نیکلاس مادورو، پس از تماس کوتاهی که با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، داشت و ترامپ درخواست‌هایش را رد کرد، اکنون گزینه‌هایش برای کناره‌گیری از قدرت و ترک کشور با تضمین عبور امن تحت حمایت آمریکا رو به پایان است.

وال‌استریت ژورنال در گزارشی  به این موضوع پرداخت و نوشت طی دو دهه، ونزوئلا کوشیده است با ایجاد اتحادهایی ضدآمریکایی در سراسر جهان‌ــ از روسیه و چین گرفته تا کوبا و ایران‌ــ نظمی نوین ایجاد کند که بتواند در برابر واشنگتن بایستد.اما این تلاش نتیجه نداده است.

روسیه، چین، کوبا، جمهوری اسلامی ایران و دیگر قدرت‌های ضدآمریکایی در حالی که نیکلاس مادورو با استقرار نیروهای نظامی آمریکا مواجه شده است‌، اقدامی فراتر از اعلام حمایت کلامی صورت نداده‌اند. مانند جمهوری اسلامی که هنگام حملات نظامی اسرائیل و آمریکا تنها ماند، اکنون ونزوئلا نیز می‌بیند که متحدان اقتدارگرایش در حاشیه بحران ایستاده‌اند.

رایان سی. برگ، مدیر برنامه قاره آمریکا در مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی در واشنگتن، می‌گوید: «این به‌اصطلاح محور اقتدارگرایی در زمان صلح بسیار قدرتمندتر به‌ نظر می‌رسد. اما در زمان نیاز ثابت کرده که تا حدی توخالی است.»

در روزهای اخیر و هم‌زمان با آرایش ناوگان‌های نیروی دریایی آمریکا در نزدیکی مرزهای ونزوئلا، متحدان کاراکاس فقط به ارسال پیام‌های تبریک تولد برای مادورو که ۲۳ نوامبر ۶۳ ساله شد، اکتفا کرده‌اند. دانیل اورتگا، رئیس‌جمهوری نیکاراگوئه، در نامه‌ای نوشت: «در دوران سخت، در مسیرهای دشوار، در تقاطع‌های چالش‌برانگیز، نور معنوی جنگجویی می‌درخشد که می‌داند چگونه بجنگد و پیروز شود.»

ترامپ هنوز اعلام نکرده است پس از سه ماه حمله به قایق‌ها در کاراییب و اقیانوس آرام، عملیات نظامی علیه ونزوئلا را با حملات هوایی تشدید خواهد کرد یا نه.

آمریکا می‌گوید این قایق‌ها‌ــ که مبدا برخی از آن‌ها ونزوئلا است‌ــ حامل محموله‌های مواد مخدر کارتل‌ها و گروه‌هایی بودند که واشنگتن آن‌ها را سازمان‌های تروریستی معرفی کرده است.

تحلیلگرانی که تحولات ونزوئلا را دنبال می‌کنند می‌گویند شرکای ونزوئلا عملا در برابر آمریکا ناتوان‌اند. متحدان نزدیکی همچون جمهوری اسلامی، کوبا و نیکاراگوئه از نظر اقتصادی زمین‌گیر شده‌اند و ظرفیت دخالت موثر در ونزوئلا را ندارند.

دو متحد اصلی مادورو، یعنی چین و روسیه، پیش‌تر تجهیزات نظامی، تعمیر و نگهداری و آموزش، و همچنین کمک اقتصادی برای ونزوئلا فراهم کرده‌اند. به گفته منابع آگاه، اکنون که مادورو خود را برای اقدام‌های دفاعی آماده می‌کند، روس‌ها در تعمیر هواپیماها و سامانه‌های پدافند هوایی به او کمک می‌کنند.

آخر هفته گذشته، دو نفتکش که اتحادیه اروپا آن‌ها را به حمل نفت روسیه متهم کرده بود، با نفت سبک و نفتا وارد ونزوئلا شدند. ونزوئلا به این محصولات به‌شدت نیاز دارد تا بتواند سوخت تولید کند و نفت سنگینش را به چین صادر کند.

اما تحلیلگران می‌گویند این حمایت‌ها بسیار ناکافی است. ولادیمیر رووینسکی، استاد روابط بین‌الملل در دانشگاه ایسسی کلمبیا، می‌گوید: «اینها ژست‌هایی کوچک‌اند و اگر آمریکا علیه ونزوئلا به نیروی مهلک متوسل شود، هیچ‌کدام کافی نخواهد بود.»

