فرمانده نیروی دریایی بریتانیا هشدار داد ذوب کلاهک‌های یخی قطب‌شمال در حال گشودن گذرگاه جدیدی به اقیانوس اطلس برای نیروی دریایی رو به گسترش چین است و می‌تواند چالش جدیدی برای بریتانیا و غرب پدید آورد.

به گفته تونی رادکین، لرد اول دریا، احتمال دارد روسیه نیز حضور خود در اقیانوس اطلس را تقویت کند، منطقه‌ای که برای اروپا و ایالات متحده دارای اهمیت راهبردی است.

او گفت: همه نگران بحران اقلیمی هستیم اما این بحران در حال گشودن مسیر تجاری دریایی جدیدی در قطب شمال است که باعث می‌شود مدت زمان لازم برای رفت و آمد بین اروپا و آسیا نصف شود.

او که روی عرشه ناو هواپیمابر جدید «پرینس آو ولز» در پورتسموت صحبت می‌کرد، گفت: «وقتی که چین بخواهد ناوگان رو به گسترش خود را راهی اقیانوس اطلس کند کدام مسیر را در پیش می‌گیرد؟ مسیر کوتاه یا مسیر طولانی؟ این مسیرها از کنار ساحل روسیه هم می‌گذرد کشوری که دارد از نو پر و بال می‌گیرد و اکنون بیش از ۳۰ سال گذشته در حیاط خلوت ما اقیانوس اطلس فعال شده است.»

دریاسالار رادکین در ادامه گفت:«قطب شمال گشوده‌تر و دسترس‌پذیرتر که شود رقابت و چالش هم در آن افزایش می‌یابد. فعالیت ما هم در این ناحیه خیلی بیش‌تر شده است و در حال همکاری با دوستان نروژی و آمریکایی در دریای بارنتز هستیم.

«این یکی از مجموعه عملیات است. در پی همکاری با شرکای خودمان در این منطقه هستیم. قابلیت‌ها را بررسی می‌کنیم تا ببینیم از کدام امکانات شرکای خود می‌توانیم استفاده کنیم. از امکانات نروژی‌ها، آمریکایی‌ها، کانادایی‌ها و سایر کشورهایی که در این منطقه منافع خاصی دارند.».

مسیر دریای شمال در حال حاضر فقط از ماه اوت تا اکتبر قابل کشتی‌رانی است اما انتظار می‌رود این بازه زمانی به تدریج افزایش یابد و طبق پیش‌بینی دفتر تحلیل خط ‌مشی اقتصادی در هلند تا سال ۲۰۳۰ عاری از یخ می‌شود. طبق پیش‌بینی مدرسه عالی بازرگانی کپنهاگ نیز در سال ۲۰۴۰ کشتی‌رانی در مقیاس وسیع نیز در این مسیر امکان‌پذیر می‌شود. پکن برای عضویت در شورای شمالگان درخواست داده است. این سازمان را کشورهای اطراف این منطقه تشکیل داده‌اند. چین خود را کشوری نزدیک به شمالگان می‌داند و به شدت برای عضویت در آن در حال تکاپو است و توانسته جزو کشورهای ناظر این سازمان باشد.

خط ‌مشی رسمی چین انجام کاوش‌های علمی، فعالیت‌های تجاری و توسعه‌ای در قطب شمال بوده است اما هم‌اکنون ایستگاه‌های تحقیقاتی این کشور در منطقه شمالگان دارای سامانه‌های ماهواره‌ای با قابلیت ردگیری موشک و شنود ارتباطات نظامی هستند.

سازمان خدمات اطلاعات دفاعی دانمارک پارسال گوشزد کرده بود که ارتش چین برای تثبیت حضور خود در قطب شمال دست به تحقیقات فزاینده علمی زده است و قبول دارد که این فعالیت‌ها «دو منظوره» است. وزارت دفاع ایالات متحده هم اوایل امسال در گزارشی به کنگره مدعی شد که «چین می‌تواند از حضور تحقیقاتی غیرنظامی‌اش در قطب شمال برای تقویت حضور نظامی خود استفاده کند و از جمله به منظور مقابله با حملات، ناوهای زیردریای به این منطقه گسیل کند.»

دریاسالار جیمز استاوریدیس فرمانده سابق ارتش ناتو نیز خاطرنشان کرده است « چینی‌ها در حال ساختن کشتی‌های یخ‌شکن اتمی هستند که حتی ایالات متحده نیز چنین کاری نکرده است. کشتی‌های چینی بیش از ۳۰ هزار تن ظرفیت دارند که اگر روسیه را کنار بگذاریم از این لحاظ از هر کشوری جلوتر هستند. چین ناوگانی متشکل از شش کشتی عادی هم در این منطقه دارد.»

همزمان با هشدار دریاسالار رادکین در مورد حضور نظامی چین در قطب شمال، در سمت دیگر جهان یعنی در منطقه اقیانوس هند-اقیانوس آرام تنش فزاینده‌ای شکل گرفته است. پکن مدعی مالکیت ۹۰ درصد دریای چین جنوبی در این منطقه است اما کشورهای همسایه چین و غرب به شدت با این ادعا مخالف هستند. دو گروه ناوگان ایالات متحده به رهبری ناوهای رونالد ریگان و نیمیتز، ژوییه گذشته در دریای چین جنوبی تمرین‌های نظامی انجام دادند و چین واشینگتن را به انجام «اقدامات تحریک‌آمیز» متهم کرد.

اوایل این هفته گروه کشورهای  چهارگانه ایالات متحده، ژاپن، استرالیا و هندوستان در توکیو جلسه‌ای تشکیل دادند و بر لزوم حفظ آزادی کشتی‌رانی در آب‌ها مورد اختلاف تأکید کردند. نوامبر پارسال هم دریاسالار رادکین پیمان سه جانبه‌ای با مایک گیلدای دریاسالار نیروی دریایی ایالات متحده و هیروشی یامامورا دریاسالار نیروی دفاع دریایی ژاپن برای همکاری وسیع در مورد مسائل منطقه اقیانوس هند-اقیانوس آرام شامل دسترسی به آبراه‌های مشمول قوانین بین‌المللی امضا کرد.

آن نشست در عرشه دومین ناوهواپیمابر جدید بریتانیا به نام «کویین الیزابت» برگزار شد که قرار است نخستین ماموریت خود را در ماه مه انجام دهد. دریاسالار رادکین در ناو شاهزاده ولز گفت: ناو ملکه الیزابت مجهز به ۴۰ هواپیما و در کانون ناوگان ضربتی چندملیتی از همین بند راهی دریا خواهد شد و جلوه‌ای از بریتانیای جهانی است.

دولت بریتانیا مقصد ناو ملکه الیزابت را اعلام نکرده است ولی بسیاری منطقه اقیانوس هند-اقیانوس آرام را مقصد آن پیش‌بینی کرده‌اند. مقامات بلندپایه چین هشدار داده‌اند که اعزام کشتی‌های جنگی بریتانیا و ایالات متحده به آب‌های مورد اختلاف «عملی خصمانه» با پیامدهای جدی است و هشدار دادند لندن نباید به «کارهای کثیف» واشینگتن کشیده شود. همه شواهد نشان‌گر آن است که روابط پرتنش بین چین و بریتانیا و غرب احتمال دارد به خاطر افزایش ابعاد نظامی از قطب شمال تا دریای چین جنوبی پرتنش‌تر هم بشود.