فارغ از صفتی که هر کس برای آن استفاده می‌کند، همه شهروندان کیِف معتقدند شاهد ظهور یک انقلاب بوده‌اند. صفاتی نظیر انتخاباتی، مردمی، سوسیالیست، آزادی‌گرا، یا حتی صفتی که باب طبع افرادی است که هیجان بیشتری دارند: بولشویک.
اوکراین هیچ‌گاه در تاریخ خود تحت فرمان یک شخص نبوده است. حتی شخصی نظیر ویکتور یانوکویچ، رییس‌جمهور بی‌آبروی سابق که سعی کرد برای خود دیکتاتوری به پا کند و سرنگون شد، هم نتوانست چنین کند. آقای یانوکویچ ۷۲ معاون داشت. ولادیمیر زلنسکی که با رای ۷۳ درصدی مردم منتخب شده، رکوردی بی‌سابقه با ۲۵۴ معاون از سراسر کشور دارد.
آقای زلنسکی و «خادمان» همراهش از حزب مردم قول داده‌اند انقلابی «خوب» را برای شهروندان به ارمغان بیاورند. خادمان ملت که همگی از تازه‌کاران عرصه سیاسی هستند قول داده‌اند به بازسازی کشور از ویرانه‌های فساد دست بزنند، درآمد دومین ملت فقیر اتحادیه اروپا را افزایش داده، و شکلی صادقانه‌تر از سیاست را ارائه دهند.
اما منتقدان به بی‌تجربگی این تیم و واکنش آنها در برخورد با دشمنان سیاسی خود اشاره کرده و می‌گویند این انقلاب خیلی هم از انقلاب ۱۹۱۷ روسیه متفاوت نیست. [انقلاب بولشویکی کمونیست‌ها در روسیه علیه تزاران روسی]
در طرفی خادمان ملت، اکنون پیروزی خود را جشن می‌گیرند و در طرف دیگر رهبران سابق اوکراین باید به زندگی خیلی متفاوتی عادت کنند.
اگر تیم آقای زلنسکی به یکی از وعده‌های کلیدی پیش از انتخابات خود در راستای توسعه قوانین پاکسازی آیینی وفا کند، تمام نمایندگان سابق از خدمت دولتی ممنوع خواهند شد.
ویتالی کلیتشکو، یک بازیکن سابق بوکس و از متحدان پترو پروشنکو، که زلنسکی جایش را گرفت، اکنون در مصافی برای نجات زندگی سیاسی خویش به عنوان شهردار کی‌یف است. به نظر می‌رسد او احتمالا منصب خود در دولت محلی را به یکی از مردان تیم زلنسکی از دست خواهد داد. این مصاف با نقطه عطفی شدید در هفته گذشته مواجه شد وقتی اندری بوهدان، رییس‌دفتر مخاصمه‌‌جوی زلنسکی، آقای کلیتشکو را به رشوه دادن برای ماندن در منصبش متهم کرد و آقای شهردار نیز در پاسخ از اداره ملی مبارزه با فساد خواست تا به سابقه خود آقای بوهدان نگاهی بیندازد.
اما شگفت‌انگیزتر از همه سرنوشت خود پروشنکو، پنجمین رییس‌جمهور اوکراین است که مجبور شده مدارکی در چندین پرونده علیه خود به اتهام سواستفاده از قدرت، را تسلیم مقامات کند. این اتهامات طیف متنوعی دارند، از فرار مالیاتی در فروش یک کارخانه کشتی‌سازی گرفته تا حتی خیانت به کشور به خاطر درگیری‌های دریایی با روسیه در ماه نوامبر که منجر به برقراری کامل حکومت نظامی در کشور شد.
هیچ مهر و عطوفتی میان دو جبهه زلنسکی و پروشنکو وجود ندارد. آنها در انتخابات ریاست‌جمهوری کارزارهایی تلخ و گزنده علیه یکدیگر داشتند. کابینه جدید اصلا دل خوشی از تلاش رهبر سابق برای جا زدن آقای زلسنکی به عنوان مهره کرملین ندارد و این عصبانیت را به هیچ وجه مخفی نمی‌کند.
