الهام علی‌اف، رئیس جمهوری آذربایجان، از تصمیم ایران برای برگزاری رزمایش نظامی در نزدیکی مرز، هم‌زمان با تنش‌های دو کشور بر سر یک مسیر اصلی حمل‌و‌نقل میان ایران و ارمنستان، به‌شدت انتقاد کرد.  

علی‌اف در گفت‌وگویی با خبرگزاری دولتی آناتولی ترکیه که روز دوشنبه، پنجم مهرماه، منتشر شد، برگزاری رزمایش نظامی ایران در نزدیکی مرز جمهوری آذربایجان را «بسیار تعجب‌برانگیز» خواند. او تاکید کرد که البته اقدام به رزمایش نظامی در قلمرو یک کشور، «حق حاکمیتی» آن‌هاست، اما «چرا حالا و چرا در نزدیکی مرز ما؟» 

رئیس جمهوری آذربایجان افزود: «چرا وقتی ارمنستان در منطقه‌های جبراییل، فضولی و زنگیلان بود، این رزمایش‌ها انجام نمی‌شد؟ چرا این اقدام پس از این‌که ما این مناطق را بعد از ۳۰ سال آزاد کردیم، انجام می‌شود؟»

پس از جنگ چند هفته‌ای دو کشور همسایه آذربایجان و ارمنستان بر سر منطقه قره‌باغ در سال ۲۰۲۰ و برقراری آتش‌بس میان دو کشور، بخشی از مناطق واقع در مرز ایران که پیش‌تر در اختیار ارمنستان بود، زیر کنترل دولت آذربایجان درآمد و در حال حاضر خاک آن کشور محسوب می‌شود. تنش هفته‌های اخیر بین ایران و باکو برسر آنچه آذربایجان «عبور غیرقانونی کامیون‌های ایرانی از مرز» می‌خواند نیز به همین موضوع برمی‌گردد. بخش‌هایی از مسیر همیشگی عبور اغلب کامیون‌های ترانزیت کالا از ایران به ارمنستان در جاده میان گوریس و قاپان، دو شهر بزرگ جنوب ارمنستان، از مناطقی می‌گذرد که کنترل آن‌ها پیش‌تر زیر نظر ارمنستان بود و پس از آتش‌بس در اختیار جمهوری آذربایجان قرار گرفته است. 

پلیس جمهوری آذربایجان از ۲۱ شهریورماه با متوقف کردن کامیون‌های ایرانی که از این جاده اصلی سوخت و کالاهای دیگر را به‌سمت ارمنستان عبور می‌برند، از آن‌ها عوارض عبور دریافت می‌کند. 

علی‌اف گفت ایران سال‌هاست درخواست‌های آذربایجان را مبنی‌بر توقف حمل‌ونقل کالا به قره‌باغ نادیده گرفته و آذربایجان بار دیگر در اواسط مرداد سال جاری با احضار سفیر ایران به وزارت امور خارجه، خواستار توقف این روند شده است. به گفته او، با وجود این اعتراض، از ۲۰ مرداد تا ۲۰ شهریورماه سال جاری، حدود ۶۰ کامیون ایرانی «غیرقانونی» وارد منطقه قره‌باغ شده‌اند. دولت آذربایجان پیش از آن دو راننده کامیون با پلاک ایرانی را در آن جاده به اتهام «عبور غیرقانونی از مرز و ورود به آذربایجان از ارمنستان» بازداشت کرده بود.   

به گفته رئیس جمهوری آذربایجان، از زمان وضع عوارض عبور، دیگر هیچ کامیون ایرانی وارد قره‌باغ نشده است. او همچنین تاکید کرد که عوارض عبور مختص کامیون‌های ایرانی نیست و از وسایل نقلبه با پلاک گرجستان یا هر کشور خارجی دیگر نیز دریافت می‌شود.

خبر برگزاری رزمایش نظامی ایران در مرز آذربایجان به‌طور رسمی منتشر نشده بود، اما پس از دستگیری رانندگان ایرانی در قره‌باغ، گزارش‌هایی درباره ارسال تجهیزات نظامی نیروی زمینی سپاه پاسداران به شمال غربی ایران و منطقه مرزی آذربایجان منتشر شده بود.

عباس موسوی، سفیر ایران در باکو، در روزهای گذشته رزمایش اخیر در نزدیکی مرزهای دو کشور را برنامه‌ریزی‌شده از پیش دانست و اعلام کرد به آذربایجان از چند ماه پیش درمورد این موضوع اطلاع داده شده بود. به‌گفته او، این رزمایش‌ها نباید «تهدیدی برای دوستان ایران» تلقی شود. 

به گزارش خبرگزاری فارس، حسن عاملی، امام جمعه اردبیل، در خطبه‌های نمازجمعه دوم مهرماه در آن شهر، با دفاع از تصمیم سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برای برگزاری این رزمایش در مرز آذربایجان، گفت: «اسرائیل برای توطئه علیه ایران به آذربایجان آمده و سپاه نیز در برابر دشمن خود مانور و رزمایش اجرا می‌کند.»

آذربایجان روابط خوبی با اسرائیل دارد و این موضوع برای مقام‌های جمهوری اسلامی ایران، به‌عنوان همسایه آذربایجان و دشمن اسرائیل، نگران‌کننده است. بسیاری معتقدند آذربایجان در جنگ با ارمنستان با کمک پهپادها و سلاح‌هایی که اسرائیل در اختیارش گذاشت، برتری نظامی پیدا کرد و توانست پیروز شود.