کاهش بهای جهانی نفت در ماه جاری این بحث را مطرح کرده است که آیا عربستان سعودی بازهم با هدف  حفظ قیمت‌ها از میزان تولیدات خود در چارچوب توافق با «اوپک پلاس» خواهد کاست؟ بسیاری از ناظران افت اخیر بهای نفت را نشانه‌ای از کاهش تقاضا و کند بودن روند احیای اقتصادی تلقی می‌کنند که مستلزم کاهش هرچه بیشتر عرضه است تا از سقوط بیشتر قیمت‌ها جلوگیری کند. با توجه به این که قرار است کمیته نظارت مشترک وزیران اوپک پلاس در روز ۱۷ سپتامبر برگزارشود، این سئوال مطرح می‌شود که آیا عربستان سعودی بازهم از میزان نفت تولیدی خود خواهد کاست؟ 

گزارش‌هایی که در مورد گفت‌وگوهای محرمانه با مقامات سعودی منتشر شده است، حاکی از آن است که عربستان قصد ندارد فرای توافق جاری با اوپک پلاس میزان تولیدات خود را کاهش دهد (در حال حاضر اوپک پلاس توافق کرده است که مجموع نفت تولیدی اعضا در ماه‌های میان اوت و دسامبر ۲۰۲۰ به میزان ۷.۷ بشگه درروز کاهش یابد که ۲ میلیون بشگه در روز بالاتر از ۹.۷ میلیون بشگه‌ای است که در ماه مه توافق شده بود). 

گفته می‌شود نگرانی عمده عربستان این است که سایر اعضای شرکت کننده در این طرح (شامل ۱۳ کشور عضو اوپک و کشورهای غیرعضو از جمله روسیه، عمان و قزاقستان) آن را نپذیرند و به کاهش تولید ادامه ندهند. این امر، کلیت و تمامیت توافق اوپک پلاس را تضعیف خواهد کرد. 

عربستان سعودی هم‌اکنون نیز مقدار قابل ملاحظه‌ای از تولیداتش را کاهش داده است. به گزارش «اس ند پی گلوبال پلاتس»، تولیدات عربستان سعودی در چارچوب توافق با اوپک پلاس، در ماه ژوئیه به ۸.۴ میلیون بشگه، و در ماه اوت به ۸.۹ بشگه در روز کاهش یافت. (جهت روشن شدن این شاخص باید یادآوری کرد که میزان تولیدات عربستان در ماه اکتبر سال ۲۰۱۹ برابر با ۱۰.۳ میلیون بشگه در روز بود). با وجود این، به گفته منابع مطلع، بعید است که عربستان با توجه به ریاستش بر اوپک پلاس و اکراه از به خطر انداختن موفقیتش در تعهد گروه به کاهش سهمیه تولید، بخواهد بار دیگر از میزان تولیدش بکاهد. دلیل آن دو چیز است: 

سهمیه بازار

عربستان سعودی و سایر اعضای اوپک با چالش ایجاد تعادل در حفظ سهمیه‌شان در بازارهای بین‌المللی رو‌به‌رویند که با کاهش میزان تقاضا در آن، باید برای حفظ قیمت‌ها تلاش کنند. کاهش بیشتر میزان تولید این خطر را دارد که سهمیه اوپک در بازارهای بین‌المللی، نصیب رقبای صادرکننده نفت شود. این امر همچنین می‌تواند برخی کشورها را وسوسه کند که با تولید بیشتر نفت، توافق کاهش تولید درمیان اوپک پلاس را تضعیف کنند. 

در واقع، نشانه‌های این چالش را در چند سال گذشته در تصمیم عربستان سعودی برای دو شق غرق کردن بازار با هدف بیرون راندن رقبا، یا به روال امروز، محدود کردن تولید برای جلوگیری از افت قیمت‌ها، مشاهده کرد. یافتن تعادل در عرصه‌ای که تولید وافر و تقاضا به خاطر عوامل شکننده ای چون همه‌گیری کووید ۱۹ و گسترش منابع دیگر انرژی (باد، خورشید و هیدروژن) ناپایدار است، یک چالش مهم است. 

در واقع، برخی ناظران اقدام عربستان سعودی  را دایر بر دادن تخفیف در بهای نفت به مشتریانش در آسیا و اروپا، به ویژه با درنظر گرفتن کاهش نیازهای آن‌ها، به عنوان بخشی از تلاش این کشور برای حفظ سهمیه بازار تلقی می‌کنند.

حفظ توازن تولید

هرچند در مجموع اعضای اوپک پلاس توافق در مورد کاهش تولید را رعایت کرده‌اند، اما کشورهایی چون عراق، نیجریه و اخیرا امارات متحده عربی، از سهمیه تولیدشان برگذشته‌اند. به گزارش «گلوبال پلاتس اس اند پی»، امارات متحده عربی و نیجریه در ماه اوت به ترتیب ۷۴ درصد و ۷۸ درصد به میزان خود پایبند بودند،  و برخی دیگر از تولیدکنندگان کوچکتر (مثل گابن، کنگو و گینه استوایی) از میزان سهمیه‌شان تجاوز کرده‌اند. عراق در ماه اوت ۱۰۸ درصد را رعایت کرد، اما همچنان باید اضافه تولیدش را در ماه‌های پیش از آن جبران کند. 

عربستان سعودی علنا از کشورهایی که از سهمیه‌شان «تجاوز می‌کنند» خواسته است مفاد توافق اوپک پلاس را رعایت کنند. به ویژه افزایش تولید امارات متحده عربی می‌تواند با توجه به اتحادش با عربستان و وفاداریش به مفاد توافق در چهار سال گذشته، موجب نگرانی باشد. این امر می‌تواند برای عربستان که در تلاش تحت فشار گذاشتن سایرین برای رعایت سهمیه‌شان بوده است، مسئله‌ساز شود.  

به همین دلیل، عربستان نمی‌خواهد به کاهش بیشتر تولید (که فرای سهمیه‌اش باشد) تن در دهد، زیرا این امر دست کشورهایی را که هم‌اکنون نیز بیش از سهمیه‌شان تولید می‌کنند، باز خواهد گذاشت. تحلیلگران نفتی معتقدند که تا جایی که کلیه اعضای اوپک پلاس – یا دستکم بزرگترین تولیدکنندگان آن –کامل و صد در صد توافق کاهش را رعایت نکنند، کاهش داوطلبانه در میان اعضا بعید خواهد بود.