به طور رسمی، دفتر آقای زلنسکی هیچ نقشی در تحقیقات قضایی ندارد. تعقیب‌های قضایی عموما توسط وکیلی قدرتمند، آندری پورتنوف، قائم‌مقام سابق کابینه یانوکویچ، پی گرفته می‌شوند. اما ارتباطات غیررسمی قابل توجهی در این میان وجود دارد که تردیدزا است. آقای پورتنوف با اندری بوهدان از نزدیک دوست است و بعضی حتی از او به عنوان معلم اندری یاد می‌کنند.
بسیاری معتقدند کابینه جدید قادر نخواهد بود دربرابر خواست عمومی برای محکومیت رییس‌جمهور سابق مقاومت کند.
والری کالنیش، مجری یکی از محبوب‌ترین برنامه‌های سیاسی رادیو در اوکراین می‌گوید: «گرچه ممکن است محاکمه یک رقیب سیاسی در نظر اتحادیه اروپا نگران‌کننده باشد، ولی به نظرم زلنسکی می‌خواهد این کار را بکند. سه دلیل برای این کار او وجود دارد: اول، پروشنکو در دوران ریاست‌جمهوری ثروت بسیاری اندوخت. دوم، دادستانان کشور دیگر از پیگیری این ماجرا ترسی ندارند. و سوم، برای او انتقامی شخصی نیز است.»
هر جا که بحثی حول محور مورد سوم باشد، نام آقای پورتنوف هم به میان خواهد آمد. این وکیل که بعد از انقلاب ۲۰۱۴ آقای پروشنکو به بیرون از کشور رانده شد، درست در روز پیروزی آقای زلنسکی به کشور باز گشت. و اکنون این را رسالت خود کرده که شکایات مردم از رییس‌جمهور سابق را به اداره ملی مبارزه با فساد برساند.
آقای پروشنکو آقای وکیل را متهم کرده است که به دنبال پیگری منافع رییس‌جمهور سابق، یانوکویچ، است. در مقابل اما آقای پورتنوف به هیچ وجه دشمنی خویش با آقای پروشنکو را مخفی نمی‌کند. او به ایندیپندنت در کیف می‌گوید: «من می‌خواهم این افراد را از چهره زمین محو کنم. پروشنکو فردی مجرم است که کشور ما را در طول ۵ سال حکومت خود ده‌ها سال به عقب برگردانده است. من مدارک کافی برای این کار دارم و آن را ثابت خواهم کرد.»
این کلمات که مانند خنجر از دهان آقای پورتنوف بیرون آمده به هیچ‌وجه خشم او را مخفی نمی‌کرد. او می‌گوید: «شما اسم این را انتقام می‌گذارید؟ خب این برداشت شماست. حتی اگر دوست دارید بنویسید: انتقام از چشمانم می‌بارید. من دوست دارم که آن را برقراری عدالت و وعده به وفا بنامم.»
درباره سوال حساس و مهم، وکیل آتشین هرگونه رابطه‌ای با دولت جدید را انکار می‌کند. او می‌گوید: «اگر آنها به من کمک می‌کردند پروشنکو تا حالا به زندان افتاده بود.»
هالینا یانچنکو، متخصص مبارزه با فساد که نقشی عالی‌رتبه در حزب جدید آقای زلنسکی دارد، نیز این ایده که آقای پروتنوف به خاطر دلایل سیاسی به دنبال رییس‌جمهور سابق است، را رد کرد و گفت «هیچ دستوری از حکومت جدید برای تعقیب آقای پروشنکو صادر نشده است. این مساله از اولویت‌های حکومت جدید برای اداره کشور نیست.»
اما اظهارات ایشان نیز به هیچ‌وجه به معنای انصراف از محاکمه آقای پروشنکو نیست. یانچنکو ادامه داد: «اگر او مرتکب جرمی شده باید پاسخگوی آن باشد. ولی این کار قوه قضاییه و حقوق‌دانان و نه سیاست‌مداران است.»
