دانشمندان روش درمانی جدیدی ابداع کرده‌اند که درموش‌ها موجب بهبود آسیب‌های نخاعی می‌شود و بیماری فلج را از بین می‌برد و به آن‌ها کمک می‌کند ظرف چند هفته پس از درمان، دوباره راه بروند.

در تحقیقی که روز پنجشنبه ۱۸ نوامبر (۲۷ آبان) در مجله ساینس (Science) منتشر شد، دانشمندان تنها یک تزریق به بافت‌های اطراف نخاع موش‌های فلج انجام دادند. بعد از گذشت چهار هفته، این جوندگان توانستند دوباره راه بروند.

طبق این تحقیق، در این درمان که با تزریق ژل انجام می‌شود، مولکول‌های محل آسیب دیده را به شکل شبکه پیچیده‌ای از نانوالیاف سازماندهی می‌کنند که شبیه شبکه طبیعی موجود در تمام بافت‌ها است و نقشی عمده در بهبود زخم و ارتباط یاخته به یاخته ایفا می‌کند.

به گفته این پژوهشگران (که محققان دانشگاه نورت وسترن ایالات متحده نیز جزو آن‌ها هستند) این ژل حرکت مولکول‌ها را در محل‌های آسیب دیده تنظیم می‌کند و آن‌ها را قادر می‌سازد که گیرنده‌های همیشه متحرک روی سلول‌ها را بیابند و به درستی با آن‌ها ارتباط بگیرند.

ساموئل ‌‌ستاپ، از نویسندگان این تحقیق از دانشگاه نورت وسترن، گفت: «نوآوری اصلی در تحقیق ما که پیش‌تر هرگز انجام نشده بود، کنترل حرکت جمعی بیش از ۱۰۰ هزار مولکول در نانوالیافمان است.»

به گفته این محققان، یکی از چالش‌های موجود در استفاده از داروهای ترمیم زخم این است که گیرنده‌های برجسته روی یاخته‌های عصبی و دیگر انواع یاخته‌ها، دائماً در حال حرکت به اطراف هستند.

«در تحقیق جدید موسسه سیمپسون کوئری (@SQInstitute) با مدیریت ساموئل ‌ستاپ (@SamuelStupp)، محققان تزریقی را به بافت‌های اطراف نخاع موش‌های فلج انجام دادند. تنها بعد از گذشت ۴ هفته، این حیوانات مجدداً قادر به راه رفتن شدند.

دکتر ستاپ توضیح داد که این ژل جدید جابه‌جایی مولکول‌هایی را که «حرکت می‌کنند، می‌رقصند یا حتی موقتاً از این ساختارها بیرون می‌پرند»، تنظیم می‌کند و آن‌ها را قادر می‌سازد که به طرز مؤثرتری با گیرنده‌ها ارتباط برقرار کنند.

او گفت: «با توجه به این‌که یاخته‌ها و گیرنده‌ها‌شان همیشه در حال حرکت هستند، می‌توان تصور کرد که مولکول‌هایی که با سرعت بیشتری حرکت می‌کنند، سریع‌تر با این گیرنده‌ها برخورد خواهند کرد. اما اگر مولکول‌ها کند و منفرد باشند، ممکن است هرگز با یاخته‌ها برخورد نکنند.»

«در تحقیق جدید منتشر شده در مجله ساینس  (ScienceMagazine@)، محققان اس‌کیو‌آی (SQI) کشف کردند که «حرکت فرا مولکولی» عاملی کلیدی در فعالیت زیستی و اثربخشی درمانی است. آن‌ها از این پیشرفت برای درمان فلج در نمونه حیوانات دچار آسیب شدید نخاعی استفاده کردند.»

مولکول‌ها بعد از اتصال به گیرنده‌ها دو نشانک آبشاری ایجاد می‌کنند که عاملی حیاتی برای بهبودی نخاع است. یکی از نشانک‌ها به بازسازی دنباله‌های طولانی یاخته‌های عصبی نخاع کمک می‌رساند که آسیب آن‌ها اغلب منجر به از دست دادن احساس در بدن یا حتی فلج می‌شود.

محققان افزودند که با ترمیم دنباله‌های یاخته‌های عصبی (آکسون) می‌توان ارتباط بین بدن و مغز را افزایش داد.

به گفته آنان، نشانک دوم نیز باعث تکثیر انواع دیگر یاخته‌ها در اطراف عصب‌ها می‌شود که به رشد مجدد عروق خونی از دست رفته‌ای کمک می‌کند که یاخته‌های عصبی و یاخته‌های حیاتی برای ترمیم بافت آسیب دیده را تغذیه می‌کنند.

یکی از چالش‌های استفاده دارویی از پروتئین‌های طبیعی بدن این است که خیلی سریع و قبل از القای پاسخ‌های زیستی مورد نظر، از بین می‌روند. اما در این روش درمانی جدید، این مولکول‌ها شبیه داربست طبیعی عمل می‌کنند و بدان ترتیب می‌توانند بادوام‌تر باشند و بدن را به بازسازی اعصاب تحریک کنند.

دکتر زیدا آلوارز، نویسنده اصلی این تحقیق و استادیار و محقق پیشین آزمایشگاه دکتر ستاپ، در این زمینه گفت: «نشانک‌های مصنوعی ما پپتیدهای کوتاه و اصلاح‌شده‌ای هستند که وقتی هزاران عدد از آن‌ها به هم پیوند می‌خورند، تا هفته‌ها دوام می‌آورند و خاصیت زیست‌کنش‌گری از خود نشان می‌دهند. نتیجه نهایی هم این روشی درمانی است که انجام آن هزینه کمتری دارد و بسیار ماندگارتر است.»

محققان معتقدند که با بررسی بیشتر و انجام آزمایش‌های بالینی می‌توان از این روش درمانی جدید برای پیشگیری از فلج شدن افراد پس از صدمات  شدید عصبی، مانند تصادف‌‌های رانندگی، سقوط از ارتفاع، حوادث ورزشی، و زخم ناشی از گلوله و البته ابتلا به بیماری‌ها استفاده کرد.

دکتر ستاپ گفت «دهه‌هاست که این موضوع چالش بزرگی برای محققان است، زیرا دستگاه عصبی مرکزی بدن ما که شامل مغز و نخاع می‌شود، ظرفیت چشمگیری برای بازسازی خود پس از آسیب‌دیدگی یا پس از ابتلا به بیماری‌های نابودگر ندارد.»

این محققان افزودند که کشف مهم «مولکول‌های رقصان» را می‌توان در سایر روش‌های درمانی و اهداف دیگر نیز به کار گرفت.