تصاویر و اخبار کاملا گویا است. صف‌های کیلومتری ماشین‌هایی که به‌سمت شهرهای مختلف درحال حرکت‌اند؛ قافله مسافران نوروزی که در تدارک سفرند و آمار روبه افزایش کرونا در نوروز و اعلام خطر بی‌نتیجه وزارت بهداشت در ایران.
به نظر می‌رسد امسال برخلاف سال گذشته، مردم دیگر به هشدارهای مسئولان در رابطه با افزایش ابتلا به کرونا در سفرهای نوروزی باور ندارند. از طرفی، رنگ‌بندی شهرها و اعلام ممنوعیت ورود و خروج و جریمه‌های سنگین هم مسائلی‌اند که متولیان و دولت پیش از دیگران نادیده‌شان گرفته‌اند.
هشدار در بهمن‌ماه
اواخر بهمن‌ماه بود که با گسترش شیوع ویروس جهش‌یافته کرونا که به کرونای انگلیسی مشهور است، هشدارها درخصوص شکل‌گیری موج بعدی مرگ‌ومیر ناشی از سفرهای نوروزی اعلام شد. از نگاه مردمی که به نظر از طولانی شدن روند همه‌گیری خسته شده‌اند، مسئولان نه برای واکسیناسیون و نه برای پیشگیری از سفرهای نوروزی و شیوع کرونا، عزمی جدی نداشته‌اند.
پیش‌فروش گسترده بلیت قطار، اتوبوس و هواپیما به مقاصدی که جزو شهرهای قرمز بودند، در کنار اعلام دیرهنگام رنگ‌بندی شهرها برای نوروز، این شائبه را تقویت کرد که گویی دولت میان عمل به مسئولیت خود در حمایت از کسب‌وکارهای آسیب‌دیده از کرونا در بسیاری از شهرها و استان‌های توریست‌پذیر و بحران افزایش بیماران، دومی را برگزیده است.
برای جامعه این سؤال مهمی است که چطور سفر با اتومبیل‌های شخصی امکان گسترش بیماری را درپی دارد، اما سفر با وسایل عمومی که در آن امکان رعایت پروتکل‌ها هم کمتر است، کم‌خطر محسوب شده است؟
در روزهایی که مسئولان وزارت بهداشت درباره رخ دادن فاجعه در صورت انجام سفرهای نوروزی هشدار می‌دادند، مسئولان بخش گردشگری از بزنگاه فروپاشی اقتصادی در این حوزه در صورت نبود سفرهای نوروزی سخن گفتند و رئیس جمهوری هم ابتدا مردم را به ماندن در خانه تشویق کرد و سپس گفت که از نظر او پیک کرونا پشت سر گذاشته شده است.
جریمه خودروها، مانعی بی‌حاصل
هشدارهای تبلیغاتی دولت هر روز صادر می‌شوند اما در عمل، تنها مانع برای سفر، جریمه‌های نقدی است که نه باعث پیشگیری می‌شود و نه معادل هزینه درمان است.
بنابه گزارش خبرگزاری دولت، تنها در بهمن‌ماه مبلغ جریمه طرح منع تردد شبانه بالغ بر هزار میلیارد تومان شد؛ جریمه‌ای که برای هر اتومبیل در هر بار، مبلغ ۲۰۰ هزار تومان در نظر گرفته شده است. به گفته برخی تحلیلگران و کارشناسان اقتصادی، کرونا اگرچه ضربه‌ای مهلک به جامعه زده، اما گویی برای دولت به فرصتی بدل شده تا هرچه ناکارآمدی در مدیریت کشور است را به گردن این ویروس بیندازد.
طبیعی است که همین تناقض‌ها جامعه را نسبت به هشدارها بی‌اعتنا کرده باشد. مردم شاهدند که برخلاف پروتکل‌های اعلام شده، بلیت سفر برای وسایل نقلیه‌عمومی با تمام ظرفیت فروخته می‌شود و به اعتراض مردم هم توجهی نمی‌شود.
دولت بلاتکلیف در مبارزه با کرونا
به باور عمومی، زمانی که دولت حاضر به حذف نیمی از سهمیه جابه‌جایی وسایل نقلیه عمومی و جبران زیان آن‌ها نیست، سفر با وسایل شخصی نمی‌تواند خطرآفرین باشد. دولت و حکومت ایران در ایام نوروز بیش از همیشه در نحوه کنترل و مدیریت ویروس کرونا بلاتکلیف بوده‌اند.
پس از آغاز تعطیلات، دولت در اقدامی عجیب برای خروج از شهرهای نارنجی و قرمز، به مسافران مهلتی ۷۲ ساعته داد. اقدامی که بیشتر یادآور تمثیل «شتر گاو پلنگ» در روند مدیریت بحران و حوادث در کشور بود.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در این شرایط، آنچه از کنترل برجا ماند، جریمه خودروها بدون ضابطه مشخص بود؛ جریمه‌ای که ایرج حریرچی، معاون کل وزارت بهداشت، اعلام کرد: «این وزارتخانه چیزی از محل این درآمدها نمی‌خواهد.»علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا، نیز در خصوص جریمه‌ها گفت: «بیشترین پیشنهاد برای تعلق گرفتن این درآمدها به نیروی انتظامی است و دلیل خودداری وزارت بهداشت از دریافت پول، جلوگیری از شک و شبهه است.»
