پنجشنبه، دوازدهم اسفند، سازمان عفو بین‌الملل اعلام کرد که مجموعه‌ای از سازمان‌های مدافع حقوق بشر گرد هم آمده‌اند تا اتحادی را برای نظارت جمعی بر وضعیت وخیم حقوق بشر در افغانستان، حمایت از حقوق اساسی مردم و پاسخگویی در قبال تمام نقض‌ها و تخلفات ایجاد کنند. هدف این ائتلاف حمایت جمعی از مردم افغانستان و اعمال فشار بر طالبان برای احترام به حقوق بشر و نیز اعمال فشار بر جامعه بین‌المللی برای عمل به تعهدات خود در پاسخگویی به وضعیت موجود عنوان شده است.

این ائتلاف شامل سازمان عفو بین‌الملل، فرانت لاین دیفندرز(مدافعان خط مقدم)، خانه آزادی، نهاد آزادی اکنون، دیده‌بان حقوق بشر (HRW)، سازمان جهانی علیه شکنجه (OMCT)، فدراسیون بین‌المللی حقوق بشر (FIDH) و لیگ بین‌المللی زنان برای صلح و آزادی (WILPF) است. این سازمان‌ها قرار است در حمایت مشترک، تحقیق، افزایش آگاهی و بسیج و همچنین در زمینه مستندسازی و گزارش نقض حقوق بشر در افغانستان همکاری کنند. این ائتلاف همچنین با نهادهای بین‌المللی مانند شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد، شورای امنیت سازمان ملل، کارشناسان سازمان ملل و سایر افراد کلیدی برای نظارت سامانمند بر وضعیت حقوق بشر، پاسخگویی در قبال عاملان نقض حقوق بشر و تلاش برای پایان دادن به مصونیت از مجازات این افراد در افغانستان فعالیت می‌کنند.

این ائتلاف در حالی شکل گرفته است که وضعیت حقوق بشر در افغانستان پس از تسلط طالبان در ماه اوت ۲۰۲۱ وخیم‌تر شده است. گزارش‌های سازمان‌های مدافع حقوق بشر نشان می‌دهد باوجوداین‌که جنگ در افغانستان ظاهرا پایان یافته است، اما نقض شدید حقوق بشر در این کشور همچنان ادامه دارد. طالبان با وجود این‌که در گفت‌وگوها با جامعه بین‌المللی از تغییر رفتارشان حرف می‌زنند، اما هم‌زمان مرتکب نقض گسترده حقوق بشر از جمله حقوق زنان، سانسور علیه رسانه‌ها و انتقام‌جویی از فعالان و مدافعان حقوق بشر و حقوق زنان می‌شوند.

سمیرا حمیدی، مسئول منطقه‌ای عفو بین‌الملل در جنوب آسیا در بیانیه این سازمان گفت مردم افغانستان با یک فاجعه انسانی بی‌سابقه مواجه‌اند که ناشی از تصمیمات و موضع‌گیری‌های جامعه بین‌المللی به‌ویژه ایالات متحده است. این تصمیمات افغانستان را از کمک‌های مالی و دسترسی به سیستم مالی جهانی محروم کرده است. او همچنین گفت: «هیچ‌وقت نیاز به سازمان‌های حقوق بشر در سراسر جهان بیش از این نبوده است و این سازمان‌ها باید باهم متحد شوند و برای پاسخگویی و عدالت‌طلبی به مردم افغانستان کمک کنند. مردم در افغانستان بین سوءاستفاده‌های طالبان و یک فاجعه انسانی گرفتار شده‌اند و جامعه جهانی باید برای محافظت از آنها کاری بیشتر از این انجام دهد.»

این در حالی است که با شعله‌ور شدن آتش جنگ در اوکراین و تشدید میزان مهاجرت‌، نگرانی‌ها از این‌که تمرکز سازمان‌های بین‌المللی بر افغانستان کمتر شود، وجود دارد. ژولیت روسلوت، مدیر برنامه‌های سازمان عفو بین‌الملل برای غرب و جنوب آسیا با ابراز نگرانی از این مورد گفت ازآنجایی‌که تمرکز جهان به سرعت از یک بحران به بحران دیگر تغییر می‌کند، فراموش نشود که فاجعه انسانی در افغانستان ادامه دارد. او تاکید کرد: «بسیار مهم است که جهان را در جریان تخلفات روزانه در افغانستان قرار دهیم و جامعه بین‌المللی را در زمینه تعهداتی که در ۲۰ سال گذشته در قبال افغانستان داشته‌ است، پاسخگو بدانیم.»

در دو دهه گذشته، جامعه جهانی پول هنگفتی برای بنیان‌گذاری نهادهای حقوق بشری و جامعه مدنی در افغانستان هزینه کرد. این نهادها در زمینه محو خشونت علیه زنان، پیگیری موارد نقض حقوق بشر، تامین پناهگاه برای قربانیان خشونت به‌نام خانه‌های امن و مواردی ازاین‌ دست فعالیت داشتند. اما با تسلط طالبان بر کشور علاوه بر این‌که بودجه این نهادها قطع شد، بلکه این نهادها با فشار و خشم طالبان نیز مواجه شدند. در حال حاضر هیچ‌یک از این نهادهای دولتی یا غیردولتی در افغانستان فعال نیستند و آمار مشخصی نیز از نقض حقوق بشر در افغانستان در شش ماه گذشته وجود ندارد.

در آخرین نشست ویژه شورای سازمان ملل متحد که روز چهارشنبه برای بررسی اوضاع افغانستان برگزار شد، دبورا لاینز، فرستاده ویژه دبیر کل و رئیس ماموریت سازمان ملل متحد در افغانستان از تدوام نقض حقوق بشر، قتل‌های غیرقانونی و بازداشت‌های خودسرانه در افغانستان ابراز نگرانی کرد.