هنگامی‌که دونالد ترامپ پیروز آخرین انتخابات ریاست جمهوری شد، یک اتفاق منحصربه‌فرد به روش کاملاً آمریکایی رخ داد: او در شمارش عمومی رأی‌ها تقریباً سه میلیون عقب افتاد اما او ریاست جمهوری خود را مدیون چیزی است که به آن «شورای گزینشگران» می‌گویند.

به گزارش مرکز تحقیقاتی پیو، هیچ کشور دموکراتیک دیگری به این شیوه بالاترین سمت اجرایی خود را انتخاب نمی‌کند و فقط معدودی کشور هستند که انتخابات آن‌ها اندکی با این شیوه شباهت دارد.

به‌غیراز آمریکا، تنها دموکراسی‌های دیگری که رهبری را انتخاب می‌کنند که هم رئیس کشور است و هم رئیس دولت عبارت‌اند از بوتساوانا، میکرونسیا، جزایر مارشال، نارو، آفریقای جنوبی و سورینام.

دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۲ در توئیتی در شب انتخابات، میت رامنی را متقاعد کرد که رأی عمومی را می‌برد ولی به شورای گزینشگران می‌بازد «شورای گزینشگران برای دموکراسی فاجعه است».

او حتی پس از پیروزی در انتخابات تصدیق کرد که سیستم عجیب‌وغریبی است.

وی در دسامبر ۲۰۱۶ گفت «ترجیح من این است که ببینم با یک رأی‌گیری ساده نتیجه چه می‌شود. شما ۱۰۰ میلیون رأی می‌آورید و دیگری ۹۰ میلیون، پس برنده شمایید.»

اگر می‌خواهید بدانید شماری گزینشگران چیست و چرا به وجود آمده، ادامه مطلب را بخوانید.

شورای گزینشگران چیست و چگونه عمل می‌کند:

در آمریکا، وقتی رأی‌دهندگان در روز انتخابات رأی خود را داخل صندوق می‌اندازند، عملاً کاندیدای خود را به‌طور مستقیم انتخاب نمی‌کنند بلکه در اصل به «گزینشگر» کاندیدای موردنظر خود رأی می‌دهند.

این گزینشگران غالباً وفاداران حزب، یا افرادی نزدیک به ستادهای انتخاباتی، هستند. در تمام ایالت‌ها به‌غیراز دو ایالت، برنده رأی عمومی تمام رأی شورای گزینشگران را به خود اختصاص می‌دهد، بدون این‌که اختلاف رأی بین دو کاندیدای رقیب اهمیتی داشته باشد.

در شورای گزینشگران، ۵۳۸ گزینشگر وجود دارد: به ازای هر عضو مجلس نمایندگان یک نفر، به ازای هر سناتور دو نفر و سه نفر هم از طریق اصل ۲۲ قانون اساسی برای بخش کلمبیا.

بدین ترتیب، در ماه نوامبر پس از رأی‌گیری (و پس‌ازاین که فرمانداران ایالتی فهرست گزینشگران و شمارش رأی را تأیید کردند) گزینشگران در ایالت مربوط به خود در ماه دسامبر تشکیل جلسه می‌دهند.

ایالت‌های «آبی» تمام گزینشگران خود را به دموکرات می‌دهند، بدون این‌که مهم باشد چه تعداد جمهوری‌خواه به کاندیدای خود رأی دادند و برعکس: ایالت‌های «قرمز» تمام گزینشگران خود را به جمهوری‌خواهان می‌دهند.

پس‌ازاین زمان است که آن‌ها رسماً به رئیس‌جمهور و معاون وی رأی می‌دهند. سپس اعضاء مجلس نمایندگان و سنا در ماه ژانویه تشکیل جلسه می‌دهند و شمارش رأی را به‌طور رسمی اعلام می‌کنند.

چرا آمریکا چنین شیوه‌ای را اتخاذ کرده؟

شورای گزینشگران یک شیوه توافقی است که به زمان تأسیس کشور برمی‌گردد، زمانی که نگرانی عمیقی وجود داشت از این‌که مراکز شهری انتخابات را در مقابل مناطق کم‌جمعیت‌تر در اختیار خود بگیرند.

ازآنجاکه تعداد گزینشگرانی که هر ایالت دارد وابسته به تعداد نمایندگانش در مجلس است، ایالت‌های پرجمعیت‌تر حاشیه‌ای برتر نسبت به ایالت‌های کم‌جمعیت‌تر دارند.

