آذربایجان به عنوان یکی از کشورهای صادر کننده نفت و گاز این روزها به دقت تحولات بازار نفت را دنبال می‌کند. کاهش تدریجی قیمت نفت و شیوع ویروس کرونا از مواردی است که کشورهای عمده تولید کننده نفت منطقه با آن درگیر هستند. کاهش قیمت نفت تاثیر مستقیمی بر اقتصاد آذربایجان و دیگر کشورهای صادر کننده نفت گذاشته است.

 باید در نظر داشت که علاوه بر مبادلات تجاری مرزی بین دو کشور ایران و جمهوری آذربایجان، برخی از مردم آذربایجان برای زیارت امام هشتم شیعیان راهی مشهد می‌شوند و نیز برخی از طلاب آذربایجانی با هزینه ایران، در حوزه قم در حال تحصیل هستند. تداوم مبادلات مرزی و حضور زوار آذربایجانی در اماکن زیارتی ایران و حضور طلاب آذربایجانی در شهر قم به عنوان کانون شیوع ویروس کرونا، از عواملی بود که باعث توجه بیشتر دولت آذربایجان نسبت به شیوع ویروس کرونا در ایران شد.

شیوع ویروس کرونا در آذربایجان

دقیقا شش روز پس از مشاهده اولین مورد ابتلا به ویروس کرونا در ایران، انتخابات پارلمانی در جمهوری آذربایجان برگزار شد. اولین مورد ویروس کرونا در شهر قم مشاهده شده بود و با وجود آن که شهر قم در مجاورت مرز ایران و آذربایجان واقع نشده است، اما با توجه به حضور طلاب آذربایجانی و سفر زوار آذربایجانی به قم و بقیه شهرهای مذهبی ایران، دولت آذربایجان به طرزی جدی در جلسه‌ای به بررسی موضوع شیوع ویروس کرونا و اقدامات ضروری برای پیشگیری از شیوع این ویروس در خاک آذربایجان پرداخت. با توجه به مرز ۷۵۰ کیلومتری بین دو کشور و نیز حضور گردش‌گران ایرانی در آذربایجان، احتمال شیوع ویروس در آن کشور روزبه‌روز افزون‌تر می‌شد.

با شیوع ویروس کرونا در شهر قم، دولت آذربایجان اقدام به ایجاد مراکز درمانی در شهرهای مرزی آن کشور با ایران، از جمله در شهرهای آستارا و جلیل آباد کرد و تجهیزات درمانی و تخت‌های بیمارستانی لازم نیز به این مراکز ارسال شد. با افزایش تعداد افراد مبتلا به ویروس کرونا در شهرهای ایران، کارشناس بهداشتی و درمانی آذربایجان از دولت آن کشور خواستند تا مرزهای کشور با ایران مسدود شود. در اواخر ماه ژانویه، نهادی برای هماهنگی مقابله با شیوع ویروس کرونا در باکو ایجاد شده بود. اما تا زمان علنی شدن شیوع ویروس در کشورهای همسایه آذربایجان، آن مرکز فعالیت خاصی انجام نداده بود.

تعطیلی مدارس و ممنوعیت برگزاری جشن‌های نوروزی

روز ۲۸ فوریه اولین مورد ابتلا به ویروس کرونا در آذربایجان رسما از سوی وزارت بهداشت آن کشور تایید شد. روز بعد، بلافاصله دو مورد جدید ابتلا به ویروس کرونا رسما اعلام شد و با توجه به آن که فرد بیمار از سفر ایران بازگشته بود، دولت آذربایجان به بستن مرزها با ایران اقدام کرد. اوکتای شیرعلی‌اف، وزیر بهداشت و درمان جمهوری آذربایجان، اعلام کرد که اولین آزمایش‌های تشخیص ابتلا به ویروس جدید کرونا در این کشور را از طریق ترکیه انجام داده‌اند.

روز دوم مارس اولین مورد مرگ ناشی از ویروس کرونا در جمهوری آذربایجان گزارش شد. از آنجا که احتمال شیوع گسترده ویروس و همه‌گیری در سطح جامعه می‌رفت، دولت آذربایجان در روز دهم مارس تصمیم به ممنوعیت برگزاری جشن‌های نوروزی در مکان‌های عمومی گرفت. عید نوروز در آذربایجان هم به صورت باشکوهی برگزار می‌شود و همه‌ساله ایرانیان بسیاری ایام نوروز را در آذربایجان سپری می‌کنند. روز ۱۳ مارس دولت آذربایجان اجتماع بیش از ده نفر را در آن کشور ممنوع اعلام کرد و برگزاری مراسم‌های ازدواج و ختم نیز با محدودیت‌هایی روبه‌رو شد. روز ۱۷ مارس دولت آذربایجان محدودیت عبور و مرور در باکو و شهر سومقایت برقرار کرد. روز ۲۰ مارس، مدارس در کلیه سطوح تا روز ۱۸ آوریل تعطیل اعلام شد. 

