چند منبع دیپلماتیک آمریکایی به ان‌بی‌سی‌نیوز گفته‌اند ارزیابی جدید دولت ایالات متحده نشان می‌دهد حملات هوایی ماه گذشته این کشور به تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران، به تنها یکی از سه سایت کلیدی آسیب اساسی وارد کرده است و دو مرکز دیگر قادرند ظرف چند ماه، فعالیت‌های غنی‌سازی را از سر بگیرند.
این گزارش تازه که به تعدادی از اعضای کنگره آمریکا، مقام‌های وزارت دفاع و متحدان ایالات متحده ارائه شده، بر این نکته تاکید می‌کند که ادعاهای رسمی واشینگتن درباره نابودی کامل توان هسته‌ای جمهوری اسلامی، با واقعیت‌های میدانی همخوانی ندارد.
به گفته پنج مقام فعلی و پیشین آمریکایی، حملات هوایی به سایت فردو که از مهم‌ترین تاسیسات زیرزمینی جمهوری اسلامی به شمار می‌رود، بیشترین خسارت را وارد کرده و برنامه غنی‌سازی در آن مرکز را تا دو سال عقب انداخته است. با این حال، دو سایت نطنز و اصفهان به دلیل داشتن سازه‌ها و تونل‌هایی در عمق زمین، کمتر آسیب دیده‌اند و امکان دارد جمهوری اسلامی بتواند در ماه‌های آینده، بخشی از فعالیت‌هایش را در آن مراکز از سر بگیرد.
طبق اطلاعاتی که ان‌بی‌سی‌نیوز به دست آورده است، فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا پیش‌تر طرحی جامع‌تر شامل حمله به شش سایت و ادامه عملیات طی چند هفته را آماده کرده بود. در این طرح، علاوه بر تاسیسات هسته‌ای، زیرساخت‌های پدافند هوایی و موشکی سپاه پاسداران و جمهوری اسلامی نیز نابود می‌شد و به گفته منابع آگاه، می‌توانست «توان هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران را به‌طور واقعی نابود کند»، اما دونالد ترامپ پس از دریافت گزارش این گزینه تهاجمی، با آن مخالفت کرد.
بر اساس گفته دو منبع آگاه، دلیل اصلی ترامپ تمایل او به دور نگه داشتن آمریکا از درگیری‌های طولانی‌مدت در خاورمیانه و نگرانی از تلفات انسانی سنگین هر دو طرف بود. یکی از این منابع به ان‌بی‌سی‌نیوز گفت: «ما آماده بودیم همه گزینه‌ها را اجرا کنیم، اما رئیس‌جمهوری نخواست.»
ترامپ پس از حملات، در سخنرانی خود گفت که «تاسیسات کلیدی غنی‌سازی جمهوری اسلامی کاملا ویران شده‌اند» و این عملیات را «یک موفقیت نظامی تماشایی» توصیف کرد. با این حال، یافته‌های اطلاعاتی اخیر تصویری پیچیده‌تر ارائه می‌دهد و برخی مقام‌های آمریکایی هشدار داده‌اند در صورت احیای برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی در دو سایت باقی‌مانده، احتمال از سرگیری حملات نظامی وجود خواهد داشت.
جزئیات حملات و آسیب‌ها
سه سایتی که هدف قرار گرفتند، فردو، نطنز و اصفهان بودند. مقام‌های آمریکایی می‌گویند حمله به فردو با استفاده از بمب‌های فوق سنگین جی‌بی‌یوــ۵۷ (GBU-57) انجام شد و توان غنی‌سازی در آن مرکز به‌شدت کاهش یافت، اما درباره نطنز و اصفهان، حتی پیش از عملیات هم این نگرانی وجود داشت که برخی تاسیسات در عمقی فراتر از دسترس این بمب‌ها قرار داشته باشند.
در اصفهان، تنها اهداف سطحی با موشک‌های کروز تام‌هاوک هدف قرار گرفتند و تونل‌های عمیق‌تر دست‌نخورده ماندند. به همین دلیل، مقام‌های نظامی اذعان کرده‌اند که جمهوری اسلامی می‌تواند برخی فعالیت‌ها را دوباره آغاز کند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
منابع آگاه به ان‌بی‌سی‌نیوز گفته‌اند ارزیابی‌های جدید نشان می‌دهد مقدار زیادی اورانیوم غنی‌شده زیر آوار مدفون مانده و بیرون آوردن آن‌ها دشوار است. با این حال، اسرائیل که از نزدیک تحرکات جمهوری اسلامی را زیر نظر دارد، معتقد است اگر تهران برای استخراج آن‌ها اقدامی انجام دهد، حملات تازه‌ای شروع خواهد شد.
پیامدها و گزینه‌های بعدی
به گفته مقام‌های آمریکایی، در واشینگتن و تل‌آویو بحث‌هایی در جریان است که اگر تهران از بازگشت به مذاکرات هسته‌ای خودداری کند یا از احیای فعالیت‌هایش در این دو سایت شواهدی دیده شود، حملات تازه‌ای انجام شود. ترامپ در پاسخ به این پرسش که اگر جمهوری اسلامی دوباره به غنی‌سازی در سطح بالا بازگردد، آیا حملات دیگری انجام خواهد داد، گفته است: «حتما، بدون هیچ تردیدی.»
این ارزیابی همچنین نشان می‌دهد که پدافند هوایی جمهوری اسلامی در جریان این حملات به‌شدت آسیب دیده است و مقام‌های آمریکایی معتقدند جمهوری اسلامی اکنون برای مقابله با حملات بعدی تقریبا هیچ سامانه دفاعی موثری ندارد.
این سلسله حملات در حالی انجام شدند که جمهوی اسلامی ایران پس از خروج ترامپ از توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ و بازگرداندن تحریم‌ها، محدودیت‌های غنی‌سازی را کنار گذاشت و پیش از حملات ماه گذشته، به اندازه تولید ۹ تا ۱۰ بمب هسته‌ای مواد شکافت‌پذیر در اختیار داشت. دولت ترامپ به دنبال توافق جدیدی بود که توان هسته‌ای جمهوری اسلامی را مهار کند، اما مذاکرات غیرمستقیم به نتیجه نرسید و مقام‌های تهران نیز همچنان ادعا می‌کنند که برنامه هسته‌ای این کشور صرفا اهداف صلح‌آمیز دارد.
حالا گزارش تازه ان‌بی‌سی‌نیوز نشان می‌دهد برخلاف روایت رسمی کاخ سفید مبنی بر «نابودی کامل»، حملات آمریکا تنها یک مرکز هسته‌ای جمهوری اسلامی را واقعا از مدار خارج کرده است و دو سایت دیگر می‌توانند به مروز زمان و در صورت تصمیم تهران، به چرخه تولید بازگردند.
از سوی دیگر، اختلاف نظرها در واشینگتن درباره ادامه فشار نظامی بر تهران و مخالفت ترامپ با ورود به جنگی طولانی‌مدت، تصویری پرابهام از آینده این پرونده به دست می‌دهد؛ اگرچه یک پیام روشن از سوی آمریکا و اسرائیل به جمهوری اسلامی ارسال شده است: «هرگونه تلاش برای احیای برنامه هسته‌ای با خطر حملات جدید روبرو خواهد شد.»
