در هفته گذشته که آزمایش کرونا ژائر بولسونارو، رییس‌جمهور عوام‌گرای برزیل، مثبت اعلام شد، او با رد کردن نگرانی‌هایی که در مورد سلامتی‌اش ابراز می‌شد با لبخند به هوادارانش گفت حالش «خوب» است و این که «زندگی همین است». مهم نیست که ۱.۶ میلیون نفر ازجمله بسیاری از کارکنان صنایع تولید گوشت در برزیل به ویروس کرونا آلوده شده‌اند و درگذشت ۶۶.۸۰۰ هزار نفر، آمریکای جنوبی را در جایگاه یکی از مراکز اصلی اپیدمی کرونا در جهان قرار داده است.

در جنگل‌های بارانی برزیل فاجعه دیگری در حال وقوع است که برای ساکنان کره زمین وهم‌وطنان بولسونارو کمتر مرگبار نیست؛ جنگل‌زدایی به سرعت هر چه تمام‌تر در جریان است. تنها در ماه ژوئن ۲۲۴۸ مورد جداگانه آتش‌سوزی در این منطقه رخ داده که برای این ماه در سیزده سال گذشته بی‌سابقه بوده است.

مانند کووید-۱۹، بولسونارو هیچ‌گونه اقدام قاطعی که این فاجعه محیط زیستی و اقلیمی را متوقف کند، انجام نمی‌دهد. درست برعکس: برای بولسونارو حفظ جنگل‌ها با خراب‌کاری افتصادی برابر است. فراموش کنید که آمازون حدود پنج درصد گازهای دی‌اکسید کربن کره زمین را جذب می‌کند. از نظر او درخت مانع توسعه صنعتی و به طور کلی توسعه است. وزیر محیط زیست او اخیرا گفت کووید-۱۹ این فرصت را فراهم کرده که بتوان «یک گله احشام» را از میان آمازون عبور داد.

شرکت‌های بزرگ با دنباله‌روی از دولت مرکزی در غنی‌ترین نقطه کره زمین از نظر گونه‌گونی موجودات و گیاهان، آن چه می‌خواهند می‌کنند. در صدر آن‌ها صنایع دو تریلیون دلاری تولید گوشت و لبنیات قرار دارد. این یک حمله جدید در یک جنگ قدیمی است. به گزارش بانک جهانی، گسترش صنایع دام‌پروری از سال‌های ۱۹۷۰ در پس ۹۰ درصد جنگل‌زدایی در برزیل بوده است.

تنها از نقطه نظر شرایط اقلیمی هم که شده باید به فوریت در این مورد اقدام شود. برای نگاه‌داشتن نرخ افزایش دمای کره زمین زیر ۱.۵ درجه سانتیگراد – آن چنان که در معاهده آب‌وهوای پاریس توافق شده – تمام صنایع باید تولید گاز دی‌اکسید کربن آنها را به شدت کاهش دهند. اما صنایع گله‌داری که به گفته هیات میان-دولتی تغییرات اقلیمی مسؤول ۲۵ تا ۳۰ درصد تولید گازهای گل‌خانه‌ای است، عامدا این هشدارها را نادیده گرفته است. در واقع اگر رشد مخرب آن برای محیط زیست ادامه یابد، به تنهایی حدود نیمی (۴۹ درصد) از «بودجه» تولید گاز دی‌اکسید کربن کره زمین را که قرار است تا سال ۲۰۳۰ افزایش دمای هوا را زیر ۱.۵ درجه نگاه دارد، مصرف خواهد کرد.

چنانچه وقایع اخیر در برزیل و بورنئو نشان داده است، جایی که پای مجبور کردن شرکت‌های چند ملیتی تولید گوشت و لبنیات به اعمال محدودیت به میان می‌آید، قوانین و مقررات ناکافی بوده و راه به جایی نمی‌برند. چندان امیدی هم به مصرف‌کننده نمی‌رود. منصرف کردن بشر از تغییر عادت گوشت‌خواریش در آینده نزدیک عملی نخواهد شد – یا دست‌کم نه در مدتِ زمانیِ محدودی که برای اضطرار مساله آب‌وهوای کره زمین لازم است.

در عوض باید پرسید چه کسی در دنیای برش (به معنی واقعی کلمه) و برش بازرگانی بین‌المللی در صنایع رمه‌داری قدرت جلب توجه آن‌ها را (به این معضل) دارد؟ پاسخ ساده است: کسانی که اعتبارات بانکی‌شان را تامین می‌کنند. منابع مالی رشد و گسترش صنایع عظیم کشاورزی از دو طریق تامین می‌شود: نخست شرکت‌هایی که توجهی به زیان‌های صنعت‌شان به محیط زیست ندارند و دوم سرمایه‌گذاران که آن را نادیده می‌انگارند.

