آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قصد دارد در مورد عدم دسترسی با یک یا چند سایت هسته‌ای در ایران به مقامات تهران هشدار فوری بدهد. از اظهارات منابع دیپلماتیک مطلع که با خبرگزاری رویترز گفتگو کردند، به نظر می‌رسد سایت‌های مورد نظر آژانس با آرشیو هسته‌ای ایران در ارتباط است که اسرائیل سه سال قبل اطلاعات مربوط به آن را از ساختمانی در جنوب تهران سرقت کرد. 

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مسئول نظارت برای اجرای تعهدات ایران در چارچوب برجام است و به طور فصلی گزارش‌های خود را در مورد میزان پایبندی ایران به این تعهدات منتشر می‌کند. انتظار می‌رود در گزارش جدید به افزایش ذخایر اورانیوم غنی‌شده در ایران اشاره شود.

ایران از اردیبهشت‌ماه سال جاری اعلام کرد که در واکنش به بی‌تفاوتی طرف‌های باقی‌مانده در برجام، تعهدات خود را در بازه‌های زمانی دو ماهه به صورت تدریجی کاهش می‌دهد. آخرین گام ۱۵ دی‌ماه دو روز پس از کشته شدن قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس در عراق اعلام شد و تهران در اقدامی شتاب‌زده تهدید کرد از همه تعهدات خود در چارچوب برجام دست می‌کشد.

هرچند آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش‌های اخیر خود از ایران خواسته به تعهدات خود بازگردد،‌ هنوز نقض جدی برجام از سوی تهران را تایید نکرده است. برای مثال از سرگیری غنی‌سازی ۲۰ درصدی که تهران می‌گوید در مدت کوتاهی توانایی انجام آن را دارد، با کاهش زمان «گریز هسته‌ای» گامی مهم در جهت نقض برجام به‌شمار می‌رود،‌ اما تهران با توجه به پیامدها، هنوز اقداماتی از این دست یا خروج از پروتکل الحاقی و پیمان منع اشاعه هسته‌ای (ان‌پی‌تی) را انجام نداده است.

گزارش فصلی آژانس امروز (سه‌شنبه) منتشر می‌شود اما به گزارش رویترز یک گزارش جداگانه نیز ضمیمه آن خواهد بود که در مورد عدم همکاری به طور کلی و به طور ویژه عدم دسترسی به تهران هشدار می‌دهد.

به گفته یک دیپلمات از کشورهای عضو شورای حکام، پیام این گزارش برای ایران این است که اکنون آژانس بین‌المللی انرژی اتمی رئیس جدیدی دارد و احتمالا اوضاع در مقایسه با زمان یوکیا آمانو متفاوت خواهد بود.

رافائل گروسی با پشتیبانی آمریکا و متحدان اروپایی‌اش و همچنین برزیل از پاییز امسال جایگزین آمانو شد که بر اثر بیماری درگذشت.

دو سال قبل، در زمانی که آمانو هنوز مدیرکل آژانس بود، بینامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل در نطق خود در مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک مدعی شد که ایران یک انبار هسته‌ای محرمانه و اعلام نشده دارد. او محل این انبار را تورقوزآباد اعلام کرد که با واکنش تمسخرآمیز مقامات تهران از جمله محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه مواجه شد.

اما در حالی که تهران اصرار داشت مکان مورد ادعای نتانیاهو یک کارگاه فرش‌شویی است، بازرسان آژانس توانستند ردپای اورانیوم غنی‌نشده را در این سایت کشف کنند. پاسخ سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران به اورانیوم کشف شده نیز این بود که ذرات اورانیوم می‌توانند به هر جایی پرواز کنند.

به هر ترتیب اکنون آژانس نه تنها در این مورد از ایران توضیح قانع‌کننده می‌خواهد، بلکه خواستار دسترسی به یک یا چند سایت دیگر است که طبق اطلاعات اسرائیل با «آرشیو هسته‌ای» ایران در ارتباط است.

یک دیپلمات اروپایی در این زمینه به رویترز گفت: «گزارش دوم آژانس که امروز منتشر می‌شود، درباره سایت‌هایی است که به آن دسترسی ندارد. ما از دو مورد مطلع هستیم،‌ اما نمی‌دانیم آیا آژانس در این گزارش به هر دو آنها اشاره می‌کند یا خیر.»

یک دیپلمات دیگر نیز می‌گوید، در گزارش دست‌کم به یک سایت یا احتمالا دو سایت اشاره می‌شود که با آرشیو هسته‌ای ایران در ارتباط هستند.

البته انتظار نمی‌رود که در این گزارش مشخصات سایت‌ها به طور علنی اعلام شود. اما باز شدن پرونده فعالیت‌های هسته‌ای مبهم ایران در گذشته که در جریان برجام مختومه شده بود،‌ می‌تواند فشارها بر تهران را افزایش دهد. پیچیدگی این فعالیت‌ها که آمریکا و اسرائیل ادعا می‌کنند ماهیت تسلیحاتی داشته به اندازه‌ای است که گروه ۱+۵ (آمریکا، بریتانیا، فرانسه، آلمان، روسیه و چین) ناگزیز شد برای تسهیل روند دستیابی به برجام، این پرونده را مختومه کند.