سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، ضمن «یک‌جانبه‌گرایانه» خواندن سیاست دولت آمریکا درمورد رفع تحریم‌ها و تاکید دوباره بر خواست جمهوری اسلامی مبنی‌بر رفع تمامی تحریم‌ها در نتیجه مذاکرات وین، گفت که باید در این زمینه تضمین‌های لازم به ایران داده شود.

ایران و ایالات متحده در سال جاری مذاکرات غیرمستقیمی را برای احیای توافق برجام آغاز کردند که شش دور آن در وین، پایتخت اتریش، برگزار شد. این مذاکرات که با هدف بازگشت جمهوری اسلامی ایران به تعهدهای برجامی خود در مقابل رفع تحریم‌های هسته‌ای آمریکا آغاز شده بود، از اواخر خردادماه متوقف شد و قرار بود پس از روی کار آمدن دولت جدید در ایران پیگیری شود. با گذشت بیش از دوماه از آغاز کار دولت رئیسی و درخواست‌های مکرر طرف‌های مذاکرات، هنوز تاریخی برای ادامه مذاکرات مشخص نشده است. بنابر گزارش‌ها، یکی از موارد مورد بحث و اختلاف در این مذاکرات،  فهرست تحریم‌های مورد توافق برای لغو بوده است.    

خطیب‌زاده صبح روز سه‌شنبه، ۲۰ مهرماه، در یک گفت‌وگوی رادیویی، رویکرد دولت بایدن در مذاکرات وین را همچون خروج از برجام و سیاست‌های تحریمی ترامپ «یک‌جانبه‌گرایانه» خواند و گفت: «دولت آمریکا در مورد رفع تحریم‌ها نیز سیاست یک‌جانبه‌گرایانه را در پیش گرفته است و می‌خواهد فقط تحریم‌هایی که مدنظر خودش است را رفع کند و یک‌جانبه در این زمینه تصمیم بگیرد؛ درحالی‌که ایران تاکید دارد تمامی تحریم‌ها باید رفع شود و در این زمینه تضمین‌های لازم به ایران داده شود.» 

سخنگوی وزارت امور خارجه ایران با تاکید بر برگزاری ادامه مذاکرات وین، با توجه به روی کار آمدن دولت جدید در ایران، «تغییر در برخی شیوه‌ها و اهداف» در این مذاکرات را طبیعی دانست. و افزود: «اگر توافقی حاصل شود و تضمین‌های لازم گرفته نشود، ممکن است رویه اتفاق پیشین بار دیگر اتفاق بیفتد؛ بنابراین ما بر انجام مذاکرات مبتنی‌بر تصمیمات لازم برای تحقق منافع دولت ایران تاکید داریم.»

درخواست تضمین آمریکا برای رفع تمامی تحریم‌ها در مذاکرات وین، درحالی مطرح شده است که خطیب‌زاده هفته گذشته در گفت‌وگویی با شبکه خبری یورونیوز اعلام کرده بود که جمهوری اسلامی به محض اتمام فرایند بررسی‌های داخلی دولت جدید درمورد مذاکرات، بدون هیچ پیش‌شرطی به وین بازمی‌گردد. او البته افزوده بود: «تنها هدف ما این است که اطمینان حاصل کنیم مذاکرات حقوق ما را تامین می‌کند، ازجمله تضمین‌های کافی مبنی‌بر این‌که ایالات متحده این‌بار به توافق پایبند خواهد ماند.» 

آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، روز یکشنبه، در نشست خبری مشترک با نفتالی بنت، نخست‌وزیر اسرائیل، از ایران خواست که به میز مذاکرات هسته‌ای بازگردد و هفته آینده را برای برجام بسیار تعیین‌کننده خواند. سخنگوی وزارت امور خارجه ایران نیز روز دوشنبه اعلام کرد که در روزهای پیش رو، «فعالیت‌ها و تعاملات دیپلماتیک بیشتری را در حوزه برجام و گفت‌وگوهای وین شاهد خواهیم بود». 

«روابط ما با آذربایجان در بهترین سطح است» 

سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در این گفت‌وگوی رادیویی، در پاسخ به پرسشی در رابطه با تنش‌های اخیر با جمهوری آذربایجان، با اشاره به رفت‌وآمد بین مقام‌‌های دو کشور، روابط را در بهترین سطح توصیف کرد و افزود: «روابط ما با آذربایجان بسیار دوستانه، خوب و چند لایه است.»

در هفته‌های اخیر تنش‌ میان جمهوری آذربایجان و ایران از اختلاف‌ بر سر یک مسیر اصلی ترانزیت کالا میان ایران و کشور همسایه ارمنستان آغاز و به بازداشت دو راننده ایرانی و متوقف کردن و دریافت عوارض عبور از کامیون‌های ایرانی به‌دلیل ورود به خاک آذربایجان منجر شد. پس از آن هم‌زمان با تنش لفظی میان مقام‌های دو کشور، دو طرف در مناطق مرزی چندین رزمایش‌هایی نظامی برگزار کردند. هم‌زمان مقام‌های ارشد سیاسی و نظامی ایران «حضور اسرائیل» در جمهوری آذربایجان را یکی از دلیل  حساسیت جمهوری اسلامی به منطقه مرزی شمال غربی کشور عنوان کردند. این درحالی است که وزارت خارجه آذربایجان، حضور نیروهای اسرائیلی در نزدیکی مرزهای ایران را تکذیب می‌کنند. 

خطیب‌زاده با اشاره به گزارش‌هایی درمورد آنچه «انتقال گروه‌های تروریستی» به خاک آذربایجان در زمان جنگ آن کشور با آذربایجان در سال گذشته خواند، از «اشراف اطلاعاتی دقیق» جمهوری اسلامی بر آن‌ها و در اختیار داشتن «اسناد و مدارک مربوط به این موضوع و حتی مکالمات آن‌ها» خبر داد. او افزود: «به طرف آذربایجانی گفتیم که این موضوع قابل قبول نیست و آن‌ها در بالاترین سطح به ما قول دادند که این نگرانی ما را برطرف می‌کنند.» 

به گفته سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، «برخی اقدام‌های اسرائیل در جمهوری آذربایجان» و «برخورد غیردوستانه در آذربایجان با رانندگان ترانزیتی ایرانی» باعث شد که «گفت‌وگوهای صریحی» با مقام‌های آن کشور انجام شود و آن‌ها اعلام کرده‌اند که تلاش می‌کنند نگرانی‌های جمهوری اسلامی را برطرف کنند.

خطیب‌زاده علاوه‌بر این، بدون نام بردن مستقیم، به وجود «برخی گروه‌های سوم در منطقه» اشاره کرد که نمی‌خواهند روابط ایران و آذربایجان دوستانه باشد و آن‌ها را عامل انتشار اخبار دروغ با هدف استفاده از احساسات مردم دو کشور برای «پیشبرد اهداف خودشان» دانست.

سخنگوی وزارت امور خارجه ایران همچنین در بخشی از این گفت‌وگوی رادیویی با تاکید بر «تعامل با کشورهای همسایه و منطقه» به‌عنوان اولویت اول سیاست خارجی دولت ابراهیم رئیسی، افزود: «حدود ۷۰ الی ۸۰ درصد مراودات تجاری ما با کشورهای همسایه و منطقه به‌اضافه چین است.»