گزارش جدید موسسه «فیدبَک» حاکی از آن است که تنها در ماه آوریل سه هزار سرمایه‌گذار با سرمایه‌ای بالغ بر ۲۲۸ میلیارد دلار  از ۳۵ بزرگ‌ترین شرکت تولید گوشت و لبنیات جهان حمایت کرده‌اند. در میان این موسسات، نهادهای مالی معروف بریتانیا از بانک‌های تجارتی مثل «اچ اس بی سی» گرفته تا «بارکلیز» و صندوق‌های بازنشستگی و پس‌انداز از جمله «پرودِنشال» و «لیگال اند جنرال» در این صنایع سرمایه‌گذاری کرده‌اند. امروز گوشت، گاو شیرده‌ای است که پول تولید می‌کند.

هرطور به آن نگاه کنید، سرمایه‌گذاری روی صنعتی که جنگل‌ها را نابود کرده است و سیر اختلال‌های اقلیمی را تسریع می‌کند کاری خطرناک است. هر چه باشد، این سرمایه‌ای است که ریشه آن بی‌تردید به حساب‌های پس‌انداز افراد در بانک‌ها و صندوق‌های بازنشستگی برمی‌گردد. شما لزوما نباید «وگان» باشید که با همبرگر که اقوام بومی و خانه‌هایشان را از آن‌ها می‌گیرد، یا اورانگوتان‌ها یا دیگر حیوانات را به مرز انقراض می‌رساند، مخالفت کنید.

موضوع دیگر، مساله ناچیز «دارایی‌های سرگردان» است. در ماه‌های اخیر غول‌های نفتی «شل» و «بی‌پی» ارزش دارایی‌های ثبت شده‌شان را میلیاردها دلار کاهش دادند. در عمل، استخراج سوخت فسیلی در اضطرار اقلیمی نه تنها ایده خوبی نبود بلکه سرمایه‌گذاری بسیار بدی بود. ما در مورد رمه‌داری هم به نقطه اوج رسیده‌ایم همان‌گونه که استخراج نفت به اوج خود رسیده است – این واقعیتی است که اگرسرمایه‌گذاران در مقابل آن به کندی عمل کنند، برایشان بسیار گران تمام خواهد شد.

البته همه سرمایه‌گذاران هم به خطر بی‌توجه نیستند. در واقع، پژوهش‌های ما حاکی از تلاش‌ها برای «مقابله» با شرکت‌های بزرگی است که مرتکب خلاف می‌شوند. برای مثال، اخیرا یک گروه متشکل از هفت شرکت سرمایه‌گذاری اروپایی تهدید کردند که اگر جنگل‌زدایی در آمازون متوقف نشود، پای خود را از بازار گوشت و غله برزیل بیرون خواهند کشید.

اما به‌نظر می‌رسد غول‌های تولیدکننده در این صنایع نه تنها در این مورد تغییر روش نداده‌اند بلکه بیش از پیش در مورد جنگل‌زدایی مصمم‌اند. برای مثال به اقدامات شرکت عظیم مواد غذایی برزیل، «جِی بی اس» نگاه کنید. پژوهش‌های مستقل نشان داده که این شرکت درسال ۲۰۱۶، دویست و هشتاد میلیون تُن دی اکسید کربن تولید کرده که به اندازه کل تولیدات دی اکسید کربن تایوان است. اما خود شرکت «جی بی اس» می‌گوید میزان تولید دی اکسید کربن این کارخانه از ۸.۹ میلیون تن تجاوز نکرده است.

روشن است که تعامل (با این نهادها) کارگر نیست. وقتی جنگل‌های باران‌زای جهان از میان بروند، دیگر باز نمی‌گردند. با قطع درختان بیشتر، روند تغییرات اقلیمی غیرقابل اجتناب خواهد شد. حالا زمان آن است که سرمایه‌گذاری بر صنایع گله‌داری و تولید گوشت متوقف شود. واگذاری بازرگانی و قطع سرمایه تنها گزینه منطقی باقیمانده برای سلامت مالی وام‌دهنده و سلامت کره زمین است.

امیدوار باشیم بیماری بولسونارو از نوع سخت آن نباشد. امیدوار باشیم این موجب آن اقدام فوری باشد که برای حفاظت از زندگی و معاش مردم، و نیز نجات آمازون از آتش‌سوزی لازم است. در این میان، نهادهای مالی هم باید از اپیدمی کرونا درس بگیرند. روال معمول بازرگانی، دیگر ممکن نیست: زمان آن رسیده که منابع مالی شرکت‌های تولید گوشت و لبنیات قطع شود.

کارینا میلستون مدیرعامل نهاد «فیدبک؛ احیای طبیعت و دگرگونی سیستم غذایی‌مان» است.