حدود ساعت۹:۲۰ شب، وقتی روستای تیزاب شهرستان زیباک استان بدخشان افغانستان در سکوتی سنگین فرو رفته بود و جز صدای باد که لای شاخ و برگ درختان می‌پیچید، صدایی شنیده نمی‌شد، هشت مرد مسلح به کلاشنیکف و کاربین‌های ام۴ آمریکایی مانند سایه‌هایی در تاریکی روی بام خانه در انتظار رسیدن فضل‌احمد پاییز ۳۸ ساله، پدر سه کودک و از چهره‌های برجسته جامعه اسماعیلیان در بدخشان، کمین کردند.
فضل‌احمد دو روز پیش با مقام‌های محلی طالبان درباره تعطیلی جماعت‌خانه‌ها و مراکز فرهنگی اسماعیلیه درگیری لفظی پیدا کرد و اکنون مردان مسلح منتظر لحظه‌ای‌اند که او از اتاق بیرون بیاید.
ساعت که به ۹:۳۰ نزدیک می‌شود، مردی با نشانه‌هایی که برای شناسایی او داده‌اند، از اتاقی که زنان و کودکان خانواده آنجا حضور دارند، خارج می‌شود تا به سوی اتاق خواب برود. نور چراغ‌قوه بر چهره او روشن می‌شود؛ خودش است! در کمتر از ۱۰ ثانیه، بارانی از گلوله به سوی او شلیک می‌شود و ۱۴ گلوله به سر و صورت و سینه او اصابت می‌کند.
پدر ۷۳ ساله، مادر ۵۷ ساله و دیگر اعضای خانواده به سمت فضل‌احمد می‌دوند، اما او درجا و چند ثانیه پس از گلوله‌باران، جان باخته است. مهاجمان مانند سایه‌ای ناپدید می‌شوند و در آن روستای پر درخت کسی نیست که آنان را دنبال کند.
این روایتی است که اعضای خانواده و نزدیکان با صدایی بغض‌آلود از کشته شدن فضل‌احمد پاییز، مسئول بخش مذهبی دفتر بنیاد آقاخان در شهرستان زیباک استان بدخشان و از فعالان جامعه اسماعیلیه، در شامگاه شنبه، ۱۴ تیرماه در اختیار ما گذاشتند.
فضل‌احمد پاییز، تحصیل‌کرده دانشگاه آسیای مرکزی و مسئول بخش مذهبی بنیاد آقاخان در شهرستان زیباک بود. او پیش از این، مدتی رئیس شوراهای توسعه‌ای زیباک و نیز رئیس شورای جوانان این شهرستان بود.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
از زمان بازگشت طالبان به قدرت، پیروان مذهب اسماعیلیه که عمدتا ساکنان بدخشان‌اند، به اهداف انتقامجویی تندروهای مذهبی تبدیل شده‌اند.
دست‌کم سه تن از بستگان فضل‌احمد پاییز در شهرستان زیباک، به شرط محفوظ ماندن نامشان، تایید کردند که او به دلیل حمایت از جامعه اسماعیلیه و به‌ویژه تاسیس دو جماعت‌خانه در روستاهای کزده و کویک که با مخالفت مقام‌های طالبان مواجه شده بود، کشته شد. فضل‌احمد همچنین تلاش می‌کرد مانع از تبدیل مراکز مذهبی و فرهنگی اسماعیلیان به مدارس دینی تحت کنترل طالبان شود.
طالبان از زمان بازگشت به قدرت، چندین مرکز فرهنگی و مذهبی اسماعیلیان در بدخشان را به مدرسه دینی تبدیل و امامان سنی را جایگزین امامان اسماعیلی کرده‌اند.
یکی از این منابع گفت: «فضل‌احمد مخالف سرسخت تلاش طالبان برای تبدیل جماعت‌خانه‌های اسماعیلیان به مساجد و مدارس مذهبی اهل‌سنت بود. او همچنین با کارزار تغییر مذهب اجباری اسماعیلیان که طالبان راه‌اندازی کردند، علنا مخالفت می‌کرد.»
این منبع افزود که فضل‌احمد در روزهای اخیر پیام‌های تهدیدآمیز دریافت کرده بود و تصمیم داشت روز یکشنبه ۱۵ تیر شهرستان زیباک را به قصد مکانی امن ترک کند، اما فرصت نیافت.
