بی شک نوروز ۱۳۹۹ در حافظه تاریخی ما ایرانیان خواهد ماند. کودکان امروز برای نسل‌های آینده از روزهایی خواهند گفت که نوروزی بدون دید و بازدید و مسافرت، بدون در آغوش کشیدن وبوسیدن و دست دادن با هم را تجربه کرده‌اند. عیدی که پدیده‌ای به نام کرونا، نوروز را خانه‌نشین کرده بود. برای نوه‌های خود تعریف خواهند کرد، با وجود محدودیت، سفره‌های کوچک، قرنطینه خودخواسته، بیماری و از دست دادن عزیزان، اما همدلی، همیاری و امید زنده ماند وبهار همواره جوانه امید است… امید به این که روزگارغم نخواهد ماند، دوباره با عشق همدیگر را درنوروزی که بوی عید و سبزه می‌دهد، در آغوش خواهیم کشید، دست یکدیگر را خواهیم گرفت و به رقص و پایکوبی برای فرارسیدن جشن بهار خواهیم پرداخت. 

زمان تحویل سال ۱۳۹۹، روز جمعه اول فرودین یا ۲۰ ماه مارس ساعت ۷ صبح و ۱۹ دقیقه و ۳۷ ثانیه به وقت ایران است.

زمان پیدایش نوروز، دقیق روشن نیست، ولی قدمت این جشن دستکم به سه هزارسال پیش برمی‌گردد. در متون کهن ایران، از جمله در شاهنامه فردوسی و تاریخ طبری، از جمشید، ودر برخی متون از کیومرث به عنوان بنیان‌گذار نوروز یاد شده است. برخی دیگر از روایت‌ها آغاز نوروز را به بابلیان نسبت می‌دهند. بر اساس این روایت‌ها نوروز به سال ۵۳۸ قبل از میلاد، یعنی زمان حمله کورش به بابل بازمی‌گردد. برخی دیگر از روایت‌ها نیز زرتشت را پایه‌گذار نوروز می‌نامند. 

سرزمین‌های نوروزی و هفت‌«شین»

افزون بر ایران، در افغانستان، تاجیکستان، جمهوری آذربایجان، قزاقستان، ترکمنستان، قرقیزستان، ازبکستان، ارمنستان، و برخی کشورهای دیگر نیز این جشن دیرینه برپا می‌شود. کردهای سراسر جهان نیز در هرکجا که باشند، از ایران گرفته تا ترکیه، عراق و سوریه یا کشورهای دیگری در مهاجرت، نوروز را جشن می‌گیرند. امروز با مهاجرت میلیونی ایرانیان به کشورهای مختلف دنیا، این جشن باستانی بیشتر شناخته شده است و «نوروز» به‌عنوان مناسبتی رسمی به فهرست میراث فرهنگی یونسکو اضافه شده است. برخی منابع از «هفت شین» به جای «هفت سین» نام برده‌اند که شامل شهد و شیر، شراب، شیرینی، شکر، شمع و شمشاد بوده است. گفته می‌شود که بعدها، باورهای اسلامی شراب را به سرکه تبدیل کرده است و هفت سین، شامل سیر، سیب، سبزه، سنجد، سماق، سنبل، سکه، سپند، سوهان، سرمه، سنگک، سبزی و سیاهدانه بوده است. 

چهارشنبه‌سوری

در آخرین سه شنبه سال، ایرانیان باستان به بهانه‌های مختلف، از جمله احترام به مردگان، دورکردن ارواح خبیث و اتفاقات بد یا به نیت به‌روزی و بخت، دورهم جمع می‌شدند. این جشن یکی از محبوب‌ترین جشن‌های ایرانیان است. در مراسم آن، از روی هفت آتش می‌پرند، همراه با زمزمه این عبارت: «زدی من از تو، سرخی تو ازمن»، که به مفهوم آرزوی دادن بیماری به آتش و گرفتن گرما و سلامتی از ‌آتش است. آتش در آیین ایرانیان نماد دوری از پلیدی‌ها و ارمغان پاکی است.

