سوریه و عراق، جبهه شمالی جنگ احتمالی میان واشنگتن و تهران

استراتژی کنونی آمریکا، تقویت حضورش در عراق و سوریه است

AFP

رویارویی میان ایالات متحده آمریکا و رژیم جمهوری اسلامی ایران، اکنون به اوج خود رسیده است. به‌ویژه پس از اقدام ایران به برخی از عملیات نظامی تخریبی بر ضد هم‌پیمانان آمریکا در یمن، امارات متحده عربی و عربستان سعودی و اقدام آن به سرنگون کردن پهپاد آمریکایی، و پس از اقدام آمریکا به آمادگی‌های نظامی گسترده و ارسال ناوگان هواپیما بر، کشتی‌های جنگی و بمب‌افکن‌های بی ۵۲ و موشک‌های پاتریوت، و جایگزین کردن یگان‌های ویژه نظامی در نقاط مختلفی از منطقه. 

با توجه به این وضعیت و با توجه به حضور ایران توسط شبه‌نظامیانش در عراق و سوریه و کمک به حوثی‌های یمن با موشک و سلاح‌های پیشرفته، ناظران در واشنگتن درباره منطقه‌ای صحبت می‌کنند که جبهه شمالی نامیده می‌شود و صحنه جنگ میان ارتش آمریکا و ائتلاف بین‌المللی آن، و ایران به فرماندهی سپاه پاسداران، خواهد بود. این جبهه شمالی، سه کشور را در بر می‌‌گیرد که عبارتند از عراق، سوریه و لبنان، اما محور اصلی رویارویی در قلمرو عراق و سوریه خواهد بود. 

منطق استراتژیک هم حکم می‌کند که در آینده صحنه درگیری میان آمریکا و ایران و هم پیمانانش، تنها منطقه خلیج فارس نخواهد بود. یمن هم لزوما صحنه جنگ نخواهد بود، چون ائتلاف عربی در آنجا اوضاع را دیر یا زود بر ضد حوثی‌ها تغییر خواهد داد، و نیز، نیروهای آمریکایی به‌طور مستقیم در جبهه شمالی، یعنی عراق و سوریه، پخش خواهد شد. 

هدف رهبری ایران، مختل کردن حضور آمریکا در سوریه و عراق است که آن را از راه‌ها و شیوه‌های مختلف و توسط شبه‌نظامیان شیعه خود در عراق، و حزب‌الله و سایر شبه نظامیان طرفدار رژیم اسد در سوریه، پیش خواهد برد. 

شایان ذکر است که نیروهای نظامی، در حال حاضر نیز به شکل سنگین و گسترده‌ای در طول و عرض عراق حضور دارند، هم در منطقه کردستان و پایتخت آن اربیل، هم در نقاط مختلف دشت نینوا و کوه سنجار، و هم در عمق صحرای انبار. اما در مناطقی که اکثریت آن شیعه است، از بغداد تا بصره و از روستاها تا اعماق شهرها، همان شبه‌نظامیان یاد شده حضور دارند.

در هفته‌های گذشته ما شاهد پیش‌روی شبه‌نظامیان تحت فرماندهی سپاه پاسداران موسوم به «حشد‌الشعبی» به سمت پایگاه‌های نظامی و مراکز نیروهای پیاده ارتش آمریکا بودیم. همچنین شاهد آن بودیم که افرادی که با آمریکا در عراق قرارداد همکاری داشتند، مورد تهدید قرار گرفتند و مطابق اطلاعات به دست آمده، واشنگتن از نیروهای طرف قرارداد‌ خود که در پایگاه‌های نظامی آمریکا حضور ندارند، خواسته است که از کشور عراق خارج شوند. البته این یک عمل پیش‌گیرانه در برابر عملیات احتمالی حشد‌الشعبی و سایر عوامل امنیتی ایران است، اما از دید ما، پیش از این‌که این شبه نظامیان کاری انجام دهند، باید فرمان آن به‌طور مستقیم از تهران صادر شود، چون به سیاست‌های راهبردی ایران در منطقه وابستگی دارد و ایران نمی‌خواهد قبل از آمادگی کامل، با نیروهای آمریکایی درگیر شود. اما بر اساس ارزیابی شورای امنیت ملی آمریکا، درگیری و رودررویی اجتناب ناپذیر است.