یک منبع دیگری که حدود ۱۰ ساعت پیش از کشته شدن، با او دیدار کرده بود، روایت کرد که اعضای طالبان روز پنجشنبه، ۳۰ خرداد از پاییز خواسته بودند کلید جماعت‌خانه‌ها و مراکز فرهنگی اسماعیلیان را تحویل دهد، اما او مقاومت کرده و گفته بود تا زمانی که دستور رسمی از دفتر مرکزی بنیاد آقاخان دریافت نکند، کلیدها را تحویل نمی‌دهد.
او به هشدارهای طالبان مبنی بر برپا نکردن جماعت‌خانه در کزده و کویک هم توجهی نکرد و برای تاسیس این مراکز با بزرگان قومی و پیروان اسماعیلیه گفتگو کرده بود.
یک منبع در فیض‌آباد، مرکز بدخشان، گفت مولوی امان‌الدین منصور، فرمانده پایگاه ۲۱۷ عمری ارتش طالبان در قندوز و از چهره‌های بانفوذ تاجیک‌تبار طالبان در بدخشان، در نشستی به مقام‌های محلی طالبان در زیباک دستور داده بود که از تاسیس جماعت‌خانه‌های اسماعیلیان جلوگیری شود.
مولوی منصور در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ استاندار طالبان در بدخشان بود و پس از آن فرماندهی نیروی هوایی طالبان را بر عهده گرفت. او پیش از سقوط دولت جمهوری، همراه با قاری فصیح‌الدین فطرت، رئیس فعلی ستاد ارتش طالبان، از فرماندهان اصلی طالبان در بدخشان بود.
یکی از فعالان فرهنگی جامعه اسماعیلیه و از دوستان نزدیک پاییز گفت: «در زیباک کسی جز طالبان سلاح ندارد و هیچ‌کس جرات چنین اقدامی را ندارد. روشن است که این کار طالبان است.»
او افزود که پس از کشته شدن فضل‌احمد، طالبان هیچ همدردی با خانواده‌اش نکردند و مراسم تشییع جنازه با حضور اعضای خانواده و دوستان برگزار شد.
مراسم تشییع جنازه فضل‌احمد پاییز-ارسالی به ایندیپندنت فارسی
کارزار تغییر مذهب اجباری اسماعیلیان
در اسفندماه سال گذشته، شماری از فعالان جامعه اسماعیلیه به ایندیپندنت فارسی گفتند که نزدیک به ۵۰ تن از پیروان این مذهب تحت فشار و تهدید طالبان، وادار به تغییر دین شده‌اند. این افراد با پذیرش مذهب حنفی وعده مصونیت دریافت کردند.
ملا جمعه‌خان فاتح، فرمانده طالبان در شهرستان درواز و یکی از چهره‌های بانفوذ محلی، با انتشار تصاویری در فیس‌بوک، از نوجوانان و مردانی که به مذهب حنفی گرویده‌اند، استقبال کرد. این نوجوانان به مدرسه دینی الفتح در شهرستان نسی، که همین فرمانده تاسیس کرده است، فرستاده شدند تا آموزش دینی ببینند.
هیئت معاونت سازمان ملل در امور افغانستان (یوناما) نیز در گزارشی در ماه مارس تایید کرد که پیروان اسماعیلیه در بدخشان، تحت اجبار و تهدید مجبور به تغییر مذهب شده‌اند. با این حال، طالبان این گزارش را رد کردند.
تلویزیون ملی افغانستان نیز در گزارشی به نقل از ملا جمعه‌خان فاتح اعلام کرد که این تغییر مذهب با رضایت کامل افراد و آزادانه انجام شده است.
با این حال فعال فرهنگی جامعه اسماعیلیان در بدخشان گفت کشته شدن فضل‌احمد پاییز ترس عمیقی در میان اعضای این جامعه برانگیخته است و در چند روز گذشته، بیشتر فعالان فرهنگی از بیم مواجه شدن با سرنوشتی مشابه، پنهان شده‌اند و در خفا زندگی می‌کنند.
بنیاد آقاخان که رهبری امور مذهبی و فرهنگی جامعه اسماعیلیه را در سراسر جهان برعهده دارد و از نزدیک به چهار دهه پیش در افغانستان فعال است، به عملکرد طالبان در قبال اعضای این جامعه واکنشی نشان نداده است.
