حدود ساعت ۰۱:۴۴ دقیقه بامداد امروز دوم اردیبهشت ۱۴۰۰ برابر با ۲۲ آوریل ۲۰۲۱، آژیر خطر حمله هوایی در منطقه دیمونا و تاسیسات هسته‌ای شیمون پِرِز اسرائیل به صدا درآمد و دقایقی بعد صدای انفجاری به گوش رسید. در ابتدا گمان می‌رفت که ارتش سوریه و یا دست‌کم شبه‌نظامیان وابسته به سپاه قدس یک موشک بالیستیک به سمت این تاسیسات شلیک کرده باشند، اما ارتش اسرائیل در نهایت اعلام کرد که یک موشک زمین به هوای سرگردان نیروی پدافند هوایی ارتش سوریه، به سمت صحرای نقب در حال پرواز بوده و در فاصله ۳۰ کیلومتری این تاسیسات سقوط کرده است.
بر اساس بیانیه رسمی ارتش اسرائیل، پس از حمله تلافی‌جویانه نیروی هوایی اسرائیل به سایت پدافندی شلیک‌کننده این موشک سرگردان در منطقه الضمیر دمشق، موشک زمین به هوای موردنظر به سمت گروهی از جنگنده‌های اسرائیلی شلیک شده و از آنجا که مکانیزم خودکشی آن فعال نشده، به پرواز خود بر فراز اسرائیل ادامه داده و از صحرای نقب سر در‌آورده است. رسانه‌های حکومتی جمهوری اسلامی، اطلاعات مطرح شده در بیانیه ارتش اسرائیل را دروغ و تلاشی برای پنهان کردن موفقیت ایران در شلیک یک موشک بالیستیک فاتح ۱۱۰ به این تاسیسات عنوان کردند.
با این همه، روز پنجشنبه، شورای محلی رمات نقب (Ramat Negev) لاشه موشک سقوط کرده را برای خبرنگاران نمایش داد و ادعاهای طرح شده در بیانیه رسمی ارتش اسرائیل مبنی بر پدافندی بودن موشک سقوط کرده را اثبات کرد. اگرچه ثابت شد که موشک موردنظر بالیستیک نبوده و ایران یا نیروهای نیابتی سپاه قدس آن را به سمت این تاسیسات شلیک نکرده‌اند، اما نفوذ آن در حریم هوایی اسرائیل و پرواز ۳۰۰ کیلومتری‌اش بی آن که ساقط شود، بیش از هر چیز نشان‌دهنده ضعف فرماندهی پدافند هوایی نیروی دفاعی اسرائیل است؛ نیرویی که پیش‌تر در سرنگونی موشک‌های زمین به هوا و پدافندی سرگردان ارتش سوریه موفق عمل کرده بود، این بار نتوانست این موشک را شناسایی و منهدم کند.
ناتوانی فرماندهی پدافند هوایی ارتش اسرائیل در شناسایی و انهدام این موشک زمین به هوای سرگردان بر فراز اسرائیل در بامداد امروز، انتقاد بسیاری از شهروندان اسرائیل نسبت به عملکرد این نیرو را برانگیخته است. امری که می‌تواند برای بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر کنونی اسرائیل پیامدهای منفی سیاسی به همراه داشته باشد؛ به خصوص در شرایطی که وی در تشکیل کابینه‌اش پس از انتخابات اخیر اسرائیل، با شکست مواجه شده است.
نمایش لاشه موشک اس-۲۰۰ سقوط کرده در رسانه‌های ایران
همانطور که در مقدمه ذکر شد، پس از این سانحه، نیروی دفاعی ارتش اسرائیل یک بیانیه رسمی منتشر کرد و منشأ انفجار در صحرای نقب را یک موشک زمین به هوای شلیک شده نیروی پدافند هوایی ارتش سوریه از نوع اس-۲۰۰ اعلام کرد. موشکی که در حقیقت به سمت گروهی از جنگنده‌های اسرائیلی که به قصد بمباران منطقه‌ای در نزدیکی بلندی‌های جولان، به حریم هوایی سوریه وارد شده بودند، شلیک شده بود.
