بمب‌افکن‌ها و زیردریایی‌های آمریکایی بامداد یکشنبه اول تیر با استفاده از بمبهای سنگرشکن ۱۳ تنی و موشک‌های کروز، به برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ضربه‌ای کاری وارد کردند.
دونالد ترامپ این عملیات را نابودی کامل برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی خواند، هرچند مقام‌های تهران کوشیدند آن را کم‌اهمیت جلوه دهند. سی‌ان‌ان با بررسی تصاویر ماهواره‌ای این حمله که در حال انتشار است، آنچه را تاکنون درباره خسارات واردشده به تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی مشخص شده، گردآوری کرده است.
فردو
فردو، مهم‌ترین تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم جمهوری اسلامی که در اعماق کوه‌ها بنا شد تا در برابر حملات مصون بماند، هدف اصلی حمله آمریکا بود. سایت‌های اصلی این مجموعه حدود ۸۰ تا ۹۰ متر زیر سطح زمین قرار دارند؛ عمقی که تنها بمبهای ۱۳ تنی جی‌بی‌یو‌ــ۵۷ آمریکا قادر به نفوذ در آن بودند.
به گفته یکی از مقام‌های آمریکایی، ایالات متحده برای پرتاب ۱۲ بمب معروف به سنگرشکن روی سایت فردو از شش بمب‌افکن بی‌ــ۲ استفاده کرد.
تحلیل تصاویر ماهواره‌ای که شرکت مکسار (Maxar) ثبت و سی‌ان‌ان بررسی کرده است، نشان می‌دهد که در محل تاسیسات هسته‌ای فردو، دست‌کم شش گودال بزرگ ناشی از برخورد بمب به وجود آمده است. این حفره‌ها در دو نقطه نزدیک به هم و در امتداد یک خط‌الراس بالای مجتمع زیرزمینی قابل‌مشاهده‌اند.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در گفتگو با سی‌ان‌ان «برخورد فیزیکی مستقیم» به سایت فردو را تایید کرد، اما افزود هنوز برای ارزیابی میزان خسارت داخلی زود است. او سپس گفت: «البته نمی‌توان احتمال وارد آمدن خسارت جدی را منتفی دانست.»
گروسی یک روز بعد، در بیانیه‌ای رسمی خطاب به شورای حکام آژانس، با قطعیت بیشتری سخن گفت و اعلام کرد: «با توجه به قدرت انفجاری بمبهای به‌کاررفته و حساسیت شدید سانتریفیوژها به لرزش، پیش‌بینی می‌شود خسارات بسیار قابل‌توجهی وارد شده باشد.»
دیوید آلبرایت، رئیس موسسه علوم و امنیت بین‌المللی (ISIS)، هم می‌گوید که تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهند که «احتمالا به سالن‌های غنی‌سازی و مناطق پشتیبانی آن خسارات قابل‌توجهی وارد شده است». او افزود: «تخریب کامل ساختار زیرزمینی کاملا محتمل است»، با این حال تاکید کرد که ارزیابی دقیق میزان خسارت زمان‌بر خواهد بود.
ان.آر. جنزن‌ــ‌جونز، کارشناس مهمات و مدیر شرکت خدمات تحقیقاتی تسلیحات آرِس (ARES)، هم تایید کرد که پس از حمله آمریکا، دست‌کم شش نقطه ورود بمب در سایت فردو قابل‌مشاهده است. او در گفتگو با سی‌ان‌ان توضیح داد: «حفره‌های بزرگ‌تر و مرکزی در دو محل برخورد، اشکال نامنظمی دارند که نشان می‌دهد چندین بمب دقیقا به یک نقطه اصابت کرده‌اند. این یافته‌ها با فرضیه حمله به یک هدف بسیار عمیق و مستحکم مانند سایت فردو همخوانی دارد. هدفی که تنها با چندین بمب سنگرشکن بسیار دقیق و تنظیم‌شده می‌توان به بخش‌های محافظت‌شده آن دست یافت.»
تصاویر ماهواره‌ای منتشرشده پس از حملات آمریکا نشان می‌دهند که رنگ بخش‌هایی از دامنه کوه محل استقرار سایت فردو به‌طور قابل‌توجهی تغییر کرده است. دلیل این تغییر رنگ پوشیده شدن منطقه‌ای وسیع با لایه‌ای از خاکستر پس از بمباران عنوان شده است.
تحلیل تصاویر پیش از حمله حاکی از آن است که تهران احتمالا در آستانه این حمله، برای تقویت ورودی تونل‌هایی که به مجموعه زیرزمینی منتهی می‌شوند، اقدام کرده بود. در این تصاویر دیده می‌شود که مقابل دست‌کم دو ورودی از شش ورودی شناخته‌شده، توده‌هایی از خاک انباشته شده است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
نطنز
نطنز محل بزرگ‌ترین مرکز غنی‌سازی اورانیوم جمهوری اسلامی است که نخستین بار در حمله هوایی اسرائیل در تاریخ ۱۳ ژوئن هدف قرار گرفت. این سایت شش ساختمان روی سطح و سه سازه زیرزمینی دارد که سانتریفیوژها‌ــ فناوری کلیدی در غنی‌سازی اورانیوم برای تولید سوخت هسته‌ای‌ــ آنجا نگهداری می‌شوند.
