نزار زکا، شهروند لبنانی مقیم آمریکا، پس از نزدیک به چهار سال زندان در ایران آزاد شد و به لبنان بازگشت. نزار به محض ورود به دیدار میشل عون، رئیس جمهور لبنان، رئیس جمهوری که به ایران نزدیک است، رفت. گمانه زنی‌ها در مورد چرایی آزادی وی در جریان است، هرچند سخنگوی قوه قضاییه در نشست خبری خود گفت این آزادی به صورت مشروط، بر اساس قانون و با سپری کردن یک سوم از دوران محکومیت انجام شده است.

زکا به عنوان کارشناس فناوری اطلاعات، به دعوت شهیندخت مولاوردی، معاون وقت امور زنان ریاست جمهوری، در روز ۲۴ شهریور ۹۴ برای شرکت در «همایش بین‌المللی نقش آفرینی زنان در توسعه پایدار» به تهران آمد و سه روز بعد در راه بازگشت ناپدید شد. ۴۵ روز بعد، خبر بازداشت وی تایید شد.

زکا در اولین سخنرانی‌اش پس از آزادی در لبنان، بازداشتش را آدم ربایی و خودسرانه، اتهاماتش را دروغین و دادگاهش را مضحک خواند و گفت که زندان اوین مخوف‌ترین زندان جهان و مکانی غیرقابل توصیف است. وی گفت بارها تحت شکنجه‌های جسمی و روحی قرار گرفته و دست به اعتصاب غذا زده است: «تنها یک چیز در من تغییر کرده است؛ بیش از هر زمان دیگری عزم خود را برای مبارزه در راه آزادی بیان جزم کرده‌ام».

او در ۳۰ شهریور ۹۵ به اتهام جاسوسی به ۱۰ سال زندان و پرداخت ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار دلار جریمه محکوم شد. مولاوردی که خود سوژه حملات رسانه‌‌های تندرو در آن زمان بود اعلام کرد: «دولت همه تلاشش را برای جلوگیری از این اتفاق [بازداشت زکا] کرد».

دولت لبنان اعلام کرد که آزادی وی به درخواست میشل عون صورت گرفته است، هرچند یک مقام آگاه به صورت ناشناس به خبرگزاری فارس ایران گفت: «صرفا بنا بر درخواست و میانجی‌گری سیدحسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله، انجام پذیرفته است و در این راستا هیچ‌گونه مذاکره‌ای در هیچ سطحی با فرد و دولتی انجام نشده و صرفا بنا بر احترام و منزلت سیدحسن نصرالله برای نظام جمهوری اسلامی ایران این امر صورت پذیرفته است و ذکا به حزب‌الله تحویل داده می‌شود».

گفتنی است همسر زکا پیشتر در ملاقاتی با حسن نصرالله خواستار دخالت وی برای آزادی همسرش شده بود.

کیوان خسروی سخنگوی شورای عالی امنیت ملی ایران گفته بود که آزادی آقای زکا «صرفاً بنا به درخواست میشل عون رئیس‌جمهوری لبنان و وساطت سید حسن نصرالله دبیرکل حزب‌الله لبنان انجام گرفت». ولی عباس ابراهیم، رئیس سازمان امنیت داخلی لبنان، در پاسخ گفت: «تنها میشل عون، رئیس‌جمهوری لبنان، درخواست آزادی وی را داشت».

در پی آزادی زکا،‌ کاخ سفید آمریکا ضمن ابراز خرسندی از این آزادی، از ایران قدردانی کرد. این اولین بار است که دولت ترامپ از ایران قدردانی می‌کند. اگرچه آقای زکا ساکن و دارنده اجازه اقامت دائم در آمریکاست ولی سارا سندرز،‌ سخنگوی کاخ سفید خواستار آزادی زندانی آمریکایی در ایران شد. گفتنی است نزار زکا در شهر واشنگتن دی سی آمریکا مدیریت سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات عرب را بر عهده داشت.

حدس و گمان‌ها مبنی بر آزادی زکا به عنوان بخشی از مذاکرات احتمالی با دولت جدید آمریکا زمانی قوت گرفت که محمد جواد ظریف طی سفرش به نیویورک از تبادل زندانیان ایران و آمریکا گفت هرچند همان موقع قوه قضاییه ایران به نوعی به وزارت امور خارجه گفت در حوزه کاری آن‌ها دخالت نکند. به تازگی دولت آمریکا اعلام کرد که حاضر است بدون پیش شرط با ایران وارد مذاکره شود. آیا آزادی زکا در باغ سبزی بود از طرف بیت رهبری؟

گفتنی است پدر و پسر نمازی (باقر و سیامک)، دو آمریکایی ایرانی‌تبار، ژیو وانگ آمریکایی چینی تبار، مایک وایت و رابرت لوینستون شهروندان آمریکایی زندانی در ایران هستند. پیشتر در جریان مذاکرات برجام با دولت اوباما، جیسون رضاییان خبرنگار واشینگتن‌پست، امیر حکمتی عضو سابق ارتش دریایی، سعید عابدینی، نوکیش مسیحی و نصرت‌الله خسروی رودسری، در معاوضه با آزادی هفت ایرانی زندانی در آمریکا، آزاد شدند.

عکس العمل‌های شهروندان ایرانی در فضای مجازی نگاهی به ابعاد مختلف این ماجرا دارد.