طالبان در ادامه اسلامی‌سازی محتوای رسانه‌ها در افغانستان، برای پخش‌ برنامه‌های سیاسی از شبکه‌های تلویزیونی محدودیت‌های جدیدی وضع کردند و به همه رسانه‌ها دستور دادند که برنامه‌های سیاسی خود را «بر اساس منافع ملی، ارزش‌های اعتقادی، منافع سیاسی و مطابق با فرهنگ و ارزش‌های اسلامی» تولید کنند.

دستورالعملی که وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان برای رسانه‌ها فرستاده، در پنج بخش تهیه و تاکید شده است با آن دسته از مدیران رسانه‌ها که از اجرای آن خودداری کنند، برخورد می‌شود. 

در ماده اول این دستورالعمل آمده است: «گفتگوهای سیاسی باید با اصول اسلامی، سیاست‌های امارت اسلامی و ارزش‌های ملی همخوانی داشته باشد و از نشر محتوایی که باعث تفرقه‌ دینی، قومی یا زبانی شود یا به امارت اسلامی افغانستان از نظر سیاسی، فرهنگی یا اجتماعی آسیب جدی وارد کند، جلوگیری شود.»

در این ماده همچنین تاکید شده هرگونه محتوای سیاسی در رسانه‌ها که مقام‌های طالبان تایید نکرده‌اند، نباید پخش شود و محتوای «ساختگی و تبلیغاتی» در رسانه‌ها هم باید شناسایی و از پخش آن‌ها جلوگیری شود. 

این دستورالعمل می‌افزاید که محتوای برنامه‌های سیاسی رسانه‌‌ها باید «وحدت و همگرایی ملی» را ترویج دهد و گزارش‌های رسانه‌ای نیز باید «مستند و حاوی پیام‌های مثبت و استوار بر تحلیل‌های منطقی» باشد.

در ماده ۲ این دستورالعمل هم آمده که این محدودیت‌ها برای تمام برنامه‌های سیاسی رسانه‌های تصویری، شنیداری، روزنامه‌ها، سایت‌های خبری، کاربران شبکه‌های اجتماعی و تحلیلگران وضع شده است و همه باید از آن پیروی کنند.

در بخش سوم تاکید شده که وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان کمیته‌ای ایجاد می‌کند تا بر محتوای رسانه‌ها در داخل و خارج افغانستان نظارت کند و روی محتوای منتشرشده، «بررسی‌های حقوقی» انجام دهد. این کمیته موظف خواهد بود از محتوای رسانه‌ها برای رژیم طالبان گزارش تهیه کند و در صورتی که اعلام شود رسانه‌ای از دستورالعمل تخطی کرده است، مجاز به ادامه فعالیت نخواهد بود. 

مجریان برنامه‌های سیاسی شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی هم نباید از احزاب و نهادهای سیاسی حمایت کنند، بلکه باید به ارزش‌های امارت اسلامی طالبان متعهد باشند و از راه‌اندازی بحث‌هایی که به طالبان آسیب می‌زند، خودداری کنند. همچنین تاکید شده است که تمامی تحلیل‌ها باید پیش از پخش، در کمیته رسمی نظارت بررسی و در صورت تایید، پخش شوند.

در بخش پنجم این دستورالعمل با عنوان «معیارهای مجوزدهی به محتوای رسانه‌ها‌» آمده است که تمامی تحلیل‌هایی که در برنامه‌های رسانه‌ها پخش می‌شود باید «مطابق با شریعت اسلامی، اصول امارت اسلامی و قوانین ملی» باشند و هیچ محتوایی نباید علیه امارت اسلامی باشد و همکاری با نهادهای حکومتی را زیر سوال ببرد.

در این بخش، به تحلیلگرانی که در رسانه‌ها صحبت می‌کنند، توصیه شده است که اگر از مقام‌های طالبان انتقاد می‌کنند، این کار را با ارائه شواهد معتبر، محترمانه و در چارچوب‌های قانونی انجام دهند. البته مشخص نکرده است که انتقاد از عملکرد طالبان چگونه باید در چارچوب‌های قانونی انجام شود، چون انتقاد از عملکرد حکومت‌ها و نهادها در جریان بحث‌ و گفتگوهای رسانه‌ای اصولا معمول است و چارچوب خاصی ندارد.

الزام وفاداری کارشناسان و تحلیلگران به طالبان

در بخش پایانی این دستورالعمل آمده است که تنها تحلیلگرانی که از اداره نشرات و نظارت بر رسانه‌های وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان مجوز دریافت کرده‌اند، می‌توانند در برنامه‌های سیاسی رسانه‌ها شرکت کنند. 

دیدگاه‌های این تحلیلگران «باید با اصول امارت اسلامی و رهبر آن» همخوانی داشته باشد و «هیچ تحلیلگری نباید دیدگاه‌هایی مخالف با سیاست رسمی دولت ارائه دهد». همچنین تاکید شده است که تحلیلگران نباید با «نهادهای خارجی‌ که در تضاد با منافع [طالبان] قرار دارند»، ارتباط داشته باشند.

این دستورالعمل طالبان برای رسانه‌ها در حالی صادر شده است که پیش از این، پخش برنامه‌ زنده از رسانه‌ها ممنوع شده و فهرستی از کارشناسان و تحلیلگران موردتایید طالبان در اختیار مدیران رسانه‌ها گذاشته شده است.

طالبان همچنین پخش فیلم و سریال‌هایی را که در آن‌ها زنان نقش‌آفرینی کرده‌اند و پخش هرنوع موسیقی را ممنوع کرده‌اند.

محدودیت جدید طالبان روی محتوای رسانه‌ها به‌ویژه برنامه‌های سیاسی، با واکنش تند فعالان رسانه‌ای، دفتر هیئت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) و ریچارد بنت، گزارشگر ویژه شورای حقوق بشر سازمان ملل در امور افغانستان مواجه شد.

یوناما روز پنجشنبه ۱۹ تیرماه در اطلاعیه‌ای نوشت که دستورالعمل جدید طالبان برای رسانه‌ها «عمیقا نگران‌کننده» است و باعث ترس و خودسانسوری بیشتر در رسانه‌ها می‌شود. 

ریچارد بنت هم در یادداشتی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت که این دستورالعمل «نشان‌دهنده‌ یک روز تاریک دیگر برای آزادی مطبوعات و نشانه‌ای دیگر از تشدید سانسور و اقتدارگرایی در افغانستان» است.

از زمان بازگشت طالبان به قدرت، رسانه‌ها و خبرنگاران با محدودیت‌ها و فشارهای متعددی مواجه‌اند. بر اساس گزارش مرکز خبرنگاران افغانستان، در سال ۱۴۰۳ دست‌کم ۱۷۲ مورد نقض حقوق رسانه‌ها و خبرنگاران اتفاق افتاده است که نسبت به سال ۱۴۰۲، افزایش ۲۴ درصدی را نشان می‌دهد.

این آمار شامل ۱۲۲ مورد تهدید، ۵۰ مورد بازداشت و تعطیلی یا ممنوعیت فعالیت ۲۲ رسانه است. بر اساس این گزارش، در سال ۱۴۰۳ طالبان پنج دستورالعمل رسانه‌ای صادر کردند که بر اساس آن‌ها، پخش تصویر موجودات زنده و برنامه‌های سیاسی زنده و دعوت از مهمان‌های فاقدتاییدیه طالبان منع شد و همه رسانه‌ها ملزم شدند تا در گزارش‌هایشان، از کشته‌شده‌های طالبان با عنوان «شهید» و از رهبر این گروه با لقب «امیرالمومنین» یاد کنند.