در صبحگاه روز دوشنبه، اول فوریه ۲۰۲۱، کشور میانمار شاهد کودتای نظامی شد و ارتش این کشور، تقلب در انتخابات پارلمانی برگزار شده در ماه نوامبر ۲۰۲۰ که حزب آنگ سان سوچی، رهبر میانمار و برنده جایزه صلح نوبل، با قاطعیت پیروز آن شده بود را دلیل اصلی برکناری دولت توجیه کرد. پس از دستگیری آنگ سان سوچی و سایر مقامات ارشد دولتی، ارتش میانمار یک فرمانده نظامی را به عنوان رئیس دولت موقت تعیین کرد و برای مدت یک سال، وضعیت اضطراری در کشور اعلام کرد.

از چند هفته بدین سو، ارتش میانمار، مسئله تقلب در انتخابات پارلمانی اخیر را مطرح کرده بود و ژائو مین تون، سخنگوی ارتش میانمار، هفته گذشته در یک کنفرانس مطبوعاتی اظهار داشت که انتخابات پارلمانی سال گذشته به دلیل بحران بیماری همه‌گیر کرونا، "نه آزاد بود و نه عادلانه." این در حالی است که حزب لیگ ملی برای دموکراسی، در انتخابات یادشده که به عنوان همه‌پرسی برای مشروعیت بخشیدن به نظام دموکراتیک نوپای این کشور تلقی می‌شد، توانست  ۸۳ درصد از کرسی‌ها را به دست آورد.

تردیدی نیست که کنترل ارتش میانمار بر صحنه سیاسی به طور کامل و برکناری غیرنظامیان، می‌تواند اوضاع را برای مسلمانان روهینگیا در منطقه راخین واقع در ساحل غربی میانمار نزدیک مرز بنگلادش پیچیده‌تر کند، به ویژه این‌‌که مردم روهینگیا در طول سال‌های گذشته متحمل آزار و اذیت بسیاری شدند. مقامات نظامی میانمار همواره از به رسمیت شناختن روهینگیا به عنوان شهروندان میانمار امتناع ورزیده و آنها را به عنوان مهاجران بنگالی معرفی می‌کنند، که به دلیل تحولات تاریخی مربوط به دوره استعمار بریتانیا در سال ۱۸۲۴، وارد میانمار شده اند.

در همین زمینه، مجله فوربس، نوشته است که پناهندگان روهینگیا مستقر در بنگلادش اکنون نسبت به هموطنان آنها که تا به حال در میانمار به سر می‌برند و اکنون تحت سلطه حکومت نظامی قرار گرفته اند، ابراز نگرانی می‌کنند، به ویژه این که ارتش میانمار از گذشته تا کنون هرگز دست از سرکوبی اقلیت مسلمان در این کشور برنداشته است. دل محمد، یکی از رهبران روهینگیا، که در گفت‌وگوهای بازگشت پناهندگان به کشور با دولت میانمار شرکت کرده بوده، از جامعه جهانی خواست برای بازگرداندن دموکراسی در میانمار از هیچ سعی و تلاشی دریغ نکنند.

پس از پایان درگیری‌های داخلی و هنگامی‌که آنگ سان سوچی، رهبر میانمار و برنده جایزه صلح نوبل، با پیروزی چشمگیری در انتخابات ۲۰۱۵، به قدرت رسید، تعهد خود را برای رسیدگی به بحران روهینگیا اعلام کرد، اما وی نتوانست به دنبال حمله افراد شبه‌نظامی وابسته به اقلیت روهینگیا به نیروهای امنیتی در استان راخین در سال ۲۰۱۷، که ارتش میانمار با قتل و سرکوب گسترده به آن واکنش نشان داد و منجر به خشونت‌های بی‌شمار دیگری شد، مانع خشونت علیه مسلمانان شود و از آوارگی آنها جلوگیری کند.

