واکنش مقام‌های تهران به صلح غزه؛ ترکیبی از خشم، سکوت، انفعال و ابراز نگرانی

بسیاری از ناظران منطقه‌ای بر این باورند که آتش‌بس غزه در کنار تحولات سیاسی در لبنان، یمن، سوریه و عراق، می‌تواند نقشه میدانی محور جمهوری اسلامی در خاورمیانه را به‌طور بنیادین تغییر دهد

با وجود نهایی شدن توافق صلح و آتش‌بس میان حماس و اسرائیل و آغاز خروج تدریجی نیروهای اسرائیلی از غزه، علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، همچنان در برابر این رویداد مهم و تاریخی در خاورمیانه سکوت اختیار کرده است. این در حالی است که طی دو سال اخیر، او بارها با تمجید از حمله ۷ اکتبر حماس به اسرائیل، وعده داده بود حماس، حزب‌الله و «جبهه مقاومت» در برابر اسرائیل به پیروزی نهایی خواهند رسید.

نیروهای وابسته به جمهوری اسلامی و سپاه پاسداران در سراسر ایران هم از ظهر روز جمعه ۱۸ مهر، به مناسبت دومین سالگرد حمله ۷ اکتبر حماس به اسرائیل که به کشته شدن یک هزار و ۱۳۹ غیرنظامی، از جمله ۳۸ کودک انجامید، راهپیمایی کردند و در حمایت از حماس و علیه اسرائیل، شعار سر دادند.

هم‌زمان، شمار زیادی از نیروهای حامی جمهوری اسلامی، در شبکه‌های اجتماعی درباره توافق صلح حماس و اسرائیل ابراز نگرانی کردند و آن را به‌ معنای شکستی دیگر و عقب‌نشینی بیشتر نیابتی‌های جمهوری اسلامی در منطقه دانستند.

در این میان علی‌اکبر ولایتی، مشاور سیاسی رهبر جمهوری اسلامی، در واکنش به توافق صلح غزه، با استفاده از هشتگ‌های «عراق، یمن و لبنان» در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «آغاز آتش‌بس در غزه ممکن است پشت‌صحنه پایان آتش‌بس در جای دیگری باشد.»

در شرایطی که دیگر چهره‌های پرنفوذ و نزدیک به خامنه‌ای مانند علی لاریجانی، مسعود پزشکیان و فرماندهان نظامی همچنان در مقابل توافق صلح غزه سکوت کرده‌اند، محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، روز جمعه بدون هیچ اشاره‌ای به این توافق، در سخنانی مدعی شد که «حماس نه‌تنها حذف نشده، بلکه در حال تحمیل خواسته‌هایش به اسرائیل است».

او در ادامه، با تمجید از عملیات ۷ اکتبر افزود:‌ «طوفان‌الاقصی نه‌تنها هیمنه‌ اسرائیل را شکست، بلکه جهان را به‌ سوی آمریکازدایی و حمایت از مظلومان و شکست کامل پروژه‌ عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونی سوق داد. جبهه‌ مقاومت در فلسطین، لبنان، یمن و دفاع مردم ایران با صبر و استقامت، شرایط منطقه را به جایی رسانده‌اند که اسرائیل به منفورترین رژیم در جهان تبدیل شده است.»

این ادعاها در حالی مطرح می‌شوند که حماس صبح پنجشنبه با صدور بیانیه‌ای، ضمن اعلام توافق با اسرائیل، از همه میانجی‌ها از جمله دونالد ترامپ و دولت‌های مصر، قطر و ترکیه تشکر کرد. در این بیانیه تصریح شده است: «ما تلاش‌های رئیس‌جمهوری ایالات متحده، دونالد ترامپ، را هم که در پی دستیابی به پایانی قطعی برای جنگ است، ارج می‌نهیم.»

از سوی دیگر وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران روز پنجشنبه با صدور بیانیه‌ای، از توافق صلح پیشنهادی دونالد ترامپ برای پایان جنگ غزه استقبال و اعلام کرد تهران از هر اقدام و ابتکاری که به توقف درگیری‌ها، خروج نیروهای اسرائیلی از غزه، ارسال کمک‌های بشردوستانه و آزادی زندانیان فلسطینی منجر شود، پشتیبانی می‌کند.