در حمله اسرائیل، تاسیسات روی سطح زمین آسیب دیدند و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) اعلام کرد که این حملات به زیرساخت‌های برق این مجموعه خسارت وارد کرده و احتمالا به دستگاه‌های سانتریفیوژ آسیب زده است.
در عملیات آمریکا، سایت نطنز نیز هدف قرار گرفت. یک مقام آمریکایی اعلام کرد که یکی از بمب‌افکن‌های رادارگریز بی‌ــ۲ دو بمب سنگرشکن روی این تاسیسات انداخت. گفته می‌شود زیردریایی‌های نیروی دریایی آمریکا هم ۳۰ فروند موشک کروز تاماهاک به سمت نطنز و اصفهان‌ــ سومین سایت موردهدف‌ــ شلیک کردند.
تحلیل تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد که در این سایت دو گودال جدید به وجود آمده که احتمالا در اثر برخورد بمبهای سنگرشکن ایجاد شده‌اند. بر اساس تصاویر شرکت مکسار، قطر یکی از این گودال‌ها حدود ۵.۵ متر و قطر دیگری حدود ۳.۲ متر است و هر دو دقیقا بالای بخش‌هایی از مجموعه زیرزمینی قرار گرفته‌اند. با این حال، میزان آسیب وارده به سازه‌های زیرزمینی نطنز در حال حاضر مشخص نیست.
اصفهان
اصفهان، در مرکز ایران، میزبان بزرگ‌ترین مرکز تحقیقات هسته‌ای جمهوری اسلامی است. به گزارش سازمان غیرانتفاعی ابتکار تهدید هسته‌ای ان‌تی‌آی (NTI)، این مجموعه با حمایت چین ساخته و در سال ۱۹۸۴ افتتاح شد. بنا بر ارزیابی ان‌تی‌آی، حدود سه هزار کارشناس در این سایت مشغول به کارند و این مجموعه احتمالا «مرکز اصلی برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی» است.
تحلیل تصاویر ماهواره‌ای پس از حملات آمریکا نشان می‌دهد که دست‌کم ۱۸ سازه در این سایت به‌طور کامل یا جزئی تخریب شده‌اند. تصاویر همچنین سیاه‌شدگی قابل‌توجهی در منطقه را نشان می‌دهند که احتمالا ناشی از پرتاب شدن حجم عظیمی از آوار در اثر انفجارها است.
دیوید آلبرایت می‌گوید گزارش‌های اولیه نشان می‌دهند که آمریکا تونل‌هایی در نزدیکی سایت اصفهان را که معمولا برای ذخیره اورانیوم غنی‌شده استفاده می‌شوند، نیز هدف قرار داده است. او افزود: «اگر این گزارش‌ها تایید شود، نشان می‌دهد که هدف آمریکا از بین بردن ذخایر اورانیوم غنی‌شده در سطح ۲۰ و ۶۰ درصد بوده است.»
ارزیابی نهایی موسسه علوم و امنیت بین‌المللی نیز تایید می‌کند که سایت اصفهان «به‌شدت» آسیب دیده است. در این گزارش آمده که تاسیسات اصلی تبدیل اورانیوم در این مجموعه که اورانیوم طبیعی را به شکل قابل‌تزریق به سانتریفیوژ تبدیل می‌کند، «به‌شدت تخریب شده است».
بر اساس تصاویر ماهواره‌ای، ورودی‌های تونل‌های منتهی به مجموعه زیرزمینی سایت هسته‌ای اصفهان نیز آسیب دیده‌اند و دست‌کم سه تا چهار ورودی تونل‌ها ریزش کرده‌اند. موسسه علوم و امنیت بین‌المللی هم اعلام کرده است که تصاویر ماهواره‌ای روز جمعه نشان می‌دهد این ورودی‌ها با خاک پر شده‌اند. این موسسه در گزارش خود نوشت: «این اقدام احتمالا تدبیری پیشگیرانه بوده تا از گسترش انفجار یا نشت مواد خطرناک به بیرون از تاسیسات جلوگیری شود.»
سی‌ان‌ان تاکنون نتوانسته است به‌طور مستقل تایید کند که تونل‌های اطراف سایت اصفهان مستقیما هدف قرار گرفته‌اند. با این حال، ژنرال دن کین، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا، روز یکشنبه در نشست خبری پنتاگون اعلام کرد که یک زیردریایی آمریکایی «بیش از ۱۲ موشک کروز تاماهاک را به سوی زیرساخت‌های کلیدی روی سطح» در سایت اصفهان شلیک کرده است.