اما در سوریه، در مناطقی که خط مقدم جبهه با کردها است، شبه‌نظامیان وابسته به رژیم اسد  تسلط دارند، و در مناطق کردنشین، نظامیان آمریکایی حضور دارند و از آن حمایت می‌کنند. هرچند تعداد نیروهای نظامی آمریکایی در این منطقه کم است، اما مجهز به نیروی هوایی هستند که می‌تواند مناطق وسیعی را در سوریه تحت پوشش قرار دهد و از پیش‌روی شبه‌نظامیان حزب‌الله و رژیم سوریه جلوگیری کند. این نیروهای آمریکایی در گذشته به « نیروهای دموکراتیک سوریه» متشکل از کردها، عرب‌ها و مسیحی‌ها نیز کمک کرده است و در از میان بردن بقایای داعش، به آن‌ها یاری رسانده است.

نخستین هدف احتمالی ایران در مواجهه با نیروهای آمریکایی و هم‌پیمانانش در جبهه شمالی سوریه و عراق،  چنین است: در بخش سوریه، تهران سعی خواهد کرد تا توسط شبه‌نظامیان و هم‌پیمانانش، منطقه مرزی میان سوریه و عراق و اردن را در کنترل بگیرد و مانع از ارتباط نیروهای آمریکایی به بیرون از خاک سوریه شود تا آنان گذرگاهی به کشورهای بیرونی، از جمله  اردن و عراق، نداشته باشند. اما در بخش عراق، نیروهای ایرانی کوشش خواهند کرد نیروهای آمریکایی را در زمین محاصره کنند تا عملیات هوایی آنان بی‌اثر شود.

هدف دوم ایران، بر اساس ازریابی‌های راهبردی، به محاصره کشیدن و در تنگنا قرار دادن نیروهای آمریکایی است تا مجبور به مذاکره برای عقب نشینی شوند، که البته  عقب نشینی‌شان بسیار ذلت آور تمام خواهد شد.

اما استراتژی کنونی آمریکا، مبتنی بر تقویت نقاط حضور آن کشور در عراق و سوریه است. البته ایرانی‌ها خواهند کوشید تا از راه عملیات تروریستی و تهدید، مانع از این کار شوند، و سرنگون کردن پهپاد آمریکایی نیز در همین راستا قابل ارزیابی است.

همچنین، آمریکایی‌ها در سوریه از عملیات هوایی به‌شدت استفاده خواهند کرد و با تقویت حضور خود را در مناطق نیروهای دموکراتیک سوریه، آن را افزایش خواهند داد. اقدام غافلگیرانه‌ای از طرف جنوب، یعنی کشورهای عربی هم‌پیمان آمریکا، نیز ممکن است.

اما موضع کشور عراق، بی‌نهایت دشوار خواهد بود. آمریکا دست بغداد را برای انتخاب بین جانب‌داری از ایران و تداوم هم‌پیمانی با واشنگتن، باز خواهد گذاشت. در صورت حمله شبه‌نظامیان طرفدار ایران به مواضع نظامی آمریکا، ارتش عراق اگر دخالت نکند، موضع ضد آمریکایی هم نخواهد گرفت، و در صورتی که نیروهای آمریکایی به حمله و سرکوبی شبه‌نظامیان طرفدار ایران اقدام کنند،  بی‌طرفی اختیار خواهد کرد. البته در صورت وقوع درگیری میان حزب‌الله و نیروهای آمریکایی، لبنان آخرین صحنه نبرد در خاورمیانه خواهد بود.