دومنیک راب، وزیر امور خارجه بریتانیا، وعده داد که طی «روندی دقیق» بررسی خواهد کرد که چگونه سازمان‌های اطلاعاتی بریتانیا در پیش‌بینی تسخیر سریع افغانستان به دست طالبان، ناکام ماندند.

راب در جلسه اضطراری کمیته امور خارجه مجلس عوام درباره تاخیر بریتانیا در تخلیه تعداد زیادی از شهروندان خود و کارمندان محلی از افغانستان پیش از مهلت ۳۱ اوت برای خروج سربازان ایالات متحده، از طرف نمایندگان تحت فشار قرار گرفت.

او همچنین به دلیل تصمیم خود برای به تعطیلات رفتن در روزهای قبل از تسخیر کامل کابل، پایتخت افغانستان، به دست طالبان که منجر به تهدید جان هزاران نفری شد که طی ۲۰ سال گذشته برای ارتش بریتانیا کار کردند، مورد انتقاد شدید است. 

وزیر امور خارجه بریتانیا به نمایندگان مجلس گفت بنا دارد در روز چهارشنبه دوم سپتامبر، به منطقه سفر کند و اقداماتی را در کشورهای همسایه ترتیب دهد تا به کسانی که در افغانستان جا مانده‌اند، در رسیدن به بریتانیا کمک کند. 

اما او اعتراف کرد که «چندان دقیق مطمئن نیست» چند نفر از کسانی که سزاوار آمدن به بریتانیا هستند، در افغانستان مانده‌اند. او گفت، شهروندان بریتانیایی که در افغانستان مانده‌اند، «احتمالا چند صد نفر» هستند.

وزیر خارجه بریتانیا اعتراف کرد که با توجه به آنچه «حالا روشن شده است»، و احتمالا با شکل گرفتن وضعیت بحرانی فعلی، باید چند روز زودتر از تعطیلات بازمی‌گشت، ولی به کمیته گفت در هیچ مقطعی به استعفای خود فکر نکرده است.

کلادیو ویبی، نماینده مجلس از حزب کارگر، آقای راب را متهم کرد که طی بحران «هنگام نیاز، غایب» بوده است، و از او پرسید: «آیا شما فردی هستید که ما را به پیش هدایت خواهد کرد و آیا دوباره در موضع خود تجدیدنظر خواهید کرد؟»

اما آقای راب او را به سیاسی‌بازی متهم کرد و به نمایندگان مجلس گفت: «من فقط وظیفه پیش رو را در نظر گرفتم که وظیفه خارق‌العاده خروج ۱۷ هزار نفر از آنجا (افغانستان) بود.»

آقای راب به کمیته مذکور گفت که «محتمل‌ترین وضعیت احتمالی اصلی» که پیش از وقوع بحران از طرف سازمان‌های اطلاعاتی بریتانیا ارائه شد، آن بود که بعید است کابل تا سال آينده سقوط کند. آقای راب گفت، گرچه واضح بود که این گروه اسلام‌گرای شبه‌نظامی بنا داشت حکومت خود در افغانستان را احیا کند، اما به نظر نمی‌رسید ظرفیت و امکانش را داشته باشد که آن را به این سرعت انجام دهد.

او اعتراف کرد: «واضح است که ارزیابی آن‌ها از این که طالبان نمی‌تواند به این سرعت پیش برود، صحیح نبود و ما باید بررسی کنیم چرا این ارزیابی ارائه شد. ما روندی خیلی دقیق خواهیم داشت تا ببینیم چگونه این ارزیابی‌ها اشتباه از کار درآمد.»

از آقای راب پرسیده شد که چرا بریتانیا مانند فرانسه عمل نکرد تا مطمئن شود تمام کسانی که مشمول خروج می‌شوند، خیلی پیش‌تر از مهلت خروج ایالات متحده از افغانستان خارج شوند؛ ضرب‌الاجلی که از مدت‌ها پیش تعیین شده و روشن بود.

او به نمایندگان مجلس گفت که بین آوریل و اوت ۱۵۰۰ نفر از افغانستان خارج شدند، اما اکثر افراد «تقریبا دیر» برای خروج قدم پیش نهادند؛ وقتی که «جمعیت جلو درها جمع شده» بود و معلوم شده بود که طالبان به زودی کنترل را به دست خواهد گرفت.

تام توجنهات، رئیس کمیته مجلس که به عنوان سرباز در افغانستان خدمت کرده است، گفت گزارش خطری که وزارت امور خارجه تنظیم کرده است، در ۲۲ ژوئيه درباره «پیش‌روی سریع طالبان» هشدار داد که می‌توانست منجر به سقوط شهرهای بزرگ و فروپاشی نیروهای امنیتی دولت افغانستان شود.

آقای راب گفت برنامه‌هایی احتمالی برای چنین وضعیتی در نظر گرفته شده بود، ولی تاکید کرد که ارزیابی اصلی که با کشورهای متحد، از جمله ایالات متحده، نیز به اشتراک گذاشته شد، حاکی از پیش‌روی تدریجی و تصرف بسیار آهسته‌تری بود.

باب سیلی، نماینده محافظه‌کار، پرسید که آیا دولت به علت «ناکامی اطلاعاتی، تا حدی غافلگیر» شده است، و آقای راب پاسخ داد: «ما همیشه در تلاش هستیم و برای این گونه موارد برنامه‌ریزی می‌کنیم. ما راهی بسیار حرفه‌ای برای بررسی این موارد داریم، ولی وقتی اشتباهی رخ می‌دهد، باید به آن نگاهی بیندازیم و ببینیم چگونه می‌توان آن را تصحیح کرد.»

