روایت آزاری که از یک فعال قدیمی جنبش زنان منتشر شده است، بحث را از آنچه به موضوع آزار جنسی و تعرض و تجاوز می‌پرداخت فراتر برد و موضوع مهمی را مطرح کرد که سال‌هاست فعالان حقوق زنان درباره آموزش آن تلاش می‌کنند. در بخشی از این روایت، آزاردیده نقل می‌کند که فرد آزارگر درمیانه ارتباط جنسی، «بدون توافق» با آزاردیده، تصمیم می‌گیرد «از شر کاندوم خلاص شود»، در حالی که هر دو توافق کرده بودند که برای حفظ «بهداشت» و جلوگیری از احتمال انتقال بیماری‌های احتمالی و «بارداری»، حتما با کاندوم ارتباط جنسی داشته باشند.

در میان خیل افرادی که نسبت به موضوع تجاوز و تعرض در این روایت واکنش نشان داده بودند، بسیارانی مسئله «حق باروری» را مطرح کرده‌اند؛ حقی که باید برای زن و مرد قائل بود و این روزها به اشکال مختلفی در حال مخدوش شدن است.

«سمانه سوادی»، حقوق‌دان و فعال حقوق زنان، به ایندیپندنت فارسی می‌گوید: «در ماجرای آزار جنسی مورد بحث دو موضوع مهم و کلیدی وجود دارد که از سوی آزارگر مخدوش شده است. موضوع اول، بحث توافق و رضایت میان طرفین است. اگر فردی اعلام کرده است که حاضر به سکس با دیگری است و برای انجام آن شرایطی را تعیین کرده، هر یک از آن شرایط برقرار نباشد، ممکن است در تصمیم این فرد موثر باشد و این‌جاست که بحث تعرض و تجاوز جنسی مطرح می‌شود.»

این فعال حقوق زنان با تاکید بر این که «هر نوع رابطه‌ای باید با رضایت تمام و کمال و شفاف طرفین صورت گیرد»، می‌گوید: «جز موضوع تعرض و تجاوز در این ماجرا، ما همه می‌دانیم که زنان مجرد و حتی متاهل در ایران اگر بارداری ناخواسته داشته باشند، برای سقط جنین مشکلات متعددی دارند. طبیعی است که در زمان برقراری رابطه جنسی به تبعات آن فکر کنند و بر اساس آنچه قلبا رضایت دارند، تن به ارتباط بدهند. بنابراین، در این روایت مسئله مهم حق باروری و بهداشت باروری هم در کنار ماجرای تجاوز مطرح است.»

به گفته سمانه سوادی، حق باروری چیزی نیست که تنها مسئله زنان باشد. مردان هم ممکن است از این موضوع آسیب ببینند. او با یک مثال موضعش را در این زمینه شفاف می‌کند و می‌گوید: «شما در نظر بگیرید زوجی را که قصد دارند با هم ارتباط جنسی داشته باشند. زن به دروغ می‌گوید من از قرص ضدبارداری استفاده می‌کنم یا در حال حاضر «آی‌یودی» دارم. مرد با اطمینان از این که زن قرص مصرف می‌کند یا مجهز به ابزاری برای پیشگیری از بارداری است، تن به ارتباط جنسی بدون کاندوم می‌دهد. اینجا هم رضایت مرد و حق باروری برای او مخدوش شده است. 

نعیمه دوستدار،‌ نویسنده و روزنامه‌نگار، یکی از دیگر از کسانی است که  حقوق باروری را حقی برای زن و مرد می‌داند و می‌گوید: «مردها هم حق دارند از سلامت فرزندان و مادر آنان برخوردار باشند.»

 سمانه سوادی اما به یک نکته مهم در این میانه تاکید می‌کند؛ این که اگر چه در مثال مورد بحث موضوع رضایت و حق باروری برای مرد مخدوش شده است، اما اگر آن رابطه به بارداری ختم شود، دیگر مرد این حق را ندارد که بگوید پس حالا که بدون رضایت من باردار شدی، باید تن به پایان خودخواسته بارداری بدهی، و بر حق مالکیت زن بر بدنش ورود کند. 

به رسمیت شناخته نشدن حق مالکیت زن بر بدنش و ممکن نبودنِ پایان خودخواسته بارداری با توجه به  قوانین موجود در ایران، به اشکال مختلفی مورد بحث و تبادل نظر در فضای رسانه‌ای است.

«کبری خزعلی»، رئیس شورای فرهنگی اجتماعی زنان در شورای عالی انقلاب فرهنگی، در دی‌ماه سال ۱۳۹۸ موضوع حذف «غربالگری» اجباری را مطرح کرد. به نظر می‌رسد که آن طرح پس از گفته‌های آیت‌الله علی خامنه‌ای درباره فرزندآوری مطرح شده است و گویی به دنبال «بارداری و فرزندآوری زنان به هر قیمتی» است.