اما بنیان‌گذاران کشور برای خنثی کردن این برتری تصمیم گرفتند به ازای هر سناتور دو گزینشگر اختصاص دهند، چراکه هر ایالت فارغ از جمعیتش دارای دو سناتور است. بدین ترتیب ایالت‌های کم‌جمعیت‌تر یک کمک اضافی می‌گیرند.

بنابراین به‌عنوان نمونه، ایالت وایومینگ برای ۵۳۲ شهروندی که دارد از سه گزینشگر انتخاباتی بهره‌مند می‌شود.

کالیفرنیا، با جمعیت ۳۶.۷ میلیون نفری، ۵۵ عضو در شورای گزینشگران دارد.

بنابراین، کالیفرنیا بااینکه ۶۶ برابر وایومینگ جمعیت دارد، فقط ۱۸ برابر این ایالت از گزینشگر انتخاباتی برخوردار است.

وایومینگ به ازای هر گزینشگر، ۱۸۸ هزار رأی‌دهنده دارد و کالیفرنیا ۶۷۷ هزار و ۳۴۵.

جزئیات کامل این فرآیند در اصل ۱۲ قانون اساسی ایالات‌متحده آمده است.

جیمز مادیسون که در سال ۱۷۸۷ در جلسات تنظیم قانون اساسی در تدوین راهکار شورای گزینشگران همکاری داشت، بعدها گفته بود که نگارندگان هنگام نوشتن این قانون تحت تأثیر «خستگی و ناشکیبایی» این کار را کردند.

وی در نامه‌ای در سال ۱۸۲۳ نوشت که قاعده همه‌چیز به برنده می‌رسد نگاه کردن به ایالت‌ها به شکل «دانه‌های تسبیح» است و تفاوت‌های سیاسی شهروندان در آن دیده نشده است. او به‌قدری از این قانون ناراضی بود که تقاضای اصلاح قانون اساسی را داد.

چه کسی نفع می‌برد؟

در دو انتخابات اخیر که نامزدها رأی عمومی را به دست نیاوردند ولی برنده انتخابات شدند، هر دو برنده از حزب جمهوری‌خواه بودند: جورج بوش در سال ۲۰۰۰ و دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۶.

به‌طورکلی، هواداران جمهوری‌خواهان از مناطق روستایی کشور هستند درحالی‌که دموکرات‌ها بیشتر در مراکز شهری طرفدار دارند.

اگر به نقشه تقریباً هر انتخاباتی نگاه کنید، رأی‌ها هر چه باشند، سهم بزرگی از کشور با رنگ قرمز پوشیده می‌شود که نشانه جمهوری‌خواهان است. این به این خاطر است که در نواحی دورافتاده و پراکنده آمریکا در مرکز کشور جمهوری‌خواهان غالب هستند.

درعین‌حال، مراکز شهری در سواحل تشکیل‌شده‌اند و ایالت‌های کمی را پوشش می‌دهند.

این رویه در عمل رأی آفریقایی-آمریکایی‌ها، لاتین‌ها و آسیایی-آمریکایی را تضعیف می‌کند چراکه آن‌ها به نسبت جمعیت، قدرت کمی در گرفتن رأی گزینشگری دارند.

چگونه می‌توان آن را تغییر داد؟

تغییر این سیستم نیاز به اصلاح قانون اساسی دارد که فرآیندی طولانی است و حمایت گسترده تمام کشور را می‌طلبد. به نظر بعید می‌رسد. نه جو بایدن و نه دونالد ترامپ اقدامی در این جهت نمی‌کنند.

البته در بعضی ایالت‌ها، فرمانداران اقداماتی را کرده‌اند و برای تصویب قوانینی فشار می‌آورند که تمام رأی گزینشگران به کسی واگذار شود که رأی عمومی بیشتری آورده است، فارغ از این‌که نتیجه رأی‌ها در آن ایالت چه باشد.

اعضای پیمان بین ایالتی رأی عمومی ملی، همان‌طور که از نامش پیداست، متعهد شده‌اند رأی شورای گزینشگران را به نفع کاندیدایی که بیشترین رأی عمومی را در سطح ملی آورده اختصاص دهند. تاکنون ۱۵ ایالت به همراه بخش کلمبیا عضو این پیمان شده‌اند.