ادعایی که با واکنش همزمان نیروی انتظامی و رئیس سازمان برنامه‌وبودجه مواجه شد. رئیس سازمان برنامه و بودجه اعلام کرد: «وزارت بهداشت هم یکی از استفاده‌کنندگان منابع جریمه کرونا است.»
مهدی حاجیان، سخنگوی ناجا، نیز با رد ادعای مسئولان وزارت بهداشت، گفت: «فرایند کاملا مشخص است و این که گفته شده مبالغ حاصل از جریمه تردد در دوران کرونا صرفا به نیروی انتظامی پرداخت شده است، صحت ندارد و این‌که کجا مصرف شده، ما در جریان نیستیم.»
فارغ از چنین مجادله بی‌حاصلی، واقعیت این است که بنابر آمار رسمی، در همین چند روز نخست نوروز، تعداد مبتلایان و افراد بستری‌شده در اثر ابتلا به کرونا افزایش محسوسی یافته و گفته شده است نتایج سفرها به‌صورت جدی از هفته‌های آینده مشخص می‌شود؛ مبتلایانی که به‌وضوح مشخص است دید و بازدیدها و سفرهای نوروزی، که بنا بر آمار نسبت به سال گذشته رشدی ۱۰۰ تا ۱۵۰ درصدی داشته، در ابتلای آنان بی‌تاثیر نیست.
نتایج نوروزی کرونا در راه ایران
تعطیلات نوروزی هنوز در نیمه راه است، اما مسئولان هر روز چیزی می‌گویند؛ یکی از افزایش چندبرابری شهرهای قرمز و نارنجی سخن می‌گوید، یکی درمورد عبور از پیک کرونا پیام می‌دهد.
درحالی‌که مسافرانی که از تهران خارج شدند هنوز به این شهر بازنگشته‌اند، سخنگوی وزارت بهداشت، تهران را در آستانه بازگشت به وضعیت نارنجی دانسته و اعلام کرده است که بیمارستان‌های پایتخت با موج جدیدی از مراجعه‌کنندگان با علائم کرونا روبه‌رو شده‌اند.
بنابه اظهارات مدیران وزارت بهداشت، در پایان هفته اول تعطیلات، اکثر شهرهای آبی و زرد وارد محدوده خطر یا نارنجی شده‌اند. بیمارستان‌های شهرهای بزرگی مانند مشهد، اصفهان، قم و تهران در آستانه تکمیل ظرفیت‌اند و از هم‌اکنون با درنظرگرفتن مسافرانی که در هفته دوم فروردین به سفر می‌روند یا از سفر بازمی‌گردند، می‌توان بحرانی‌تر شدن وضعیت بیمارستان‌های کلان‌شهرها را پیش‌بینی کرد.
شاید با توجه به آگاهی از نبود امکان جلوگیری از سفرهای نوروزی بود که ایرج حریرچی در اسفندماه گفت: «اگر در عید رعایت دستورالعمل‌ها کاهش پیدا کند، در تعداد مبتلایان و فوتی‌های کرونا افزایش زیادی خواهیم داشت. برای فروردین‌ماه تعداد مرگ زیر ۱۰ نفر پیش‌بینی شده بود، اما پیش‌بینی‌ها تغییر کرده و برای خردادماه حدود ۲۰۰ مرگ روزانه پیش‌بینی شده است.»
این پیش‌بینی بازهم خوش‌بینانه به نظر می‌رسد، چرا که اگر برای فروردین مرگ‌ومیر ۱۰ نفری برآورد شده باشد، حالا که با آخرین آمار اعلام شده، هفت‌برابر شدن مرگ‌ومیرهای ناشی از کرونا را شاهدیم، احتمالا در خردادماه نیز با افزایشی پنج‌برابری نسبت‌به برآورد وزارت بهداشت، بار دیگر تعداد فوت‌شدگان به چهاررقمی شدن نزدیک شود.
با توجه به زمان برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری، بسیاری معتقدند دولت حاضر نمی‌شود آمار را شفاف اعلام کند و چه مردم به سفر بروند و چه در خانه بمانند، برای آن‌که ترس از کرونا مانع شرکت مردم در انتخابات نشود، شرایط عادی اعلام خواهد شد.
از طرفی سال ۱۴۰۰ آغاز شده است و مسئولان مدام وعده واکسیناسیون عمومی تا پایان آن را می‌دهند، اما آنچه مردم به چشم می‌بینند، ناتوانی حکومت در کنترل کرونا در یک سال گذشته و نبود هیچ دورنمای روشنی برای آغاز واکسیناسیون عمومی است؛ اما پس از پایان انتخابات ریاست‌جمهوری، شاید دولت با کنارگذاشتن معذوریت‌ها، فراگیری موج چهارم کرونا را اعلام کند؛ موج چهارمی که سهمگین است و آغاز آن از همین روزهایی که همه در حال پنهان‌کاری و سیاسی‌کاری هستند، کلید خورده است.
