این ادعا که به راه افتادن موج به‌ رسمیت شناختن کشور فلسطین در جهان نتیجه حملات حماس در اکتبر ۲۰۲۳ بود، چیزی جز تحریف حقیقت نیست، اما جالب اینجا است که این روایت هم از زبان نتانیاهو شنیده می‌شود و هم از زبان تندروهای عرب.

بنیامین نتانیاهو به‌رسمیت شناختن کشور فلسطین و راه‌حل دوکشوری را «پاداشی برای حماس» توصیف می‌کند؛ اقدامی که هدف از آن تحریک افکار عمومی اسرائیل و تحت فشار قرار دادن ایالات متحده است. از طرفی، تندروهای حماس نیز مدعی‌اند که این دستاورد ثمره حمله هفتم اکتبر است، اما حقیقت کاملا بر عکس این ادعا است، زیرا حماس این حمله گسترده‌ را برای خنثی کردن طرح «راه‌حل دوکشوری» که عربستان سعودی با دولت جو بایدن، رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا، در حال مذاکره بر سر آن بود، آغاز کرد.

واشینگتن شرط امضای توافق دفاعی‌ــ‌امنیتی با ریاض را به‌ رسمیت شناختن اسرائیل قرار داده بود، در مقابل، عربستان سعودی هم ایجاد یک کشور فلسطینی را به‌عنوان بهای این اقدام مطرح کرد و مذاکرات آغاز شد. چند ماه بعد، حماس حمله گسترده خود را آغاز کرد، زیرا می‌دانست که این حمله به جنگی از سوی اسرائیل و در نهایت نابودی مذاکرات خواهد انجامید.

همه می‌دانند که ریشه این تصمیم حماس‌ــ مانند آنچه حوثی‌ها و حزب‌الله انجام می‌دهند‌ــ در تهران است. به‌ویژه اینکه جمهوری اسلامی همواره مصمم بود از هرگونه پیشرفت سیاسی که مانع تسلطش بر منطقه شود، جلوگیری کند.

حماس همراه با «محور مقاومت» جمهوری اسلامی در تخریب تلاش‌های صلح سابقه طولانی دارد؛ اقدامی که با خواسته‌ افراط‌گرایان اسرائیلی همسو است. آن‌ها هم با هر طرح سیاسی‌ که بتواند به تشکیل یک کشور فلسطینی منجر شود، مخالفت می‌کنند.

حماس سال ۲۰۰۳ با دو بمب‌گذاری جداگانه در اتوبوس که به کشته شدن ۴۰ اسرائیلی منجر شد، «نقشه‌راه» را خراب کرد. سپس در سال ۲۰۰۷ توانست کنفرانس آناپولیس را به شکست بکشاند و بعد در سال ۲۰۲۰، با اجرای سه حمله جداگانه، طرح صلح ترامپ را ناکام گذاشت.

با این حال این بار حماس با اجرای حمله وحشتناک اکتبر ۲۰۲۳، خود و متحدانش به‌ویژه حزب‌الله لبنان، رژیم اسد و جمهوری اسلامی را به سمت نابودی سوق داد و اکنون نتانیاهو در این خلا منطقه‌ای قصد دارد با نابود کردن غزه و الحاق کرانه باختری، سود خود را دوچندان کند.

در این خلا خطرناک، راه‌حل دوکشوری که عربستان سعودی پیشنهاد داده بود، دوباره موردتوجه قرار گرفت و به جریان افتاد. اکنون میان دو طرح رقابتی شکل گرفته است: طرح نتانیاهو برای پایان دادن به مسئله فلسطین با الحاق رسمی کرانه باختری و کسب حمایت و تایید دولت آمریکا و طرح عربستان سعودی که فرانسه نیز به آن پیوست و آن را حمایت می‌کند، با هدف جلب حمایت جهانی برای تشکیل یک کشور فلسطینی.

این کشمکش دیپلماتیک که از چند ماه پیش شروع شد، به‌رسمیت شناختن کشور فلسطین از سوی ۱۵۱ کشور را به دنبال داشت، اما در آستانه این لحظه تاریخی، دولت اسرائیل برای ممانعت از رای‌گیری در سازمان ملل یک سلسله‌ تهدید‌ها را شروع کرد: فشارهای شدیدتر بر غزه، محروم کردن مردم از غذا و دارو و گسترش عملیات‌های نظامی. هم‌زمان، در کرانه باختری، نیز فعالیت‌های بانکی را مختل کرد و وضعیت اقتصادی و بانکی را به خطر انداخت، حملات شهرک‌نشینان به مردم را نادیده گرفت، به توسعه شهرک‌های غیرقانونی مجوز داد و موفق شد رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین را از حضور در سازمان ملل بازدارد.

با این حال، روند دیپلماتیک عربستان سعودی و فرانسه ادامه یافت و به ثمر نشست؛ به‌گونه‌ای که بریتانیا، فرانسه، کانادا و استرالیا، چهار کشوری که نزدیک‌ترین روابط را با ایالات متحده و اسرائیل دارند، فلسطین را به‌ رسمیت شناختند.

با وجود این پیروزی مهم، باید توجه داشت که این موفقیت‌های دیپلماتیک تاریخی تنها آغاز راه‌اند. این دستاوردها خشم افراط‌گرایان عرب و اسرائیلی را برمی‌انگیزند و باعث می‌شوند آن‌ها با ایجاد هرج‌ومرج، مسیر شکل‌گیری کشور فلسطین را منحرف کنند. حمله به گذرگاه مرزی میان اسرائيل و اردن با هدف ضربه زدن به این طرح صورت گرفت، چه به دستور حماس، چه جمهوری اسلامی یا طرف‌های دیگر. تندرو‌ها در اسرائیل هم در انتظار یک حمله دیگرند تا به سمت مرحله بعدی، یعنی الحاق کرانه باختری و حذف تشکیلات خودگردان فلسطین، گام بردارند.

امروز خاورمیانه وارد مرحله‌ای تازه شده‌، زیرا در حال حاضر اکثر فلسطینی‌ها و عرب‌ها این واقعیت را پذیرفته‌اند که تنها راه برون‌رفت از بحران، گام برداشتن به‌سمت راه‌حل دوکشوری است؛ راه‌حلی که صریحا به معنای به‌ رسمیت شناختن اسرائیل و پایان دادن به ۸۰ سال درگیری، هرج‌ومرج و نفرت است.

این یک تحول مهم است که تحقق آن آسان نخواهد بود و احتمالا نیازمند حمایت و پذیرش دولت آمریکا باشد؛ آنچه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، را واقعا شایسته دریافت جایزه نوبل صلح خواهد کرد.

برگرفته از الشرق‌الاوسط