کبری خزعلی در حساب کاربری توییتر خود نوشته بود که با تلاش «نمایندگان انقلابی مجلس»، اجبار مادران به غربالگری پیش از زایمان برداشته شده است. 

دولت و وزارت بهداشت درباره توقف غربالگری پیش از زایمان صراحتا مخالفت کردند، اما «زهرا شیخی» و «همایون سامه‌یح نجف‌آبادی»، ‌سخنگو و عضو کمیسیون بهداشت مجلس،‌ روز پنجشنبه ۹ بهمن‌ماه سال جاری در گفت‌وگو با روزنامه همشهری گفتند که کمیسیون مشترک «جوانی جمعیت و تعالی خانواده»، که پیشتر این موضوع با فعالیت آن مطرح شده بود، همچنان این موضوع را در دستور کار خود دارد.

آزمایش غربالگری

شیخی در این زمینه به گزارش‌ها درباره خودداری پزشکان از انجام زایمان «بدون غربالگری» اشاره کرد و  سامه‌یح نیز مسئله را «غیراجباری شدن» این روند دانست.

او تجویز غربالگری را «غیراستاندارد و غیرمتقن علمی» و نیز موجب «قتل جنین» خوانده بود. او سپس آن توییت خود را که با واکنش گسترده کاربران مواجه شده بود، حذف کرد.

«مرضیه وحید دستجردی»، وزیر پیشین بهداشت، با استناد به استفتاء از علی خامنه‌ای و سایر مراجع تقلید شیعه گفته است که بر اساس ماده ۴۰ طرح «تعالی جمعیت»، غربالگری باید از شبکه‌های بهداشت حذف شود. 

آزمایش‌های غربالگری به مشخص شدن وجود بیماری مادرزادی یا احتمال آن در جنین کمک می‌کند. حذف آن آزمایش‌ها موجب می‌شود که زنان تحت پوشش شبکه‌های بهداشت که اغلب در مناطق روستایی و حاشیه‌ای هستند، از آن محروم شوند.

خواندن تجربه‌های تلخ زنانی که به واسطه نبودن آزمایش‌های غربالگری بارداری‌های دشوار داشته‌اند یا کودکانی دارای معلولیت یا نارسایی به دنیا آورده‌اند‌، و رنج از دست دادن آن‌ها را از پس زندگی‌ پر از دردشان تجربه کرده‌اند، نشان می‌دهد که سیاست‌گذاران افزایش جمعیت، به زنان به عنوان دستگاه تولید فرزند و افزایش جمعیت نگاه می‌کنند.

دنبال کردن هشتگ «#حق باروری» در شبکه‌های اجتماعی، نشان می‌دهد که اجرای این طرح عمومی می‌تواند چه پیامدهای برای والدین و کودکان داشته باشد.

«ماهرخ غلامحسین‌پور»، روزنامه‌نگار ساکن آمریکا، نوشته است که صحبت کردن از حقوق باروری او را به یاد تجربه دردناک خودش می‌اندازد؛ تجربه‌ای که حاصلش یک داستان درخشان در مجموعه داستانی به نام «مرا هم با کبوترها پر بده» است:«سقط جنین چهارماهه‌ای زیر دوش حمام خانه خواهرم در یاسوج. هیچ کس آنجا نبود. از درد به گرمای آب پناه برده بودم، کنجاله شده بودم و خیال می‌کردم آخرین ایستگاهم همان‌جاست.»

یکی دیگر از چهره‌های نام‌آشنا، فعال حقوق زنان که از قضا تجربه‌ای تلخ و نفس‌گیر در این‌باره داشته است، «آسیه امینی» است. او با اشاره به گفت‌وگویی که در سال ۲۰۱۶ با نیویورکر درباره تجربه کورتاژش داشته است، در حساب کاربری‌ توییترش نوشت:«در این مصاحبه برای نخستین بار اشاره‌ کردم که چرا و چگونه ناچار به #کورتاژ شدم. دخترم مقاله را خواند. تا آن موقع چیزی از این موضوع نمی‌دانست. به‌هم ریخت. ناراحت و عصبانی شد. چند روز خیلی بد را پشت سرگذاشتیم. ناچار شدم لحظه به لحظه همه دردی را که کشیده بودم/بودیم برایش با جزئیات بگویم تا بداند وقتی از #حقوق_باروری حرف می‌زنیم، از فانتزی یا هوس نمی‌گوییم. از حق انتخابی حرف می‌زنیم که هیچ چاره و جایگزین دیگری ندارد.»

او با توجه به رنج شخصی‌ خود، از تک تک زنانی یاد می‌کند که به دلیل برخوردار نبودن از حق باروری، به گفته او «شکنجه جسمی و روحی» می‌شوند و ناچار می‌شوند تن به ریسک‌های خطرناک بدهند: «روایت کردن رنج این زنان می‌تواند همه مردم را با ضرورت این حق همراه کند. بقیه، حرف‌های کلی و گنده‌‌گویی‌های سیاسی و ایديولوژیک است.»