در این بیانیه آمده است: «جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان حامی مقاومت مشروع ملت فلسطین، در دو سال گذشته از همه ظرفیت‌های دیپلماتیکش در سطح منطقه، سازمان همکاری اسلامی و سازمان ملل متحد برای پایان دادن به جنایات و خروج اشغالگران از غزه استفاده کرده است.»

با وجود این، امیرحسین ثابتی، نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی، مدعی شد: «در هر حال این آتش‌بس نیز دیر یا زود تمام خواهد شد و دور جدیدی از جنگ در فلسطین آغاز می‌شود، اما دو سال و دو روز زن و بچه‌کشی و قتل‌عام اهالی غزه باز هم اسرائیل را به اهداف اولیه‌ای که خودش اعلام کرده بود، نرساند و این تحولات در نهایت روند فروپاشی اسرائیل را سرعت خواهد داد.»

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

در همین حال محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهوری ایران، با بیان اینکه جنگ ۱۲روزه با اسرائیل «یک همبستگی و سرمایه اجتماعی برای ما محسوب می‌شود»، ادعا کرد که در یکی از کشورها دیداری با دبیرکل سازمان ملل داشت که گوترش در این دیدار گفت جنگ ۱۲ روزه پرونده تلاش‌ها برای سرنگونی دولت ایران را بست.

با این حال استفان دوجاریک،‌ سخنگوی دبیرکل سازمان ملل متحد، روز پنجشنبه در پاسخ به پرسش خبرنگار اس‌ای‌بی‌سی درباره این ادعای محمدرضا عارف، گفت که نمی‌تواند چنین سخنانی را تایید کند.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، روز پنجشنبه ۱۷ مهر درباره توافق صلح غزه گفت: «ایران به ما اطلاع داد و تایید کرد که از این توافق حمایت می‌کند.» ترامپ با تاکید بر اینکه «آن‌ها فکر می‌کنند این توافق چیز فوق‌العاده‌ای است»، افزود: «ما با جمهوری اسلامی ایران همکاری خواهیم کرد و همان‌طور که می‌دانید، تحریم‌های عمده‌ای علیه ایران داریم و در عین حال مسائل زیادی وجود دارد که دوست داریم شاهد بازسازی کشورشان نیز باشیم.»

اکنون بسیاری از چهره‌های سیاسی و رسانه‌های نزدیک به سپاه و رهبر جمهوری اسلامی، برخلاف موضع رسمی وزارت امور خارجه، از توافق صلح میان حماس و اسرائیل با نوعی نگرانی و خشم پنهان سخن می‌گویند. تظاهرات خیابانی روز جمعه و شعارهای تند هم نشان می‌دهد که بخش قابل‌توجهی از هواداران جریان حاکم در تهران این توافق را نوعی عقب‌نشینی از شعارهای «محو اسرائیل» و «مقاومت تا پیروزی نهایی» تلقی می‌کنند.

رسانه‌های وابسته به سپاه هم در پوشش این خبر، به جای اشاره به جزئیات توافق یا نقش میانجی‌ها، با استفاده از ترکیباتی جانبدارانه مانند «شکست اسرائیل» و «تحمیل شرایط مقاومت» سعی کردند تصویری مطابق با مواضع رسمی و مقبول نظام بازسازی کنند.

در همین حال، تحلیلگران سیاسی در تهران معتقدند این توافق می‌تواند نقطه عطفی در توازن قدرت منطقه‌ای باشد و سیاست خارجی جمهوری اسلامی را تحت فشار قرار دهد. به باور این گروه، سکوت رهبر جمهوری اسلامی در برابر چنین رویداد مهمی، نشان‌دهنده دشواری موقعیت تهران است؛ زیرا از یک‌ سو ناچار است از توافقی که با حمایت متحدان منطقه‌ای و آمریکا به دست آمد، استقبال کند و از سوی دیگر نمی‌خواهد به‌طور علنی به عقب‌نشینی گفتمان «مقاومت» اذعان کند.

اکنون بسیاری از ناظران منطقه‌ای بر این باورند که آتش‌بس غزه در کنار تحولات سیاسی در لبنان، یمن، سوریه و عراق، می‌تواند نقشه میدانی محور جمهوری اسلامی را در خاورمیانه به‌طور بنیادین تغییر دهد.