با توجه به آن که در سال‌های پس از استقلال آذربایجان، این کشور با مشکلات متعددی روبه‌رو شده بود و بر اساس تجربه‌های گرد آمده از آن دوران، دولت اقدام به تنظیم یک برنامه اضطراری ملی در زمینه آمادگی مقابله با بیماری‌های همه‌گیر کرده بود. این برنامه بر پایه واکنش سریع دولت به بیماری‌های واگیردار تهیه شده است. طبق آمار گلوبال هلس ایندکس، آذربایجان بین کشورهای حوزه قفقاز از آمادگی بیشتری برای مقابله با بیماری‌های واگیر دار برخوردار است. این رتبه‌بندی با توجه به مواردی، از جمله تعداد مراکز آزمایشگاهی، تعداد پزشکان و پرستاران، تعداد واحدهای مراقبت‌های ویژه و تعداد تخت های بیمارستانی انجام گرفته است.

به گفته «زائور علی اف»، رئیس هیات مدیره موسسه دولتی بیمه درمانی اجباری جمهوری آذربایجان، در نشست ستاد عملیاتی ویژه هیات دولت جمهوری آذربایجان برای مقابله با ویروس کرونا، ۲۱ بیمارستان از جمله ۶ بیمارستان در باکو و ۱۶ بیمارستان نیز در شهرهای دیگر جمهوری آذربایجان برای مقابله با ویروس کرونا اختصاص یافته است و کمبود تجهیزات و پرسنل پزشکی و نیز داروهای مورد نیاز نیز برطرف شده است. تعداد پزشکان و پرستاران در جمهوری آذربایجان با میانگین سرانه جهانی مطابقت دارد ؛ هرچند، در برخی بیمارستان‌ها کمبود واحدهای مراقبت‌های ویژه گزارش شده است. 

تا روز شنبه ۱۱ آوریل، تعداد بیماران مبتلا به ویروس کرونا در آذربایجان ۱۰۵۸ مورد بوده است. تا کنون ۱۱ نفر از بیماران مبتلا به ویروس جان خود را از دست داده‌اند و در حدود ۲۰۰ نفر از بیماران نیز مداو شده‌اند. بیشترین میزان ابتلا به ویروس کرونا در بازه زمانی ۱۹ مارس تا ۹ آوریل گزارش شده است. 

استفاده از تکنولوژی

در زمان قرنطینه، افرادی که مایل به خرید روزانه هستند با ارسال پیام به اداره پلیس درخواست اجازه می‌کنند و پس از اخذ جواب مثبت از سوی پلیس، می‌توانند برای خرید از خانه خارج شوند. به این ترتیب، جلو ازدحام در مراکز خرید و فروشگاه‌ها گرفته شده است. 

تاثیر شیوع ویروس کرونا بر اقتصاد آذربایجان

الهام علی‌اف در سخنرانی‌های متعدد خود با اشاره به قدرت اقتصادی آذربایجان، از وجود امکانات لازم برای مقابله با شیوع ویروس کرونا در کشور خبر داد و به مردم کشورش قول داد که مایحتاج روزانه مردم در همه فروشگاه‌ها در دسترس خواهد بود و کمبودی در زمینه ماسک و مواد ضدعفونی کننده نخواهد داشت. اما باید در نظر داشت که اقتصاد همه کشورهای جهان از شیوع ویروس کرونا آسیب دیده است و میزان این خسارت پس از پایان همه‌گیری، به تدریج مشخص‌تر خواهد شد.

برخی از شهروندان آذربایجان در روسیه و ترکیه مشغول کار هستند و این کشورها نیز قرنطینه وضع کرده‌اند. بر آن مبنا، بدیهی است که میزان درآمد این عده کاهش خواهد یافت و خانواده‌های آنان نیز با کمبودهایی مواجه خواهند شد. برخی از این افراد مجبور به بازگشت به آذربایجان شده‌اند. درآمد آذربایجان از قِبل صنعت توریسم نیز کاهش یافته است. با توجه به کاهش قیمت نفت، آذربایجان می‌تواند با افزایش میزان گاز صادراتی تا حدی کاهش قیمت نفت را جبران، و تاثیر منفی آن بر اقتصاد خویش را تلافی کند.

باید توجه داشت که در قیاس با بحران‌های قبلی نفتی، صندوق ذخیره ارزی آذربایجان و ذخایر بانک مرکزی این کشور در شرایط مطلوبی است و آن ذخایر، این امکان را برای آذربایجان فراهم خواهند کرد تا در مقابله با شیوع ویروس کرونا از لحاظ منابع مالی کمبودی نداشته باشد. اما سیستم بانکی آذربایجان به دلیل افت ارزش پول آن کشور، منات، تحت فشار قرار گرفته است.