«فوبوس»، بزرگترین قمر مریخ، ممکن است شواهدی از حیات احتمالی باستانی در خود داشته باشد؛ حیاتی که البته بر روی سیاره سرخ منقرض شده و میلیاردها سال به شکل دست نخورده باقی مانده است.
دانشمندان سازمان تحقیقات هوافضای ژاپن (جاکسا) بر این باورند که سیارک‌های فراوانی که در گذر زمان به مریخ برخورد کرده‌اند، ممکن است موادی را از سیاره جابه‌جا کرده و به قمرهای آن رسانده باشند.
از میان دو قمر مریخ، «فوبوس» که تنها ۹ هزار و ۳۷۷ کیلومتر از مریخ فاصله دارد، در مقایسه با قمر دورتر، «دیموس»، احتمالا خرده‌های بیشتری را از سیاره میزبان خود گردآوری کرده است. خود این قمر پذیرای حیات نیست، زیرا فاقد هواست و سطح آن مدام در معرض تابش‌های کیهانی قرار دارد و می‌تواند هر میکروارگانیسمی را از بین ببرد. به بیان دیگر، این احتمال که هر حیات منقرض شده‌ای در مریخ (که به آن قمر منتقل شده) با سایر متغیرها از بین رفته باشد، زیاد است.
این نکته مشخص شده است که هر دو قمر فوبوس و دیموس در یک برخورد سهمگین بین یک جرم در ابعاد یک سیاره با مریخ، ایجاد شده‌‌اند. فوبوس و دیموس در مقایسه با قمر سیاره خودمان، یعنی ماه، کوچکند و پهنای آن‌ها به ترتیب ۱۲ و ۲۲ کیلومتر است.
رد پای زیستی مرده در فوبوس، که جاکسا آن را «SHIGAI» می‌نامد (ساخته شده از حروف نخست کلمات «ژن‌های به‌شدت در معرض تابش قرار گرفته، استرلیزه شده ،و نقش‌های باستانی) همچنین در زبان ژاپنی به معنای «بقایای مرده» است. این ردپای زیستی مرده می‌تواند شامل میکروارگانیسم‌های غیرفعال و مرده و قطعات بالقوه دی.ان.ای باشد. دو دانشمند به نام های «ریوکی هیودو» و «توموهیرو اوسویی»، در چکیده مقاله‌ای که درباره این تحقیق نوشته‌اند، این قمر را با عنوان یک «آزمایشگاه طبیعی آرمانی» توصیف می‌کنند.
از آنجایی که تصور می‌شود دهانه «جزرو» مریخ، محل وجود یک دریاچه باستانی باشد، گمان می‌رود که آن ناحیه پناهگاه و مأمن نوعی حیات منقرض‌شده بوده باشد. دانشمندان فکر می‌کنند که ردپاهای زیستی مشاهده شده در نمونه‌های به دست آمده از این دهانه، می‌توانند در مریخ نیز وجود داشته باشند، و با ارسال کاوشگر فضایی «اکتشاف قمرهای مریخ» (MMX) در سال ۲۰۲۴، نکات دقیق‌تری در آن باره خواهند دانست.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
دکتر هیودو به ایندپندنت گفت: «اگر زمانی حیات مریخی وجود داشته بوده و در نواحی مختلف مریخ پراکنده بوده باشد، به نظر من احتمال آن که بقایای مرده آن (که در این مقاله با عنوان «SHIGAI» تعریف شده است، زیرا سطح فوبوس به دلیل تابش‌های کیهانی قابلیت میزبانی حیات ندارد) بر روی فوبوس نیز وجود داشته باشد، نسبتا زیاد است. دلیل آن هم این است که تعداد بسیاری از برخوردهای سیارکی کوچک که به مریخ می‌خورد، مواد موجود در سطح مریخ را از جا می‌کند و این گونه مواد، نسبتا به‌آسانی به فوبوس انتقال یافته‌اند.»
کاوشگر فضایی «اکتشاف قمرهای مریخ» (MMX) قصد دارد نمونه‌ای را به وزن بیش از ده گرم از سطح فوبوس گردآوری کند و آن را در سال ۲۰۲۹ به زمین انتقال دهد. در خلال مطالعه بر روی این مواد، ممکن است «اثر انگشت» زیستی از حیات مریخی پیدا شود.
این احتمال نیز وجود دارد که مریخ به‌کلی هرگز میزبان حیات نبوده باشد. اما حتی در چنین صورتی نیز چنین برنامه‌های اکتشافی فضایی همچنان مهم خواهند بود. زیرا به ما کمک می‌کنند دریابیم که چرا چنین همسایه سیاره‌ای نزدیکی، در مقایسه با زمین عاری از حیات و فعالیت زیستی بوده است. دکتر هیودو می‌گوید: «این حالت هم می‌تواند وجود داشته باشد، که بقایای مرده بر روی سطح فوبوس یا دمیوس به تدریج در طول زمان تجزیه و دچار واپاشی شده باشند.»
دکتر هیودو می‌گوید یک توضیح بالقوه برای نبود حیات در مریخ، می‌تواند این باشد که این سیاره در شرایطی کامل متفاوت با زمین شکل گرفته است؛ از جمله این که این سیاره از خورشید دورتر است و جو سردتری دارد. دمای اولیه یا ترکیبات اولیه سطح مریخ نیز ممکن است برای به وجود آمدن اشکالی از حیات نامناسب بوده باشد. دکتر هیودو ادامه می‌دهد: «ما هنوز نمی‌دانیم شرایط کلیدی برای به وجود آمدن حیات چیست.»
«جیمز اودونوگوشو» از سازمان تحقیقات هوافضای ژاپن (جاکسا) که این قمرها را با عناوینی چون «کپسول زمان مریخ باستانی» توصیف می‌کند، می‌گوید: «به نظر من از بین همه احتمال‌ها برای یافتن حیات در منظومه شمسی (به شکلی که ما می‌شناسیم)، سطح مریخ و فوبوس بهترین گزینه‌های ما به شما می‌روند.»
«بهترین امیدهای بعدی ما پس از بررسی آنجا، قمرهای یخی مشتری و زحل خواهد بود. اما بررسی آن‌ها به خاطر فاصله زیاد و محیط تحت تابش در مقایسه با مریخ و قمرهای آن، بسیار دشوار خواهد بود.»
این پژوهش با عنوان «جست‌وجوی حیات در مریخ و قمرهایش»، در ژورنال «ساینس» (Science) منتشر شده است.
© The Independent
