دونالد ترامپ، رئیس‌‌جمهوری ایالات متحده آمریکا، روز جمعه ۲۸ شهریور (۱۹ سپتامبر) بار دیگر بر اهمیت راهبردی پایگاه هوایی بگرام در افغانستان تاکید کرد و گفت که ایالات متحده نباید این پایگاه را رها می‌کرد.  

ترامپ در گفتگو با خبرنگاران گفت که در دوران نخست ریاست‌جمهوری‌اش همواره بر حفظ پایگاه بگرام تاکید داشته و مخالف خروج کامل نیروهای آمریکایی از آن بوده است. او گفت:«حالا ببینیم چه بر سر بگرام می‌آید. ما با افغانستان در تماس بودیم، کشوری که هرگز نباید رها می‌شد. آن روز (اشاره به پایان ماموریت نظامی آمریکا در افغانستان) شرم‌‌آورترین روز در تاریخ کشور ما بود و هیچ دلیلی برای ترک آن وجود نداشت. من داشتم از افغانستان خارج می‌شدم، من کسی بودم که نیروها را به پنج‌ هزار نفر کاهش دادم، اما ما می‌خواستیم پایگاه هوایی بگرام را حفظ کنیم.»  

این اظهارات ترامپ در حالی مطرح می‌شود که او روز پنجشنبه ۲۷ شهریور در کنفرانس خبری مشترک با کی‌یر استارمر، نخست‌‌وزیر بریتانیا، گفت در ازای درخواست‌های طالبان از آمریکا، واشینگتن نیز می‌خواهد که رژیم طالبان پایگاه بگرام را در اختیار ایالات متحده قرار دهد. ترامپ با اشاره به اهمیت راهبردی این پایگاه افزود که بگرام تنها یک ساعت با نیروگاه چین، که در آن سلاح‌های هسته‌ای تولید می‌شود، فاصله دارد و به همین دلیل این پایگاه برای آمریکا اهمیت دارد. 

در واکنش به این سخنان، ذاکر جلالی، دستیار وزیر خارجه طالبان، در شبکه اجتماعی اکس نوشت که حضور نظامی آمریکا در خاک افغانستان برای طالبان پذیرفتنی نیست و هیچ بخشی از خاک افغانستان نباید تحت کنترل ایالات متحده باشد. او افزود:«ترامپ فراتر از سیاست، یک بازرگان و معامله‌گر موفق است و بازپس‌‌گیری پایگاه بگرام را نیز به شکل یک معامله مطرح کرده است.»  

همزمان، زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه پیشین آمریکا در امور صلح افغانستان، که هفته گذشته همراه با آدام بولر، نماینده ویژه ترامپ در امور گروگان‌ها، به کابل سفر کرده بود در حساب کاربری خود در اکس درباره ضرورت تقویت روابط میان کابل و واشینگتن نوشت. او تاکید کرد که هر دو طرف می‌توانند از این روابط «سود» ببرند.  

خلیلزاد در پیامش نوشت: «یک عرصه مهم برای ایالات متحده مبارزه با تروریسم است. افغان‌ها دلایل خاص خود را برای جستجوی روابط بهتر دارند، ازجمله تهدیدات و چالش‌هایی که در همسایگی‌شان متوجه آنهاست. در حال حاضر، مانع فوری موضوع زندانیان و گروگان‌ها هستند. بسیار مهم است که این مانع هرچه زودتر برطرف شود.»  

زلمی خلیلزاد، که در فوریه ۲۰۲۰ به نمایندگی از ایالات متحده توافقنامه دوحه را با طالبان امضا کرده بود، نقشی کلیدی در روند مذاکرات صلح ایفا کرد. این توافق زمینه کاهش حمایت سیاسی، نظامی و اقتصادی واشینگتن از نظام جمهوری افغانستان را فراهم کرد و در نهایت به سقوط نظام جمهوری و بازگشت طالبان به قدرت منجر شد.   

گروه طالبان دو دهه تمام، به بهانه حضور نیروهای ایالات متحده آمریکا و ناتو در افغانستان، علیه نظام جمهوری و نیروهای خارجی جنگیدند. آنها همواره مدعی بودند که پایگاه‌های نظامی آمریکا و ناتو در خاک افغانستان نشانه «اشغال» کشور است. طالبان با شعار مبارزه با «اشغال» و تطبیق «شریعت اسلامی»، از میان شهروندان، به‌‌ویژه در مناطق روستایی، سربازگیری کردند و با راه‌اندازی حملات مسلحانه، چریکی، انفجاری و انتحاری، شمار زیادی از شهروندان افغانستان را به کام مرگ فرستادند، اما اکنون که دوباره به قدرت رسیده‌اند در سودای تعامل بیشتر با واشینگتن هستند. این گروه بارها از ایالات متحده خواسته سفارتش در کابل را بازگشایی کند. این در حالی است که پس از سقوط نظام جمهوری، طالبان مدعی بودند که آمریکا و ناتو را در افغانستان «شکست» داده‌اند. با این حال، اینک از همان کشورها می‌خواهند که به افغانستان بازگردند، سفارتخانه‌هایشان را فعال و به بازسازی این کشور کمک کنند.  