آنگ سانگ سوچی در گواهی‌اش در برابر دیوان کیفری بین‌المللی، اتهامات علیه ارتش به ارتكاب پاك‌سازی قومی را انكار كرده و افزود كه ارتش در حال اجرای "حاكمیت قانون" است وی افرادی را که به عنوان "تروریست" خواند مقصر اصلی انتشار اطلاعات نادرست دانست.

رویترز به نقل از یک پناهنده روهینگیایی نوشته است "آنگ سان سوچی برای ما خوب نبود، اما ما امیدوار بودیم که حقوق خود را از طریق بهبودی روند دموکراسی در کشور بدست آوریم. اکنون به نظر می‌رسد که دموکراسی در آینده نزدیک هیچ جایی در میانمار ندارد و ما از آن‌چه برای مسلمانان روهینگیا در میانمار اتفاق می‌افتد به شدت نگران هستیم."

از سوی دیگر، کودتای نظامی در میانمار، باعث ایجاد نگرانی‌هایی در بنگلادش شده است مبنی بر اینکه دولت جدید ممکن است به تعهدات قبلی دولت سوچی برای بازگشت آوارگان به راخین عمل نکند. در سال ۲۰۱۷ و در نتیجه خشونت‌های که سازمان ملل متحد آن را به عنوان عملیات "پاکسازی قومی" به رهبری ارتش میانمار و گروه‌های تندرو بودایی توصیف کرد، حدود ۷۵۰ هزار نفر از مردم روهینگیا به بنگلادیش فرار کردند. این پناهندگان به حدود ۲۰۰ هزار تن دیگر از هموطنان آنها که در گذشته به دلیل خشونت در میانمار، به بنگلادش پناهنده شده بودند، پیوستند.

هجوم گسترده آوارگان روهینگیا باعث شد اردوگاه‌هایی برای پناهندگان روهینگیا در بنگلادیش ایجاد شود و رنج و مصیبت ساکنان این اردوگاه‌ها با شیوع بیماری کرونا بیشتر از پیش افزایش یافت. طبق گفته کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد، حدود ۸۶۰ هزار نفر از مردم روهینگیا در اردوگاه‌هایی در بنگلادیش که در مجاورت مرز با میانمار واقع است، زندگی می‌کنند. افزون بر آن، حدود ۱۵۰ هزار نفر از مردم روهینگیا به کشورهای دیگر پناهنده شده اند، در حالی‌که حدود ۶۰۰  هزار نفر آنان تا به حال در میانمار زندگی می‌کنند.

در سال ۲۰۱۹، بنگلادش به شورای امنیت سازمان ملل متحد اطلاع داد که از این بیش قادر به پذیرش پناهندگان نیست. سپس به دنبال افزایش وخامت اوضاع و با توجه گسترش انتشار بیماری کرونا، حدود یک هزار پناهنده روهینگیایی به جزیره "پاسان شار" در خلیج بنگال که اغلب در معرض طوفان‌ها و سیلاب‌های ویرانگر قرار دارد، منتقل شدند، اقدامی که مورد انتقاد شدید نهادهای حقوق بشر و سازمان ملل متحد قرار گرفت.

در حالی‌که مقامات بنگلادش انتظار داشتند تلاش‌ها برای بازگرداندن صدها هزار پناهجو به خانه‌های آنها در ایالت راخین در ماه ژوئن آینده آغاز شود، تحولات اخیر، توافق‌نامه كه طی مذاكرات بین دو كشور با میانجی‌گری چین در اواسط ژانویه گذشته منعقد شده بود را در هاله‌ای از ابهام قرار داد.

پیش از این، مسعود بن مومن، وزیر امورخارجه بنگلادیش که از جانب کشورش در نشست سه‌جانبه در ۱۹ ژانویه گذشته شرکت کرده بود، گفت که پیشنهاد ما این بود که بازگشت پناهندگان از مارس آینده آغاز شود، اما میانمار اظهار داشت که به دلیل برخی نیازمندهای لجستیکی این مسئله نیاز به زمان بیشتری دارد و ممکن است بازگشت پناهندگان در ماه ژوئن ۲۰۲۱، آغاز شود.