به دنبال انتشار این بیانیه رسمی، برخی رسانه‌های حکومتی جمهوری اسلامی چون رجانیوز، ادعا کردند که بیانیه ارتش اسرائیل در این رابطه حاوی اطلاعات دروغ است و حقیقت این است که تاسیسات هسته‌ای این کشور با استفاده از یک موشک فاتح ۱۱۰ ساخت ایران مورد حمله قرار گرفته است؛ حمله‌ای در پاسخ به خرابکاری در تاسیسات هسته‌ای نطنز و مرکز غنی‌سازی اورانیوم شهید احمدی روشن در تاریخ ۲۲ فروردین ۱۴۰۰ که بنا بر ادعای مقامات سازمان انرژی اتمی ایران، به انهدام تمامی سانتریفیوژهای آی‌آر-۱ آن منجر شده است.
همانطور که انتظار می‌رفت، مقامات اسرائیلی لاشه موشک سقوط کرده در صحرای نقب را در معرض نمایش عمومی قرار دادند. نوشته‌های روسی روی بردهای الکترونیکی به کار رفته در سامانه ناوبری موشک و همچنین سایر اجزای بدنه آن، آشکارا نشان می‌داد که بر خلاف ادعای رسانه‌های ایرانی، این موشک بالیستیک و از نوع فاتح۱۱۰ نبوده بلکه در حقیقت همان موشک زمین به هوای شلیک شده از یک سامانه پدافندی اس-۲۰۰ ارتش سوریه است که نیروی دفاعی اسرائیل پیش‌تر در بیانیه رسمی‌اش به آن اشاره کرده بود.
آشنایی با سامانه‌های پدافندی اس-۲۰۰ ارتش سوریه
تا پیش از تحویل دو واحد از سامانه‌های پدافند موشکی برد بلند اس-۳۰۰پی اِم-۲ روسیه به نیروی پدافند هوایی ارتش سوریه در سال‌های گذشته، اس-۲۰۰وی‌ئی ها، ستون فقرات دفاع هوایی ارتش سوریه برای محافظت از آسمان این کشور در برابر تهدیدات پروازی در ارتفاع بالا بودند. پیش از آغاز جنگ داخلی سوریه در سال ۱۳۹۰، نیروی پدافند هوایی ارتش سوریه برای سامانه‌های اس-۲۰۰وی ئی (S-200VE) خود در مجموع ۴۸ پرتابگر موشک‌های زمین به هوا به همراه تعداد مشابهی برای سامانه‌های قدیمی‌تر اس-۲۰۰، در اختیار داشت. در طی سال‌های گذشته حدود یک‌چهارم این پرتابگرها در عملیات‌های مختلف نیروی هوایی اسرائیل منهدم شدند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
هر سایت موشکی زمین به هوای مجهز به سامانه اس-۲۰۰وی‌ئی در نیروی پدافند هوایی ارتش سوریه، سه تا شش پرتابگر موشک ۵پی۷۲وی‌ئی (5P72VE) دارد که هرکدام به یک موشک زمین به هوای ۵وی۲۸ئی (5V28E) مجهزند. موشک‌هایی که برای هدف قرار دادن اهداف پرنده غیرمانورپذیر و بسیار بزرگ چون هواپیماهای جاسوسی یو-۲ و بمب‌افکن‌های راهبردی و سنگین بی-۵۲ در سال‌های نهایی جنگ سرد کارایی داشتند، نه جنگنده‌های مانورپذیری که به سامانه‌های جنگ الکترونیک برای انحراف آن‌ها تجهیز شده‌اند.
به علت محدودیت‌های وضع شده از سوی روسیه برای نیروی پدافند هوایی ارتش سوریه، امکان استفاده از سامانه‌های تازه تحویلی اس-۳۰۰پی اِم-۲ علیه جنگنده‌های اسرائیلی وجود ندارد و برای هدف قرار دادن اهداف پروازی اعم از جنگنده‌های مانورپذیر در ارتفاع بالا، هنوز از موشک‌های قدیمی ۵وی۲۸ئی سامانه‌های اس-۲۰۰وی ئی استفاده می‌شود.
