شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز پنجشنبه ۲۹ آبان قطعنامه پیشنهادی آمریکا و سه قدرت اروپایی را در مورد برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران تصویب کرد تا تهران را موظف کند بی‌درنگ، وضعیت ذخایر اورانیوم غنی‌شده و سایت‌های اتمی تخریب‌شده در حملات هوایی آمریکا را به آژانس اطلاع دهد.
بر اساس قطعنامه‌ای که با ۱۹ رای موافق، ۱۲ رای ممتنع و سه رای مخالف به تصویب رسید، شورای حکام همچنین از جمهوری اسلامی خواست هرچه زودتر همکاری‌ها با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را از سر گیرد، اجازه دسترسی کامل بازرسان آژانس به تاسیسات هسته‌ای خود را صادر و پروتکل الحاقی را به‌طور کامل اجرا کند. روسیه، چین و نیجر تنها کشورهایی بودند که با قطعنامه مذکور مخالفت کردند.
پیش از این عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، روز دوشنبه ۲۶ آبان تاکید کرده بود که «با آژانس در مورد تاسیسات هسته‌ای بمباران‌شده تعامل نمی‌کنیم و صرفا درباره تاسیساتی که بمباران نشده‌اند همکاری می‌کنیم.» مقامات جمهوری اسلامی همچنان درباره سرنوشت حدود ۴۴۰ کیلو اورانیوم غنی‌شده خود نیز اطلاع‌رسانی دقیقی نمی‌کنند.
اما اکنون به گفته دیپلمات‌هایی که در نشست پشت درهای بسته حضور داشتند، هیئت ۳۵ عضوی حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز پنجشنبه به پیشنهاد بریتانیا، آلمان، فرانسه و آمریکا قطعنامه‌ای تصویب کرد که در آن از ایران خواسته شده «بدون تاخیر» وضعیت ذخایر اورانیوم غنی‌شده و سایت‌های هسته‌ای بمباران‌شده خود را به اطلاع آژانس برساند.
هدف اصلی این قطعنامه، تمدید و به‌روزرسانی ماموریت آژانس برای گزارش‌دهی درباره برخی جنبه‌های برنامه هسته‌ای ایران بود، اما در متن آن همچنین تاکید شده است که جمهوری اسلامی ایران باید به‌سرعت پاسخ‌ها و دسترسی‌هایی را که آژانس پنج ماه پس از حملات نظامی اسرائیل و آمریکا می‌خواهد، فراهم کند.
واکنش جدید جمهوری اسلامی
رضا نجفی، سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی در دفتر سازمان ملل در وین اتریش، امروز گفت: «وضعیت فعلی اجرای پادمان، نتیجه حملات آمریکا و اسرائیل علیه تاسیسات ایران است و آژانس نیز تایید کرده است که به دلیل تبعات امنیتی این حملات، اجرای عادی پادمان‌ها تقریبا غیرممکن شده و حتی آژانس مجبور به خروج کامل بازرسان خود شده است.»
به گزارش تسنیم، او لحظاتی پیش از تصویب نهایی قطعنامه جدید علیه جمهوری اسلامی مدعی شد: «ایالات متحده و سه کشور اروپایی بار دیگر قطعنامه‌ای را ارائه کرده‌اند که آشکارا با هدف اعمال فشار بیش از حد بر ایران و ترویج روایتی کاملا نادرست و گمراه‌کننده از وضعیت موجود تنظیم شده است. بانیان این قطعنامه عملا خود را به کری و کوری زده‌اند، زیرا نه در جلسات فوق‌العاده شورای حکام اشاره‌ای به حملات صورت‌گرفته علیه تاسیسات هسته‌ای تحت پادمان آژانس در ایران کرده‌اند و نه محتوای گزارش رسمی آژانس را دیده‌اند که به‌روشنی حملات اسرائیل و ایالات متحده به تاسیسات هسته‌ای ایران در ژوئن ۲۰۲۵ را ثبت کرده است.»