واگذاری احتمالی یک پایگاه نظامی به ایالات متحده، پیامدهای سیاسی و ایدئولوژیک جدی برای طالبان دارد. چنین اقدامی، روایت طالبان درباره پایان «اشغال» را به پرسش‌ می‌کشد و ممکن است موجب شکاف و اختلاف داخلی در این گروه شود. مخالفان تعامل با آمریکا و غرب ممکن است به گروه‌های رقیب طالبان، مانند شاخه خراسان دولت اسلامی (داعش)، بپیوندند و صفوف آنان را تقویت کنند.  

از سوی دیگر، بازگرداندن پایگاه بگرام به آمریکا این فرصت را در اختیار گروه‌های جهادی مخالف طالبان قرار خواهد داد تا همان‌‌گونه که طالبان در گذشته نظام جمهوری را به دلیل «اشغال» متهم می‌کردند، اینک آنان طالبان را «دست‌‌نشانده» غرب و آمریکا بخوانند و علیه آنان تبلیغات گسترده به راه اندازند. همین نگرانی سبب شده است که رژیم طالبان به درخواست‌های ایالات متحده در این مورد پاسخ مثبت ندهد.  

در عین حال، طالبان به دنبال امتیازهای مهمی از واشینگتن هستند، ازجمله به رسمیت شناخته شدن حکومتشان و آزادسازی دارایی‌های مسدودشده بانک مرکزی افغانستان. با این حال، ایالات متحده تا کنون این درخواست‌ها را رد کرده است.  

پایگاه بگرام؛ میراث جنگ سرد  

در ژوئیه ۲۰۲۱، نیروهای آمریکایی به‌ شکل ناگهانی پایگاه بگرام را ترک کردند. آنها در تاریکی شب برق پایگاه را قطع کردند و بدون هماهنگی با فرماندهان افغان این مرکز نظامی را تخلیه کردند.   

پس از خروج کامل آمریکا و در پی سقوط دولت جمهوری افغانستان، طالبان کنترل این پایگاه استراتژیک را به دست گرفتند. با این حال، به دلیل پیچیدگی‌های فنی و تجهیزات پیشرفته موجود در بگرام، طالبان نتوانسته‌اند از ظرفیت‌های آن به‌ طور کامل بهره‌‌برداری کنند. کمبود تخصص فنی و تجهیزات مدرن و نیروی انسانی ماهر، بهره‌‌وری موثر از این پایگاه را به چالشی جدی برای طالبان بدل کرده است.  

در نتیجه از دست رفتن بگرام، ایالات متحده برای انجام عملیات نظامی و نظارتی در افغانستان به پایگاه‌های خود در خاورمیانه، ازجمله پایگاه العدید در قطر، و پایگاه‌هایی در امارات متحده عربی متکی شده است، اما فاصله این پایگاه‌ها تا افغانستان اجرای عملیات را پیچیده‌تر، زمان‌بر و هزینه‌بر می‌کند و سرعت واکنش نیروهای آمریکایی را کاهش می‌دهد.  

پایگاه بگرام در شمال کابل، در شهرستان بگرام استان پروان قرار دارد. این پایگاه در دهه ۱۹۵۰ به دست اتحاد جماهیر شوروی در خاک افغانستان ساخته شد و در جریان جنگ شوروی در افغانستان (۱۹۷۹ تا ۱۹۸۹)، به مرکز اصلی عملیات نظامی شوروی تبدیل شد. پس از خروج نیروهای شوروی، کنترل بگرام بارها میان گروه‌های مجاهدین و طالبان دست‌ به‌ دست شد. در نهایت، با ورود نیروهای آمریکایی و ائتلاف بین‌المللی در سال ۲۰۰۱، بگرام به مرکز فرماندهی و عملیات نظامی ایالات متحده در افغانستان بدل شد.  

این پایگاه با برخورداری از باند فرود وسیع، توانایی پذیرش هواپیماهای بزرگ نظامی ازجمله بمب‌افکن‌ها و هواپیماهای باری سنگین را دارد. همچنین، بگرام به تاسیسات پیشرفته نظامی مجهز است، ازجمله پناهگاه‌های مستحکم، برج‌های کنترل، انبارهای مهمات و امکانات تعمیر و نگهداری هواپیماها. علاوه بر اینها، امکانات رفاهی متعددی مانند سالن‌های ورزشی، رستوران و مراکز تفریحی برای نیروهای آمریکایی و متحدانشان فراهم بود و در عمل پایگاه بگرام را به یک شهر نظامی کوچک بدل کرده بود.