اما این اظهارات، اعضای کابینه آقای پروشنکو را قانع نمی‌کند. ایوانا کلیمپوش-سینتسادزه، معاون اول نخست‌وزیر سابق، به ایندیپندنت گفت که اوضاع جاری «مانند تصفیه حساب سیاسی است.» و نه تنها علیه مخالفان سیاسی بلکه علیه تمام نیروهای سیاسی در جریان است. وعده پیش از انقلاب که گستره قانون پاکسازی آیینی را به کارمندان دولت سابق تسری دهند کاملا در راستای «حرکت به سوی دیکتاتوری و شیوه‌ای بی‌آبرویانه برای رفتار با مردمی است که پنج سال از زندگی خویش را صرف خدمت به کشوری کردند که بر زانوهایش افتاده بود.»
او گفت: «این تیم جوان و جدید دارد به دام سیاست قدیمی اوکراین می‌افتد.» چیزی که در مورد این کشور خوب بود آن است که بالاخره انتخابات‌هایی آزاد و رقابتی داشتیم که البته «به نتیجه بی‌سابقه نظامی تک‌حزبی منجر شد. در بین تیم جدید میلی به نادیده گرفتن آیین‌دادرسی مرسوم و قانون‌های موجود وجود دارد. این کار گام گذاشتن در مسیری خطرناک است، بمبی است ساعتی.»
بعضی از مفسران سیاسی هم معتقدند ترس از تصفیه‌سازی رهبران سابق، بیش از حد بزرگ شده است. الکساندر مارتیننکو، رییس آژانس خبری اوکراین اینترفکس و سخنگوی سابق رییس‌جمهور دوم اوکراین، لیونید کوچما، به ایندیپندنت گفت اکنون هم می‌شود دید که وعده‌های داده شده در راستای پاکسازی آیینی روز به روز کمرنگ و کمرنگ‌تر می‌شوند. اینها فقط وعده‌هایی بودند که در جو انتخابات داده شدند و کابینه زلنسکی اکنون «سعی دارد از آنها عقب بنشیند.»
به عقیده آقای مارتیننکو، پرونده کیفری علیه آقای پروشنکو بیشتر شبیه «تلاشی برای بازی با اعصاب رییس‌جمهور سابق» می‌آید.
دیدگاه‌ها درباه سرنوشت پیگیری‌های قضایی آقای پورتنوف متفاوت است. ایوگینیا زاکروسکایا، دادستان، می‌گوید هیچ مدرکی درحال حاضر برای عموم وجود ندارد که نشان دهد مجازاتی کیفیری در ادامه خواهد آمد. بلکه به عقیده او، پرونده علیه آقای پروشنکو بیشتر یک «کارزار ارتباطات عمومی و جمع‌آوری اطلاعات» توسط آقای پورتنوف زرنگ است.
اما دیگران چندان مطمئن نیستند. با توجه به این‌که در کی‌یف پرونده‌های بررسی‌شده توسط اداره ملی مبارزه با فساد توسط دادگاه‌های کیفری تصمیم‌گیری می‌شود، آنا ملیار، جرم‌شناس، می‌گوید رییس‌جمهور سابق باید به نظامی قضایی اتکا کند که خود آن را رها کرده بود. او به ایندیپندنت می‌گوید: «این متاسفانه همان نظامی قضایی است که او وانمود کرد در حال اصلاحش است. دقیقا همان دادگاه‌هایی که وی برای کسب امتیازات سیاسی از آنها بهره جست.»
او می‌گوید: «تنها برای این دلیل هم که شده، پروشنکو دلیل کافی برای نگرانی دارد.»
این نوشته برگردان فارسی از مقالات منتشر شده دیگری است و منعکس کننده دیدگاه سردبیری روزنامه ایندیپندنت فارسی نمی باشد.
© The Independent