ضعف فرماندهی پدافند هوایی ارتش اسرائیل در محافظت از تأسیسات هسته‌ای دیمونا
موشک‌های عظیم‌الجثه حدودا هفت تنی ۵وی۲۸ئی، بردی بالغ بر ۲۴۰ کیلومتر دارند. این موشک‌ها اگر علیه اهداف پروازی در ارتفاع متوسط شلیک شوند، برد نهایی آن‌ها بدون اتلاف سوخت برای پرواز به ارتفاع بالا، به بیش از ۳۰۰ کیلومتر هم می‌رسد؛ مسافتی برابر فاصله دمشق تا تاسیسات هسته‌ای دیمونا در صحرای نقب. چنانچه پس از خاموش شدن موتور راکتی به سبب پایان سوخت، مکانیزم خودکشی آن‌ها فعال نشود، به واسطه کلاهک جنگی ۲۱۷ کیلوگرمی خود می‌توانند پس از سقوط، خرابی‌های زیادی به بار آوردند.
این موشک‌ها تنها در یک مورد و آن هم در تاریخ ۲۱ بهمن ۱۳۹۶ ( ۱۰ فوریه ۲۰۱۸)، موفق شدند یک جنگنده ضربتی اف-۱۶آی سوفا (F-16I Sufa) نیروی هوایی اسرائیل با شماره ۸۶۸ را ساقط کنند. البته پیش از ساقط شدن، این جنگنده مورد اصابت یک موشک زمین به هوای مانورپذیرتر در ارتفاع پایین قرار گرفته بود و زمانی که موشک ۵وی۲۸ئی شلیک شده از یک سامانه اس-۲۰۰ در نزدیکی آن منفجر شد، قدرت مانور پذیری خود را از دست داده بود. پس از انفجار موشک ۵وی۲۸ئی موردنظر، خدمه آن بر فراز منطقه‌ای از بلندی‌های جولان، در داخل خاک اسرائیل مجبور به خروج اضطراری شدند و آسیبی ندیدند.
این اولین و آخرین باری بود که یک سامانه اس-۲۰۰ ارتش سوریه توانست یک جنگنده اسرائیلی را ساقط کند. پس از آن به دنبال اتخاذ عملیات جنگ الکترونیک، موشک‌های شلیک شده از مسیر خود منحرف شدند و عمدتا از کشورهای همسایه سردرآوردند. به عنوان مثال در تاریخ ۱۰ تیر ۱۳۹۷، یک موشک زمین به هوای ۵وی۲۸ئی شلیک شده از یک سامانه اس-۲۰۰وی ئی ارتش سوریه، هدف خود را گم کرد و پس از طی مسافت ۳۱۷ کیلومتر، از منطقه‌ای غیرمسکونی در منطقه تحت اشغال ترکیه در جزیره قبرس سردرآورد!
اگرچه در گذشته سامانه‌های پدافند موشکی پاتریوت پی‌اِی‌سی-۲/جِم+ (Patriot PAC-2/GEM+) فرماندهی پدافند هوایی ارتش اسرائیل، موشک‌های ۵وی۲۸ئی سرگردان شلیک شده از سامانه‌های اس-۲۰۰وی ئی ارتش سوریه را پس از ورود به آسمان اسرائیل ساقط می‌کردند اما بامداد امروز، موشک سرگردانی از همین نوع که به سمت گروهی از جنگنده‌های اسرائیلی پرتاب شده بود، بی‌آنکه ساقط شود بیش از ۳۰۰ کیلومتر از منطقه الضمیر در دمشق به سمت صحرای نقب در اسرائیل پرواز کرد و در فاصله ۳۰ کیلومتری تاسیسات هسته‌ای دیمونا به زمین خورد.
آسمان اسرائیل یکی از نفوذناپذیرترین حریم‌های هوایی جهان شناخته می‌شود. ۱۰ واحد سامانه پدافندی ارتفاع پست «گنبد آهنین»، دو واحد سامانه پدافندی ارتفاع متوسط فلاخن داوود (David's Sling)، شش واحد سامانه پدافندی ارتفاع بلند پاتریوت پی‌اِی‌سی-۲/جِم+، دو واحد سامانه پدافنی ضدموشک‌های بالیستیک پیکان۲ (Arrow 2) و یک سامانه ضد موشک بالیستیک پیکان۳ (Arrow 3) از آسمان اسرائیل در برابر خطر حملات هوایی، موشکی، راکتی و پهپادی محافظت می‌کنند. با این وجود هیچ کدام از این سامانه‌ها نتوانستند موشک زمین به هوای سرگردان بر فراز اسرائیل را ساقط کنند و علت دقیق آن، هنوز برای نگارنده مشخص نیست.