جمهوری اسلامی ایران که مدعی است اهداف هسته‌ای‌اش کاملا صلح‌آمیز است، پیش از ارائه این قطعنامه از سوی آمریکا و سه قدرت اصلی اروپایی هشدار داده بود که تصویب آن می‌تواند «تاثیر منفی» بر همکاری تهران با آژانس بگذارد.
در متن پیش‌نویس قطعنامه که به رویت خبرنگار رویترز رسیده، آمده است: «ایران باید... بدون تاخیر اطلاعات دقیق درباره حسابرسی مواد هسته‌ای و تاسیسات هسته‌ای تحت پادمان در ایران را به آژانس ارائه کند و تمام دسترسی‌های لازم را برای راستی‌آزمایی این اطلاعات در اختیار آژانس قرار دهد.»
جمهوری اسلامی هنوز اجازه ورود بازرسان خارجی به سه سایت هسته‌ای نطنز، فردو و اصفهان را که در ماه ژوئن هدف حمله آمریکا و اسرائیل قرار گرفتند، نداده است. آژانس می‌گوید حسابرسی از ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران، شامل موادی نزدیک به درجه تسلیحاتی، «مدت‌هاست به تعویق افتاده» و باید «فورا» به آن رسیدگی شود.
آژانس در حال حاضر نمی‌تواند از تاسیسات بمباران‌شده ایران بازدید کند یا ذخایر اورانیوم ایران را مورد راستی‌آزمایی قرار دهد. مکان‌های بمباران‌شده شامل سه مرکز غنی‌سازی ایران است که در زمان حمله فعال بودند.
آژانس برآورد می‌کند که در زمان نخستین حمله اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای ایران در ۲۳ خرداد، ایران ۴۴۰/۹ کیلوگرم اورانیوم با غنای تا سقف ۶۰ درصد در اختیار داشت؛ سطحی که تنها یک گام با غنای حدود ۹۰ درصدی لازم برای کاربرد تسلیحاتی فاصله دارد.
اما ایران مدعی است که در چارچوب اهداف صلح‌آمیز خود می‌تواند به هر سطحی که بخواهد غنی‌سازی کند. بر اساس معیار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، این میزان اورانیوم، در صورت غنی‌سازی بیشتر، از نظر تئوریک برای ساخت ۱۰ بمب اتمی کافی است.
ادامه فعالیت‌های هسته‌ای مشکوک
اما این تنها تحول در ارتباط با بحران هسته‌ای جمهوری اسلامی نبود. روز چهارشنبه ۲۸ آبان‌ماه، تصاویر ماهواره‌ای تازه از مرکز هسته‌ای «طالقان ۲» در ایران، که پیش‌تر یکی از مراکز توسعه تسلیحات هسته‌ای موسوم به «آماد» بود، نشان داد عملیات ساخت‌وساز در این محل همچنان ادامه دارد. در این تصاویر، سازه‌ای استوانه‌ای و فلزی با طول تقریبی ۳۶ متر و قطر حدود ۱۲ متر دیده می‌شود که در داخل ساختمانی بزرگ قرار گرفته است. ابعاد و شکل این سازه شبیه مخزن‌های مهار مواد منفجره با قدرت بالا ارزیابی شده است.
این مخزن‌ها در فرایند توسعه کلاهک هسته‌ای کاربرد دارند، هرچند می‌توان از آن‌ها در تحقیقات تسلیحاتی متعارف نیز استفاده کرد. پیشینه این محل و نزدیکی آن به «طالقان ۱» که پیش‌تر مخزن بزرگ‌تری برای آزمایش‌های انفجاری هسته‌ای داشت، ابهامات جدی درباره کارکرد آینده این سازه ایجاد کرده است. بر اساس این گزارش، ساخت‌وساز در طالقان ۲ از چند ماه پیش و پیش از جنگ ۱۲ روزه آغاز شده بود و اکنون وارد مرحله پیشرفته شده است.
قدرت‌های غربی می‌گویند هیچ توضیح غیرنظامی برای غنی‌سازی در سطوح بالا وجود ندارد و آژانس نیز تولید و انبار مقادیر زیاد اورانیوم با این درجه خلوص را «بسیار نگران‌کننده» توصیف کرده است.
