برخی مقام‌های پیشین و فعلی آمریکا به سی‌ان‌ان گفته‌اند که دونالد ترامپ از چندماه پیش «پنهانی از مقام‌های امنیت ملی خواسته است برای بازپس‌گیری پایگاه هوایی بگرام در افغانستان از طالبان راهی بیابند.»

پایگاه بگرام که در شمال کابل قرار دارد، پس از فروپاشی دولت پیشین افغانستان و خروج نیروهای آمریکایی از این کشور در سال ۲۰۲۱، به کنترل طالبان درآمد.

ترامپ روز پنجشنبه ۱۸ سپتامبر، در کنفرانس خبری مشترک با نخست‌وزیر بریتانیا، برای نخستین‌ بار به‌طور علنی به تلاش‌های در جریان برای بازپس‌گیری بگرام اشاره کرد و گفت: «ما این پایگاه را مفت و مجانی به طالبان دادیم. حالا داریم تلاش می‌کنیم آن را پس بگیریم.»

سی‌ان‌ان به نقل از منابع آگاه نوشت که گفتگوها درباره بازگرداندن بگرام به کنترل آمریکا دست‌کم از ماه مارس آغاز شده است. گفته این منابع، ترامپ و مقام‌های ارشد امنیت ملی او معتقدند پس گرفتن کنترل این پایگاه به دلایل متعددی از جمله برای نظارت بر چین که مرزش کمتر از ۸۰۰ کیلومتر تا پایگاه فاصله دارد، دسترسی به عناصر معدنی کمیاب افغانستان، ایجاد یک مرکز ضدتروریسم برای هدف قرار دادن داعش و احتمالا بازگشایی یک مرکز دیپلماتیک، ضروری است.

دولت جو بایدن ژوییه ۲۰۲۱، یک ماه پیش از سقوط دولت جمهوری و خروج فاجعه‌بار نیروهای آمریکایی از افغانستان، شب‌هنگام با خاموش کردن چراغ‌های پایگاه بگرام از آنجا خارج شد و بخشی از تجهیزات نظامی را جا گذاشت که اوت همان سال به دست طالبان افتادند.

سی‌ان‌ان خاطرنشان می‌کند که بازپس‌گیری پایگاه بگرام مستلزم حضور دوباره نیروهای نظامی آمریکا در افغانستان است، در حالی‌ که طبق توافقنامه دوحه که فوریه ۲۰۲۰ میان طالبان و دولت ترامپ امضا شد، آمریکا نباید در افغانستان حضور نظامی داشته باشد.

هنوز روشن نیست واشینگتن چگونه با طالبان برای پس گرفتن این پایگاه وارد مذاکره شده است، اما در ماه‌های اخیر دو هیئت به رهبری آدم بوئلر، فرستاده ویژه ترامپ در امور زندانیان و با حضور زلمی خلیلزاد، فرستاده پیشین آمریکا در امور صلح افغانستان، به کابل سفر کردند. این هیئت‌ها با وزیر خارجه و چند مقام دیگر طالبان گفتگو کردند که در نتیجه آن دست‌کم یک شهروند آمریکایی از زندان طالبان آزاد شد.

دولت ترامپ هنوز جزئیات و محتوای مذاکرات با طالبان را برای بازپس‌گیری پایگاه بگرام علنی نکرده، اما ترامپ در سخنان اخیرش تاکید کرد که آمریکا اهرم فشار بر طالبان را در اختیار دارد و افزود: «آن‌ها به چیزهایی از ما نیاز دارند و ما هم می‌خواهیم این پایگاه را پس بگیریم.»

پایگاه بگرام نزدیک به دو دهه مرکز اصلی قدرت نظامی آمریکا در افغانستان بود و همواره هدف حملات طالبان قرار داشت. آخرین نیروهای آمریکایی در ژوییه ۲۰۲۱ این پایگاه را ترک کردند و وزارت خارجه آمریکا بعدها در گزارشی، اذعان کرد که واگذاری بگرام روند خروج نیروها و عملیات تخلیه افغانستان بسیار دشوارتر کرد.

در همین حال رویترز به نقل از مقام‌های کنونی و پیشین آمریکا نوشت که تلاش دونالد ترامپ برای بازپس‌گیری پایگاه هوایی بگرام در افغانستان «ممکن است در عمل به تهاجم دوباره به افغانستان شباهت پیدا کند، زیرا این اقدام نیازمند اعزام بیش از ۱۰ هزار سرباز و استقرار سامانه‌های پیشرفته پدافند هوایی خواهد بود».

یک مقام آمریکایی که نخواست نامش فاش شود، در صحبت با رویترز گفت برای تصرف نظامی بگرام برنامه‌ای فعال وجود ندارد، چون چنین اقدامی مستلزم اعزام ده‌ها هزار سرباز، هزینه هنگفت برای بازسازی پایگاه و مشکلات تدارکاتی بزرگ خواهد بود و حتی پس از تصرف، حفاظت از محیط گسترده اطراف پایگاه برای جلوگیری از حملات راکتی دشوار خواهد بود. او افزود: «واقعا فکر نمی‌کنم این طرح عملی باشد.»

کارشناسان نیز تاکید می‌کنند که بگرام در صورت تصرف دوباره آمریکا نیازمند نیروی انسانی عظیم برای نگهداری و دفاع خواهد بود و حتی اگر طالبان با حضور دوباره آمریکا موافقت کند، این پایگاه در برابر تهدیدهای داعش، القاعده و حتی حملات موشکی احتمالی جمهوری اسلامی همچنان آسیب‌پذیر خواهد بود.

یک مقام ارشد پیشین وزارت دفاع آمریکا نیز اهمیت راهبردی بگرام را ناچیز خواند و گفت: «مزایای حضور در آنجا از خطراتش کمتر است.»

دونالد ترامپ بارها با انتقاد از نحوه عملکرد دولت بایدن در زمان خروج از افغانستان، بر بازپس‌گیری تسلیحات آمریکایی رهاشده در افغانستان، بازپس‌گیری پایگاه بگرام و جلوگیری از تصاحب این پایگاه به دست چین تاکید کرده است. ترامپ پیش‌تر مدعی شده بود که پایگاه بگرام در کنترل چین است، در حالی‌ که آمریکا میلیون‌ها دلار برای زیرساخت‌های آن هزینه کرد. با این حال تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد که از زمان خروج آمریکا از افغانستان در اوت ۲۰۲۱ تاکنون هیچ هواپیمای نظامی از باند فرودگاه نظامی بگرام استفاده نکرده است.

واکنش طالبان: حضور نظامی آمریکا در افغانستان پذیرفتنی نیست

ذاکر جلالی، دستیار وزیر خارجه طالبان، در واکنش به سخنان دونالد ترامپ در مورد بازپس‌گیری پایگاه نظامی بگرام، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت که حضور نظامی آمریکا در خاک افغانستان پذیرفتنی نیست.

جلالی افزود: «ترامپ فراتر از سیاست، یک بازرگان و معامله‌گر موفق است و بازپس‌گیری پایگاه بگرام را نیز به شکل یک معامله مطرح کرده است.»

دستیار وزیر خارجه طالبان تاکید کرد که  طالبان و آمریکا «به تعامل با یکدیگر نیاز دارند و بدون اینکه آمریکا در هیچ بخشی از افغانستان حضور نظامی داشته باشد، می‌توانند بر اساس احترام متقابل و منافع مشترک، روابط اقتصادی و سیاسی برقرار کنند.»

او در ادامه خاطرنشان کرد: «حضور نظامی پذیرفتنی نیست، اما درهای تعامل در سایر زمینه‌ها باز است.»