محمود مشفق، مدیر گروه جمعیت‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی، گفت: «موازنه مهاجرتی در کشور به هم ریخته و به‌نظر می‌رسد الگوی مهاجرتی تغییر کرده است. برخی از شهرها خالی از جمعیت می‌شوند و در برخی شهرها سرریز جمعیتی صورت می‌گیرد.»
او روز چهارشنبه، هفت مهر، به تجارت نیوز گفت: «این وضعیت می‌تواند نتیجه مهاجرت داخلی کنترل نشده‌ای باشد که دیگر نمی‌توان از آن غافل بود، زیرا با موضوع مهم امنیت ملی گره خورده است.»
مشفق، بیکاری و بی‌آبی را دو عامل اصلی مهاجرت در داخل ایران دانست و افزود: «جمعیت در حوزه دریای خزر در حال افزایش است. با توجه به تراکم بالای استان‌های شمالی، این موضوع می‌تواند از نظر زیست‌محیطی و اکولوژیک مسئله‌ساز شود.»
به گفته او، «موازنه مهاجرتی کشور در حال به هم خوردن است اما به آن توجه نمی‌شود. الگوی مهاجرتی در کشور از «روستا به شهر»، به مهاجرت «شهر به شهر» و از شهرهای کوچک به مجموعه‌های شهری تغییر یافته است.»
بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران چهار نقطه ثقل مهاجرپذیری، یا کانون جذب جمعیتی، در کشور وجود دارد.
مدیر گروه جمعیت‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی در این باره گفت: «اولین کانون جذب جمعیتی، تهران و البرز است. ضمن اینکه در مجموعه شهری تهران و البرز، کرج، پردیس، رباط کریم، شهریار و … از مقاصدی است که مهاجران آنها را انتخاب می‌کنند.»
او افزود: «دومین کانون جذب جمعیتی، استان‌های قم، اصفهان، مازندران و یزد و سومین کانون مهاجرتی مجموعه شهری مشهد (مشهد و شهرک‌های اطراف) هستند. چهارمین کانون مهاجرپذیری را نیز استان‌های شمالی گیلان و مازندران تشکیل می‌دهند.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
مشفق گفت: «برخی از مهاجرت‌ها اقلیمی است. در این نوع مهاجرت، افراد به دلیل خشکسالی، ریزگردها و آب و هوا به مناطق دیگر مهاجرت می‌کنند. از این میان می‌توان به خوزستان اشاره کرد که علی‌رغم پتانسیل‌های بالای اقتصادی و صنعتی از مهم‌ترین استان‌های مهاجرفرست است. این نوع مهاجرت در استان‌های سیستان و بلوچستان، و کرمانشاه هم دیده می‌شود.»
در سال آبی گذشته ریزش‌های آسمانی در برخی استان‌ها تا ۸۰ درصد کاهش یافت. در برخی مناطق از جمله استان خوزستان، مردم به دلیل کمبود آب اعتراض کردند. داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد تعداد شاغلان در بخش کشاورزی در بهار ۱۴۰۰ نسبت به بهار ۱۳۹۸ حدود ۳۸۰ هزار نفر کاهش داشته است. به عبارتی هر کدام مستعد مهاجرت داخلی هستند.
مهاجران از کدام استان‌ها هستند و به کجا می‌روند؟
محمود مشفق به تجارت نیوز در باره مبدا مهاجرت داخلی در ایران گفت: «اولین کانون مهاجرفرستی، غرب و جنوب غربی کشور است. در این حوزه خوزستان، لرستان، کرمانشاه و همدان برجسته‌ترین استان‌های مهاجرفرست هستند. این مهاجران به سمت تهران و اصفهان می‌روند.»
اصفهان در حالی یکی از مقاصد مهاجرتی خوزستانی‌هاست که خود با مشکل بی‌آبی مواجه است و در سال‌های اخیر کشاورزان در این استان بارها به کمبود آب و انتقال آب زاینده رود اعتراض کرده‌اند.
به گفته محمود مشفق، «دومین کانون، شمال غربی است که شامل استان آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و اردبیل می‌شود و مهاجران از آنجا عمدتا به سمت تهران یا گیلان می‌روند. سومین کانون مهاجرفرستی در شرق کشور شامل خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و کرمان هستند که مهاجران اغلب از آنجا به سمت مشهد، یزد و اصفهان می‌روند.»
مدیر گروه جمعیت شناسی دانشگاه علامه طباطبایی گفت: «سرریز شدن جمعیت در استان‌های مهاجرپذیر موجب ایجاد مشکلات اقتصادی و اجتماعی می‌شود. به طور مثال در بعد اقتصادی باعث افزایش قیمت زمین، مسکن و اجاره بها می‌شود. در تهران هم این موضوع قابل مشاهده است. حالا مهاجران دیگر به تهران یا کرج نمی‌روند بلکه به شهرهای اطراف مثل پردیس، شهریار، پاکدشت و… می‌روند. در استان‌های شمالی هم مهاجرت موجب افزایش قیمت زمین و مسکن می‌شود. در بعد اجتماعی هم باعث افزایش آسیب‌های اجتماعی و به هم خوردن ترکیب اجتماعی در منطقه مهاجرپذیر می‌شود.»
به گفته او، شمال کشور شاهد افزایش جمعیت و جنوب کشور در حال خالی شدن است و برای کنترل این اوضاع، باید دلایل مهاجرت را در مبدا بررسی و از مبدا آن را کنترل کرد.
