مصطفی هادی‌زاده،‌ دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان تهران،‌ با اشاره به جمع‌آوری ۲۰۰ معتاد متجاهر مبتلا به کرونا در تهران اعلام کرد سپاه پاسداران مسئول جمع‌آوری معتادان مبتلا به کرونا است.

ابتدای اردیبهشت‌ماه نیز رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر ناجا از جمع‌آوری معتادان متجاهر با همکاری سپاه و سازمان زندان‌ها خبر داده بود. ازآنجاکه سازمان بهزیستی توان انتظامی برای نگهداری معتادان متجاهر را ندارد و اغلب این افراد برای مصرف مواد از مراکز نگهداری فرار می‌کنند به همین دلیل مسئولیت نگهداری معتادان متجاهر همواره بین ستاد مبارزه با مواد مخدر، سازمان بهزیستی و سازمان زندان‌ها دست‌به‌دست شده است.

انتخاب سپاه از سوی ستاد مبارزه با مواد مخدر به‌عنوان یک ارگان نظامی، اطلاعاتی و امنیتی در حقیقت پاک کردن صورت‌مسئله معتادان متجاهر به نظر می‌رسد تا اقدامی جهت جمع‌آوری و مداوای این افراد. چراکه بر اساس قانون به‌اشتباه معتاد متجاهر مجرم شناخته‌شده و سپردن این افراد به سپاه به‌عنوان یک‌نهاد امنیتی و نظامی نشان از عدم شناخت در نیازهای معتادان متجاهر و نبود اراده برای کمک به این افراد است. مسئله دیگری که شاید برخورد نظامی با معتادان متجاهر را به برخورد درمانی ارجح دانسته نیاز مالی سازمان‌ها برای نگهداری از این افراد است. چنانچه دبیر ستاد مبارزه با مواد مخدر استان کرمانشاه خردادماه سال گذشته عنوان کرد هزینه نگهداری هر معتاد متجاهر ۲۶ هزار تومان در روز است. وی همچنین گفته بود در سال ۹۷ یک میلیارد و ۵۸۷ میلیون تومان توسط این ستاد هزینه نگهداری معتادان متجاهر ماده ۱۶ شده است.

هزینه نگهداری از معتادان متجاهر همواره بر عهده ستاد مبارزه مواد مخدر بوده است ولی مدیرکل دفتر پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور در فروردین‌ماه اعلام کرد در شرایط فعلی ستاد ملی مبارزه با مواد مخدر باید این هزینه را پرداخت کند. به نظر می‌رسد با نگاه مجرم محور به معتادان متجاهر هزینه کردن برای مداوای آن‌ها چندان خوشایند نهادهای مسئول در این کشور نیست.

در اردیبهشت‌ماه امسال مدیرکل بهزیستی استان تهران گفته بود بر اساس پیشنهاد کمیته ماده ۱۶ جمع‌آوری معتادان متجاهر، یکی از نقاهتگاه‌های سپاه به قرنطینه معتادان اختصاص پیدا می‌کند. ورود سپاه برای جمع‌آوری و قرنطینه کردن معتادان متجاهر و بیمار درجایی که شهرداری و سازمان بهزیستی مسئول مستقیم این امر هست جای سؤال دارد. کمیته ماده ۱۶ جمع‌آوری معتادان متجاهر پیش‌تر با شیوع کرونا پیشنهاد جمع‌آوری معتادان توسط نیروی انتظامی و قرنطینه آن‌ها در دو مرحله را درخواست داده بود.

قرنطینه شماره یک به معتادانی اختصاص پیدا می‌کرد که تست اعتیاد آن‌ها مثبت و تست کرونای آن‌ها منفی باشد که این معتادان در فشافویه قرنطینه می‌شدند و قرنطینه شماره دو برای معتادانی بود که هم تست اعتیاد و هم کرونای آن‌ها مثبت بود و به همین دلیل به یکی از نقاهتگاه‌های سپاه به مدت ۱۴ روز قرنطینه می‌شدند. این پیشنهاد در انتظار تصویب مانده و سرنوشت آن نامعلوم ماند.

