بن‌بست خطرناک در برنامه هسته‌ای ایران

در شرایطی که هیچ مذاکره، نظارت یا شفافیتی درباره ذخایر هسته‌ای ایران وجود ندارد، بسیاری در منطقه بیمناک‌اند که جنگ دوباره میان ایران و اسرائیل اجتناب‌ناپذیر باشد

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، اصرار دارد که حملات آمریکا در تابستان امسال برنامه غنی‌سازی هسته‌ای ایران را نابود کرده است، اما مقام‌های منطقه‌ای و تحلیلگران طی ماه‌های اخیر کمتر به این ادعا باور دارند و هشدار می‌دهند درباره وقوع جنگی دیگر میان جمهوری اسلامی ایران و اسرائیل فقط مسئله زمان مطرح است.

استیون ارلانگر در نیویورک تایمز به این موضوع می‌پردازد و می‌نویسد توافق برجام ماه گذشته منقضی شد و تحریم‌های سخت علیه ایران دوباره برقرار شده‌اند. مذاکرات درباره برنامه هسته‌ای ایران دست‌کم در حال حاضر متوقف شده است. ذخایر اورانیوم غنی‌شده، که برای ساخت حدود ۱۱ سلاح هسته‌ای کافی است، یا طبق ادعای جمهوری اسلامی زیر آوار مدفون شده، یا به گفته مقام‌های اسرائیلی، به مکان امنی منتقل شده است.

جمهوری اسلامی همچنین به نظر می‌رسد به کار روی تاسیسات غنی‌سازی جدیدی در «کوه کلنگ» ادامه می‌دهد و از دسترسی بازرسان بین‌المللی به این سایت یا سایر مکان‌های مشکوک، به‌جز تاسیسات اعلام‌شده، ممانعت کرده است.

نتیجه این وضعیت بن‌بستی خطرناک است‌ــ بدون مذاکره، بدون اطمینان از وضعیت ذخایر ایران و بدون نظارت مستقل. بسیاری از کشورهای منطقه خلیج فارس معتقدند همین امر حمله دوباره اسرائیل به ایران را تقریبا اجتناب‌ناپذیر می‌کند، زیرا اسرائیل برنامه هسته‌ای ایران را تهدیدی موجودیتی می‌داند.

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

انزوای جمهوری اسلامی اکنون بیش هر زمان دیگری در دهه‌های اخیر است. قدرت‌های عربی منطقه مانند عربستان سعودی، مصر و امارات متحده عربی نفوذشان بر واشینگتن و ترامپ را افزایش داده‌اند، که بخشی به‌دلیل روابط اقتصادی و بخشی به‌دلیل همکاری با آمریکا در تلاش برای یافتن راه‌حلی پایدار برای جنگ غزه است. رئیس‌جمهوری جدید سوریه نیز قرار است روز دوشنبه به کاخ سفید برود تا حمایت واشینگتن را جلب کند. سوریه در دوران حکومت اسد، که سال گذشته سقوط کرد، متحد راهبردی جمهوری اسلامی بود.

در عین حال، قدرت‌های منطقه‌ای تلاش می‌کنند روابطشان با ایران را نیز حفظ کنند. 

مقام‌های اسرائیلی از ماه ژوئن هشدار داده‌اند که اگر ایران به تولید سلاح هسته‌ای نزدیک‌تر شود، آماده حمله دوباره‌اند. اسرائیلی‌ها می‌گویند برنامه هسته‌ای ایران آسیب دیده اما نابود نشده است، تا حدی به این دلیل که ترامپ جنگ ژوئن را زودتر از خواست اسرائیل متوقف کرد.

اچ. ای. هلیر، پژوهشگر مرکز پیشرفت آمریکا در واشینگتن، گفت: «اسرائیل می‌خواهد مطمئن شود برنامه هسته‌ای ایران مهار می‌شود، و چون این هدف از طریق مذاکره به‌ دست نمی‌آید، احتمالا دوباره حمله خواهد کرد. ایرانی‌ها در حال بازسازی‌اند و وقتی از خطی مشخص عبور کنند، اسرائیل دوباره حمله خواهد کرد.»

کشورهای عربی نیز مایل‌اند با ترامپ همکاری کنند تا محدودیت‌هایی بر اسرائیل اعمال شود، کشوری که پس از نابودی غزه، حماس و حزب‌الله و تضعیف ایران، سودای سلطه منطقه‌ای را در سر دارد. مقام‌های عربی از آغاز دوباره مذاکرات هسته‌ای میان جمهوری اسلامی ایران و آمریکا حمایت می‌کنند، گرچه در حال حاضر چندان خوش‌بین نیستند.

علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، روز سه‌شنبه گفت دشمنی آمریکا با ایران «ریشه‌دار» است و «طبیعت متکبر آمریکا چیزی جز تسلیم را نمی‌پذیرد». این سخنان به‌منزله بستن راه هرگونه گفت‌وگوی جدید با آمریکا درباره برنامه هسته‌ای ایران تعبیر شد.

اما برخی مقام‌های جمهوری اسلامی به مصالحه و توافق با ترامپ تمایل دارند و استدلال می‌کنند که جمهوری اسلامی حتی قادر به حفظ زیرساخت‌های داخلی نیست و ادامه مقاومت به سود اسرائیل تمام خواهد شد. دیگران رویارویی را ترجیح می‌دهند و معتقدند مذاکره با ترامپ که از برجام خارج شد و با بمباران ایران در جریان مذاکرات خشم تهران را برانگیخت، غیرممکن است.

اما هر دو جناح معتقدند که دور تازه‌ تقابل با اسرائیل اجتناب‌ناپذیر است.