مفاهیم اجزای سفره هفت سین

سبزه: از آنجا که سبزه نماد سبزی، شکوفایی طبیعت، نشاط  و شادابی و خرمی است، همراه با آن بدی‌ها و کدورت‌ها از بین می‌رود. به باور برخی از ایرانیان، گره زدن سبزه در آخرین روز ایام نوروز (روز سیزدهم) سبب بازشدن بخت جوانان می‌شود.

سمنو:  فرآورده‌ای از آرد گندم، مغذی و سرشار از ویتامین E، و نشان قدرت، همکاری و همبستگی است.

سنجد: میوه‌ای گس با پوست قهوه‌ای روشن و سفت، با شکل و اندازه‌ای شبیه به توت شیرین است که آن را نماد عشق می‌نامند، زیرا زمانی که بارور می‌شود، بوی آن در فضا می‌پیچد و پرورش دهنده قوای انسانی است.

سماق: در فرهنگ کهن ایران، سماق نماد صبر، بردباری و تحمل دیگران است.

سیب: نماد سلامتی و زیبایی‌های زندگی است است و نشان از دوری از گزند و آسیب دارد. 

سرکه: از آنجا که زندگی پیوسته با غم و اندوه از یک سو و شادی و شادابی از سوی دیگر گره خورده است، سرکه را یادآور و نماد تسلیم و رضا در تقابل با مشقت‌های زندگی می‌دانند. هیچ انسانی بدون دغدغه، و در نتیجه بدون تعهد و مسئولیت، نمی‌تواند به حیات خود ادامه دهد. در این روزها که کرونا عید ایرانیان را تا حد زیادی دگرگون کرده است، حکمت سرکه در صبوری با مشقت‌های زندگی است. در ادبیات فارسی، به ویژه در آثار مولانا، از گریه و آزار با واژه «سرکه‌فشانی» یاد شده است.

سیر: نشان میکروب‌زدایی و پاکیزگی محیط زیست و سلامت بدن است.

اجزای دیگر سفره هفت سین

برخی وقتی نمی‌توانند همه «سین»ها را جورکنند، از «سکه» نیز استفاده می‌کنند. سکه نشانه رزق و روزی، برکت و پرباری است. گل سنبل  نیز، هم بوی خوش دارد و هم یاد‌آور شادی، طراوت و باروری است. تخم‌مرغ‌های رنگی وقتی زینت بخش سفره‌های هفت سین می‌شود، نماد زایش و ادامه حیات است. آینه نیز که نشان از روشنایی دارد، در سفره‌ها دیده می‌شود. ماهی نماد زایش، تازگی و تکاپوست. بسیاری از حیوان‌دوستان در سال‌های اخیر از این سنت دست شسته‌اند و برخی نیز به خاطر آن که این ماهی‌ها از چین می‌آید از این سنت دوری جسته‌اند. خداباوران، کتاب‌های مذهبی مثل قرآن، اوستا، انجیل یا تورات را بر سفره‌شان می‌نشانند و خداناباوران نیز دیوان حافظ، خیام یا مولانا به جای آن در سفره می‌گذارند.

فلسفه سیزده به‌در

برخلاف عدد هفت، عدد سیزده در بسیاری از فرهنگ‌ها نامیمون است. در مورد عدد ۱۳ دو نظر گوناگون وجود دارد. برخی این روز را ناپاک می‌دانند و به همین دلیل، برای رفع بلا به دامان طبیعت پناه می‌برند. گروهی نیز بر این باورند که این روزخجسته است و برای گذراندن بهتر این روز، از طبیعت یاری می‌جویند. به هر روی، ایرانیان روز سیزده فروردین را به باغ و صحرا می‌روند، شادی می‌کنند و به آن ترتیب، به طور رسمی دوره نوروز را به پایان می‌رسانند. در واقع ایرانیان با چهارشنبه‌سوری به استقبال نوروز می‌روند و با سیزده به‌در به آن پایان می‌دهند. با آن که خود نوروز محفلی خانوادگی است، ولی  چهارشنبه‌سوری و سیزده به‌در دو حرکت اجتماعی در بیرون خانه برای دیدار و ابراز همبستگی جمعی است. در سال‌های اخیر، با وجود مخالفت حکومت با اعیاد ملی، این حرکت‌های جمعی به نمادهای اعتراض نیز تبدیل شده است.