هم روسیه و هم چین با چالش‌هایی مواجه‌اند که تمایل آنها به رسیدگی به نگرانی‌های امنیتی ونزوئلا را کاهش می‌دهد. برای مسکو، هزینه‌های جنگ فرسایشی با اوکراین مطرح است و برای پکن، اقتصاد ضعیف دست‌ودل‌بازی‌اش را محدود کرده است. تحریم‌های مالی آمریکا علیه کاراکاس نیز تعامل با این کشور را پیچیده‌تر کرده است.

هر دو کشور همچنین اکنون در تلاش‌اند توافق‌های عمده تجاری و دیپلماتیک با ترامپ را پیش ببرند، بنابراین، انگیزه چندانی برای هزینه‌ سرمایه سیاسی بر سر ونزوئلا ندارند.

رووینسکی افزود: «روسیه فراتر از آنچه تاکنون انجام داده است، به مادورو کمکی نخواهد کرد.»

روسیه و چین در جریان جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل در سال جاری نیز حمایت دیپلماتیک مشابهی نشان دادند، اما پس از آنکه آمریکا تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی را بمباران کرد، هر دو کشور از نظر نظامی مداخله‌ای نکردند و کناری ایستادند.

در دوران هوگو چاوز، رئیس‌جمهوری چپ‌گرای پیشین، ونزوئلا از منابع عظیم نفت و مواد معدنی‌اش برای ایجاد روابط سیاسی و تجاری با دشمنان آمریکا استفاده کرد. بانک‌های چینی میلیاردها دلار به ونزوئلا وام دادند که قرار بود با نفت بازپرداخت شود تا پروژه‌های مسکن، مخابرات و زیرساخت‌ها تامین مالی شود.

به گفته مقام‌های نظامی سابق، کوبا در ازای نفت ارزان، پزشک و مشاور نظامی فرستاد تا به ریشه‌کن کردن نارضایتی در ارتش ونزوئلا کمک کنند. جمهوری اسلامی کارخانه‌های کوچک خودروسازی راه‌اندازی کرد. حتی بلاروس نیز وارد شد و یک کارخانه آجرسازی تاسیس کرد.

پس از به قدرت رسیدن مادورو در سال ۲۰۱۳، کاهش تولید نفت و ناآرامی‌های مدنی اقتصاد را از هم پاشید و در برخی کشورهای دوست این پرسش را پدید آورد که آیا وام‌های اهدایی به کاراکاس دارد هدر می‌رود یا خیر.

اما این اتحادها همچنان برای رژیم مادورو اهمیت دارند. پس از آنکه آمریکا در سال ۲۰۱۹ صنعت نفت ونزوئلا را تحریم کرد، جمهوری اسلامی محموله‌های کوچک سوخت فرستاد تا کمبود را کمی کاهش دهد. روسیه نیز عملیات بازرگانی نفت را بر عهده گرفت تا نفت خام ونزوئلا را در بازار سیاه جابه‌جا کند.

و سپس، وقتی آمریکا پس از انتخابات ریاست‌جمهوری در ژوییه ۲۰۲۴‌ــ که اپوزیسیون گفت رژیم تقلب کرده است‌ــ حکومت مادورو را «فاقد مشروعیت» خواند، همین متحدان دولت مادورو را به رسمیت شناختند.

چین به‌عنوان بزرگ‌ترین طلبکار و خریدار نفت ونزوئلا این کشور آمریکای لاتین را «شریکی برای همه‌ فصول» می‌نامد، و به گزارش موسسه پژوهش‌های صلح استکهلم، ونزوئلا از سال ۲۰۰۰ به این‌سو بیش از ۳۰ میلیارد دلار سلاح و تجهیزات چینی دریافت کرده است.

اما ماه‌عسل اقتصادی مادورو با چین مدت زیادی دوام نیاورد. پس از روی کار آمدن مادورو، وام‌ها و کمک‌های چین به ونزوئلا به‌تدریج کاهش پیدا کرد. پکن چند پروژه زیرساختی را رها کرده و اکنون، تقریبا به‌طور کامل به صادرات نفت خام ونزوئلا متکی است تا بدهی‌های معوق این کشور جبران شود.

مارگارت مایرز، پژوهشگر روابط آسیا و آمریکای لاتین، می‌گوید: «افراد از دام بدهی حرف می‌زنند؛ این‌جا در واقع با دام طلبکار مواجهیم.»

اِوانان رومرو، معاون پیشین وزیر انرژی ونزوئلا که اکنون به اپوزیسیون درباره طرح احیای بخش نفت مشاوره می‌دهد، می‌گوید چین در صورت سقوط مادورو ممکن است بازنده باشد، زیرا دولت جانشین می‌تواند روابط با آمریکا را در اولویت قرار دهد.

رومرو گفت: «اگر در آمریکا باز شود، نفت به چین نخواهد رفت. هیچ منطقی ندارد نفت به چین فرستاده شود. این موضوع ایدئولوژیک بود، نه اقتصادی.»