از ابتدای شیوع کرونا مسئله نگهداری از معتادان متجاهر بین شهرداری تهران، سازمان بهزیستی، نیروی انتظامی، ستاد مبارزه با مواد مخدر و استانداری‌ها مطرح بوده است. در پی شیوع کرونا و عدم پذیرش معتادان در مراکز ماده ۱۶ که زیر نظر ستاد مبارزه با مواد مخدر فعالیت می‌کنند و در پی آن کاهش زمان نگهداری از معتادان در مراکز ماده ۱۵ که زیر نظر سازمان بهزیستی اداره می‌شوند به‌یک‌باره شهرهایی مثل تهران با پدیده تجمع معتادان و معتادان متجاهر مواجه شدند.

حضور گسترده این معتادان در پاتوق‌های خود در سطح شهر و اعتراض شهروندان موجب آن شد که ستاد مبارزه با مواد مخدر و ستاد ملی کرونا پروتکلی در خصوص نحوه نگهداری معتادان متجاهر با توجه به شیوع کرونا تدوین کرده و معتادان را پذیرش کند. پروتکلی که درنهایت تدوین نشد. ابتلای معتادان متجاهر به کرونا در میانه این تأخیر نگرانی‌های بسیاری ایجاد کرد. در مردادماه مدیرکل دفتر پیشگیری از اعتیاد سازمان بهزیستی کشور اعلام کرد درصد ابتلای به ویروس کرونا در بین معتادان متجاهر رو به افزایش است و در حال حاضر تعداد بیشتری از معتادان متجاهر در گروه‌هایی که جمع‌آوری می‌شوند به کووید ۱۹ مبتلا هستند.

بر همین اساس نگهداری معتادان متجاهر در سامانسرای خاورشهر با ظرفیت ۵۰۰ نفر توسط شهرداری تهران مطرح شد. ازآنجاکه طی سال‌های گذشته همواره نگهداری معتادان در گرمخانه‌ها و سامانسراها به دلیل نبودن «اتاق مصرف» برای آن‌ها مسئله اول جمع‌آوری آن‌ها بوده است شهرداری تهران طی مکاتباتی با استانداری تهران درخواست ایجاد «اتاق مصرف» را مطرح کرده تا معتادان برای تهیه مواد مخدر به سطح شهر رفت‌وآمد نکرده و موجب شیوع ویروس کرونا نشوند. درخواستی که هنوز تعیین تکلیف نشده است.

در فروردین‌ماه سرپرست سازمان رفاه و خدمات اجتماعی شهرداری تهران از آمادگی این سازمان برای اختصاص مرکز خاورشهر به‌عنوان مرکز غربالگری معتادان متجاهر پیش از اعزام به مراکز ماده ۱۶ خبر داده بود.

به گزارش شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان تهران از ابتدای شیوع کرونا، ۹ هزار معتاد متجاهر در تهران جمع‌آوری‌شده‌اند که جواب آزمایش ۲۰۰ نفر از آن‌ها مثبت شده است.

نبود امکان نگهداری از معتادان بارها عنوان‌شده است و شاید یکی از دلایلی که سازمان مبارزه با مواد مخدر و در کنار آن سازمان بهزیستی، شهرداری و نیروی انتظامی به واگذاری معتادان متجاهر به سپاه پاسداران رسیده‌اند تمایل نداشتن برای صرف هزینه درمانی این افراد باشد.

بر اساس ماده ۱۵ قانون مبارزه با مواد مخدر معتادان مکلف هستند برای درمان و ترک اعتیاد به مراکز و مراجع مجاز مراجعه کنند.

این مراکز مجاز بر اساس قانون به سه دسته تقسیم شده‌اند: مراکز مجاز دولتی، مراکز غیر دولتی و مراکز مجاز سازمان‌های مردم‌نهاد. ماده ۱۵ قانون مبارزه با مواد مخدر در مورد معتادانی است که خودشان داوطلبانه برای ترک اقدام می‌کنند و به مراکز ترک اعتیاد مراجعه می‌کنند. در ماده ۱۶ قانون مبارزه با مواد مخدر اما قانون‌گذار اعلام می‌کند افرادی که معتاد متجاهر خوانده می‌شوند و داوطلبانه به مراکز مربوطه مراجعه نمی‌کنند و اقدامی برای ترک صورت نمی‌دهند، مجرم شناخته‌شده و جمع‌آوری شوند.

طبق ماده ۱۶ این معتادان فقط مجاز به مراجعه به مراکز دولتی بوده و مراکز مردم‌نهاد و غیردولتی نمی‌توانند این افراد را پذیرش کنند.