کریس برایانت، عضو کمیته از حزب کارگر، خواست بداند چرا نه فقط وزیر امور خارجه، بلکه نخست‌وزیر بوریس جانسون هم تصمیم گرفت در هفته‌های قبل از خروج نیروهای ایالات متحده از افغانستان، به تعطیلات برود.

آقای برایانت گفت: «البته که کاملا مشروع است که وزرا به تعطیلات بروند و همه این حق را دارند. اما مشکل ما این است که نخست‌وزیر در تعطیلات بود و قائم‌مقام نخست وزیر، که خودتان هستید، هم در تعطیلات به سر می‌برد و چنان که من شنیده‌ام، قائم مقام وزیر هم در تعطیلات بوده است.»

او ادامه داد: «یعنی سفر رفتن هر سه نفر در یک زمان، وقتی که جان شهروندان بریتانیا در خطر بود. جان افراد بسیاری، بر اساس تخمین خود ما هزاران نفری که در دورانی سختی دوشادوش ما در افغانستان ایستادند، به خطر افتاده بود، و هنوز مرکزی مناسب برای مدیریت بحران تشکیل نشده بود. پس متوجه می‌شوید چرا برای مردم بریتانیا مهم است که بدانند چرا شما فکر کردید وقت مناسبی برای رفتن به تعطیلات است.»

آقای راب پذیرفت که اگر آنچه «اکنون روشن شده است» می‌دانست،«احتمالا به تعطیلات نمی‌رفت.»

وزیر امور خارجه گفت ارزیابی اصلی از تصرف آهسته کشور به دست طالبان، «تا همین اواخر» برقرار بود، و افزود: «برنامه‌ریزی برای خروج نظامی در آوریل آغاز شد، اما برنامه‌های جایگزین احتمالی هم برای سقوط سریع‌تر دولت تدارک دیده شده بود.»

او به کمیته مجلس گفت که کارها برای تدارک دیدن مقدمات خروج و بهبود تدابیر پزشکی و امنیتی، قبل از ماه اوت کلید خورده بود، و افزود: «ما برنامه‌ریزی برای راه‌های احتمالی خروج را در ماه ژوئن شروع کردیم که شامل عقب‌نشینی کامل و تعطیلی سفارت بود.»

او تاکید کرد که از نزدیک درگیر ماجرا بوده است و به نمایندگان مجلس گفت: «از اواسط ماه مارس تا ۳۰ اوت من بیش از ۴۰ جلسه یا تماس تلفنی داشته‌ام که موضوع آن‌ها افغانستان بود. یعنی در واقع هر چهار روز یک جلسه داشتم.»

آقای راب گفت که ارتش بریتانیا و کارمندان غیرنظامی، «تخلیه و خروج قابل توجه افراد از افغانستان را انجام دادند که از هر عملیاتی در تاریخ معاصر کشور بزرگ‌تر و سخت‌تر بود.»

او خطاب به منتقدان خود که او را متهم به کوتاهی و کم‌کاری می‌کردند، گفت: «به نظرم درباره چالش‌های عملیاتی این بحران کمی کم‌لطفی وجود دارد که سقوط سریع کابل، برخلاف انتظارها، در آن محیط واقعا به چه معنی بود، افغان‌هایی که می‌خواستند به فرودگاه بروند چه احساسی داشتند، آیا می‌توانستیم شهروندان خود را به فرودگاه برسانیم، و این موارد فقط به خاطر موانع لجستیک نبود، بلکه همچنین بحث ترس و اضطراب بود. ما با تمام این مسایل دست و پنجه نرم می‌کردیم.»

برخی نگران بودند که جزئيات اطلاعات افغان‌های مرتبط با سفارت و نیز تصویر چهره ملکه به دست طالبان بیفتد، و آقای راب گفت دستور «بررسی کامل» تعطیلی سفارت بریتانیا در کابل را صادر کرده است.

آقای راب در پاسخ به انتقاد نیل کویل، نماینده مجلس از حزب کارگر، گفت که آن ماجرا «تاسف‌بار» بود، ولی به «فشار در منطقه» اشاره کرد.

او گفت: «ما برنامه‌ای پنج روزه برای تعطیل کردن سفارت تدارک دیده بودیم، ولی به خاطر شرایط در منطقه این روند تسریع شد. به هر صورت من خواستار بررسی کامل آنچه اتفاق افتاد شده‌ام تا مطمئن شویم درس خود را از آن خواهیم گرفت.»

او گفت تمام کارمندان افغان که نام آن‌ها در اسناد به غارت رفته از سفارت بوده و در نشریه تایمز منتشر شده است، اکنون در بریتانیا هستند.

آقای راب ظاهرا نمی‌دانست که تصویری از چهره ملکه به دست طالبان افتاده است، و از نمایندگان مجلس پرسید: «چنان که من می‌دانم، چنین تابلویی باید نابود شده باشد، اما شما می‌گویید این طور نیست؟»

وقتی به او گفته شد شبه‌نظامیان طالبان کنار تصویر ملکه ژست و عکس گرفته‌اند، پاسخ داد: «ما سیاست خیلی واضحی داشتیم و در واقع من آن را به دقت با تیم خود مرور کردم که نه تنها تمام مدارک، بلکه هر چیزی مرتبط به علیاحضرت ملکه در سفارت نابود شود. نمی‌دانم که عکس مورد اشاره در داخل سفارتخانه بوده یا از بیرون به آنجا برده شده باشد.»

او ادامه داد: «ما به وضوح از تلاش و تبلیغات تحریک‌آمیز طالبان برای اشغال سفارتخانه‌ها اطلاع داشتیم.»