تصمیم اتخاذشده در مورد ادامه ارسال کمک‌های بشردوستانه از طریق گذرگاه مرزی «باب‌الهوی» به پناهندگان سوری در شمال سوریه با خطر عدم اجرا شدن روبه‌رو است، زیرا همه طرف‌های ذیدخل در درگیری‌های سوریه و نهادهای بی‌طرف و بشردوستانه منتظر نتایج جلسه شورای امنیت در دهم ژوئيه پیش‌رو هستند. در این میان، کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد از احتمال اعلامیه‌ مشترک «وتو» روسیه و چین، همان‌گونه که در جلسه سال گذشته اتفاق افتاد، ابراز نگرانی می‌کند.

در همین حال، استفان دوجاریک، سخنگوی دبیرکل سازمان ملل متحد با اشاره به نگرانی بین‌المللی در مورد شرایط فاجعه‌بار در شمال غرب سوریه، گفت که شهروندان سوری که در شمال غرب کشور زندگی می‌کنند، از آسیب‌پذیرترین طبقه‌های جامعه به شمار می‌روند و در حال حاضر حدود سه میلیون و چهارصد هزار نفر که به شدت نیازمند کمک هستند در شمال غرب کشور زندگی می‌کنند. دوجاریک خاطرنشان کرد که «وضعیت زندگی بیش از ۹۰ درصد این افراد از سوی سازمان ملل متحده فاجعه‌بار توصیف شده، به ویژه دو میلیون و هفتصد هزار مرد، زن و کودک از بی‌جا شدگان داخلی که به شدت نیازمند کمک‌های بشردوستانه هستند.

نگرانی از «وتوی» روسیه و چین

محافل سیاسی در داخل سوریه انتظار دارند تصمیم شورای امنیت سازمان ملل متحد در مورد تجدید قطع‌نامه شماره ۲۵۳۳ مبنی بر ادامه ارسال کمک‌های بشردوستانه از طریق گذرگاه‌های شمالی هم‌مرز با ترکیه و از طریق گذرگاه مرزی «باب‌الهوی» به سوریه با مشکل روبه‌رو شود. این در حالی است که رژیم سوریه، وتوی روسیه و چین را با هدف عبور کمک‌ها از طریق گذرگاه‌های قانونی که تحت کنترل دولت دمشق و مبتنی بر اصل «حاکمیت دولت سوریه بر قلمرو کشور است» توجیه می‌کند.

در همین حال، فعالان امور بشردوستانه در شمال غربی سوریه خواستار رسیدن فوری این کمک‌ها و خودداری از تأخیر ار سال آن‌ها هستند، زیرا شرایط در شمال غربی کشور عملا فاجعه‌بار است. محمد الشیخ از اردوگاه‌های واقع در حومه ادلب به وضعیت وخیم چاردهای آوارگان اشاره کرده و افزود که سوءتغذیه، نبود بطری‌های شیر برای کودکان و کمبود آرد، علاوه بر نقص اساسی‌ترین نیازهای زندگی، آوارگان را به شدت دچار چالش کرده است. این در حالی است که شیوع بیماری همه‌گیر کرونا و تعطیلی‌های پی‌درپی منجر به افزایش نرخ بیکاری شده است. محمد الشیخ معتقد است که یگانه راه حل جایگزین برای دسترسی سریع به کمک‌ها استفاده از گذرگاه«جیلوه‌گوزو» ترکیه است.

اعتبار قانونی گذرگاه

این گذرگاه در کنترل جناح‌های مخالف سوریه است و توسط دولت مدنی موسوم به «دولت نجات سوریه» با همکاری «هیئت تحریر شام» که به عنوان یکی از عمده‌ترین گروه‌های حاکم در این گستره از قملرو سوریه شناخته می‌شود، مدیریت می‌شود. البته هیئت تحریم شام، بخش وسیعی در شمال غربی سوریه را در کنترل خود دارد و دو سال پیش‌ در حومه جنوبی ادلب و شمال حماه با نیروهای رژیم دمشق وارد درگیری شدیدی شد.

از سوی دیگر، مسکو که به عنوان متحد استراتژیک دمشق شناخته می‌شود، تأکید دارد که باید همه کمک‌ها از طریق گذرگاه‌های رسمی که تحت حاکمیت دولت سوریه است به نیازمندان ارسال شود تا از رسیدن کمک‌ها به گروه‌هایی که مقامات روسی آن‌ها را مخالفان افراطی توصیف می‌کنند، جلوگیری به عمل آید.

تلاش‌ها برای بازنگه‌داشتن گذرگاه «باب‌الهوی»

در همین حال، لیندا توماس گرینفیلد، نماینده دائمی ایالات متحده در سازمان ملل، اعلام کرد که کشورش حدود ۲۴۰ میلیون دلار کمک بشردوستانه را به آوارگان سوریه اهدا کرده است و این کمک‌ها توسط آژانس توسعه بین‌المللی برای حمایت از سوری‌ها و کشورهای میزبان آن‌ها توزیع خواهد شد. وی ضمن اعلام این خبر، نسبت به تعطیلی گذرگاه «باب‌الهوی» هشدار داد. نماینده دائمی آمریکا در سازمان ملل متحد در ۴ ماه ژوئن جاری در یک سفر سه روزه به آنکارا رفت وی در جریان این سفر با مولود چاووش اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه دیدار کرد و دو طرف در احیا و گسترش مجدد روابط میان دو کشور سعی کردند، پس از آن‌که قرار داد خرید موشک‌های اس۴۰۰ روسیه، نگرانی آمریکا را برانگیخته و فضای تنش بر روابط واشنگتن و آنکارا حاکم شده بود. گرینفیلد پس از اطلاع از احتمال بسته شدن گذرگاه مرزی «باب‌الهوی»، از سازمان ملل خواست برای کودکان گرسنه غذا فراهم کند و از خانواده‌های آواره محافظت کند.

پیش از این، مارک لوکاک، معاون دبیرکل سازمان ملل متحد در امور بشردوستانه و هماهنگ کننده امداد اضطراری ملل متحد نسبت به عدم موفقیت در تصمیم تمدید و پایان روش تحویل مرزی مستقیم توسط سازمان ملل هشدار داد. وی در ماه مه گذشته در یک جلسه توجیهی گفت که «ادامه کار برای یافتن ترتیبی که همه طرف‌ها بتوانند با آن توافق کنند یک ضرورت مبرم و اساسی است.

به همین ترتیب، سازمان ملل متحد سعی دارد علی‌رغم چالش‌ها و موانع پیش‌رو، کمک‌های خود را به بی‌جاشدگان سوری در شمال غربی آن کشور ادامه دهد. سازمان ملل قصد دارد در هر ماه هزار کامیون حاوی کمک‌های بشردوستانه را به شمال غربی سوریه انتقال دهد، با این حال، مقامات سازمان ملل متحد این رقم را با توجه به افزایش شمار پناهندگان نابسنده می‌دانند، افزون بر این‌که خود آوارگان نیز تأکید دارند که نیازمندی آن‌ها بیشتر از میزان کمک‌هایی است که به منطقه می‌رسد.