روز گذشته کورین کیستل، نماینده بریتانیا، به نمایندگی از فرانسه، آلمان، بریتانیا و ایالات متحده در مورد اجرای تعهدات جمهوری اسلامی تحت توافق‌نامه تضمین‌های پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (ان‌پی‌تی)، بیانیه‌ای به جلسه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه داده بود.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در این بیانیه با اشاره به بازگشت شش قطعنامه تحریمی شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران، که محدودیت‌های الزام‌آور قانونی از جمله تعلیق تمام فعالیت‌های غنی‌سازی، بازفرآوری و فعالیت‌های مرتبط با آب سنگین را به برنامه هسته‌ای آن بازمی‌گرداند، آمده است: «بر اساس منشور سازمان ملل متحد، کشورهای عضو موظف به اجرای این تصمیمات برای حفظ صلح و امنیت بین‌المللی، به‌طور مستقیم و از طریق اقدامات خود در نهادهای بین‌المللی مربوطه هستند.»
مقامات تهران مدعی‌اند که ذخیره ۴۰۰ کیلوگرمی اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصدی زیر آوار است اما آژانس هنوز نتوانسته این ادعا را تایید یا تکذیب کند. رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، روز چهارشنبه گفت که بازرسان به ایران رفته‌اند و از تاسیساتی که در جنگ بمباران نشده‌اند بازدید کرده‌اند. او همچنان خواستار همکاری بیشتر تهران شده بود.
این در حالی است که وب‌سایت اویل‌پرایس روز دوشنبه ۱۷ نوامبر در گزارشی، با استناد به سخنان یک منبع ارشد در مجموعه امنیتی اتحادیه اروپا، به احتمال از سرگیری فعالیت‌های هسته‌ای و موشکی جمهوری اسلامی پرداخت.
به نوشته این سایت، این منبع ارشد که نخواست نامش فاش شود، به این نکته اشاره می‌کند که «جمهوری اسلامی ایران مانع از دسترسی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به چندین مرکز مهم برنامه توسعه سلاح‌های هسته‌ای خود می‌شود؛ از جمله مراکزی که اخیرا هدف حمله ایالات متحده و اسرائیل قرار گرفتند، یعنی تاسیسات فردو و نطنز و یک مرکز مهم دیگر نزدیک نطنز به نام کوه کلنگ که به نظر می‌آید از آن زمان تاکنون، فعالیت‌های قابل توجهی در آنجا جریان دارد.»
این منبع ادامه می‌دهد: «به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی، به‌ویژه پس از فعال شدن مکانیسم ماشه، سرعت فعالیت‌های هسته‌ای خود را افزایش داده؛ امری که این سؤال را مطرح می‌کند که چه اتفاقی در حال رخ دادن است که تهران اجازه نمی‌دهد بازرسان از آن بازدید کنند. ضمن اینکه باید پرسید بازگشت تحریم‌ها چه ارتباطی با این روند دارند؟»
تحلیلگران امنیتی هشدار می‌دهند که اگر رهبر جمهوری اسلامی و اطرافیانش همچنان بر سیاست فعلی، مبتنی بر محدود کردن دسترسی بازرسان، افزایش سطح غنی‌سازی و حرکت تدریجی احتمالی به‌سوی ظرفیت تولید بمب اتم اصرار کنند، خطر آغاز دور تازه‌ای از درگیری نظامی علیه جمهوری اسلامی در خاک ایران بسیار واقعی خواهد بود.
منابع غربی طی هفته‌های اخیر بارها تاکید کرده‌اند که تداوم پنهان‌کاری هسته‌ای و مخفی نگه‌داشتن سرنوشت اورانیوم ۶۰ درصدی، ممکن است واشنگتن و تل‌آویو را دوباره به گزینه «اقدام پیش‌دستانه» سوق دهد؛ گزینه‌ای که پس از حملات خردادماه نه‌تنها کنار گذاشته نشده، بلکه حالا با تصویب این قطعنامه آژانس، دوباره در مرکز محاسبات امنیتی قرار گرفته است.
