و اتحادیه اروپا باقی نمی‌ماند و این تحول یک خط قرمز برای مسکو و اتحادیه اروپا است.

ماهر حمدانی اظهار داشت که اوکراین در موقعیتی جغرافیایی قرار دارد که باید همواره منطقه حائل بین روس‌ها و اروپایی‌ها (‌به‌ طور کلی غرب) باشد.

او افزود از لحاظ قومی و نژادی، اوکراین از ملیت‌های مختلفی تشکیل شده است. شهروندان غرب‌گرا و مشتاق پیوستن به اتحادیه اروپا، عمدتا در غرب اوکراین ساکن‌اند، در حا‌لی‌ که طرفداران روسیه در شرق این کشور زندگی می‌کنند. بنابراین حتی به فرض این‌که اوکراین به دو کشور شرقی و غربی تقسیم شود، مرز بین این دو بخش نیز در واقع همان مرز روسیه و اروپا خواهد بود و در آن حالت نیز بخش غربی آن نمی‌تواند به اتحادیه اروپا ملحق شود.

همچنین، رائد عزاوی، رئیس مرکز مطالعات راهبردی الامصار در قاهره در گفت‌وگو با اسکای‌نیوز عربی گفت: «درخواست اوکراین برای پیوستن به اتحادیه اروپا رد یا پذیرفته نشد. البته پیوستن سریع به اتحادیه در شرایط کنونی به‌ هیچ‌ وجه پذیرفتنی نیست، علاوه بر این‌، کشورهای اروپایی نمی‌خواهند در حالی‌ که اوکراین درگیر جنگ با روسیه است آن را به خود ملحق و بحران جنگ اوکراین را وارد اتحادیه اروپا کنند. اوکراین نه‌تنها از نظر جغرافیایی، بلکه به دلیل عوامل متعدد شرایط پیوستن به اتحادیه اروپا را ندارد و تا رسیدن به این هدف نامعلوم هنوز راه درازی در پیش دارد.»