گزارش‌ها در روزهای اخیر از ولایت بدخشان در شمال‌شرق افغانستان حاکی از افزایش تنش میان فرماندهان پشتون‌تبار و تاجیک‌تبار طالبان است. منابع محلی می‌گویند که اختلاف بر سر اداره معادن، تصاحب جایگاه‌های کلیدی در ساختار قدرت محلی و نحوه اجرای فرمان‌های رهبر طالبان از مهم‌ترین دلایل تشدید این تنش‌ها است.
روز یکشنبه چهارم خرداد، هم‌زمان با بالا گرفتن این دست تنش‌ها، در جریان عملیات طالبان برای تخریب مزارع خشخاش، میان نیروهای این گروه و کشاورزان در شهرستان جرم بدخشان هم درگیری رخ داد که طی آن دست‌کم سه نفر کشته و هفت تن زخمی شدند.
منابع مطلع در بدخشان به ایندیپندنت فارسی گفتند که در روزهای اخیر، عملیات تخریب مزارع خشخاش را فرماندهان پشتون‌تبار طالبان مدیریت می‌کنند، زیرا طالبان محلی که عمدتا تاجیک‌اند، در این زمینه همکاری نمی‌کنند. به گفته این منابع، وزارت داخله طالبان برای اجرای این برنامه، ۶۰۰ نفر نیرو از کابل، بلخ و قندوز به بدخشان اعزام کرده است.
این درگیری‌ها در حالی رخ دادند که کشاورزان بدخشانی مدعی‌اند طالبان در روند تخریب مزارع خشخاش، مغرضانه بر مناطق تاجیک‌نشین تمرکز کرده‌اند و مزارع مشابه در بخش‌های پشتون‌نشین را نادیده می‌‌گیرند.
طالبان بر اساس فرمان رهبر خود در آوریل ۲۰۲۲، کشت، تولید و قاچاق مواد مخدر را ممنوع اعلام کرده و مدعی‌اند که این فعالیت‌ها را به صفر رسانده‌اند، اما بنا بر اعلام سازمان ملل متحد، افغانستان همچنان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان مواد مخدر در جهان است؛ هرچند میزان تولید نسبت به سال‌های گذشته کاهش یافته است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
هم‌زمان با وقوع این حوادث در بدخشان، صلاح‌الدین سالار، معاون استخبارات وزارت دفاع طالبان، در فایل‌های صوتی منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی، از نارضایتی مردم بدخشان از حکومت طالبان سخن گفت و تاکید کرد که استاندار بدخشان باید رویکردش را در قبال مردم تغییر دهد و می‌گوید: «مسند استانداری مال شخصی کسی نیست.»
او همچنین ادعا کرد هنگام مراجعه برای ملاقات با استاندار، هدف توهین و تحقیر اطرافیان او قرار گرفته است.
صلاح‌الدین سالار از فرماندهان تاجیک‌تبار طالبان بدخشان و از چهره‌های نزدیک به قاری فصیح‌الدین فطرت و مولوی امان‌الدین منصور است. او در پایان تاکید می‌کند: «این وضعیت را هرگز نمی‌توانم قبول کنم.»
در یک فایل صوتی دیگر، رئیس دفتر استانداری طالبان در بدخشان به مسئولان و نیروهای طالبان هشدار می‌دهد که از برگزاری نشست‌های غیررسمی خودداری کنند. او در این فایل می‌گوید: «به همه مسئولان و مجاهدین توصیه می‌شود در جلسات و نشست‌های غیررسمی که افرادی خارج از چارچوب نهادهای رسمی برگزار می‌کنند، شرکت نکنند. هر نوع جلسه و نشست باید با موافقت استانداری برگزار شود.»
او می‌افزاید: «بر اساس اصول و فرمان‌های نخست‌وزیر و سیاست امارت، فرماندار و فرماندهان پلیس در شهرستان‌ها به کسی اجازه برگزاری نشست‌های خودسرانه را ندهند و در صورت برگزاری، به دفتر استانداری اطلاع دهند.»
نارضایتی طالبان تاجیک‌تبار از رهبر طالبان از سپتامبر ۲۰۲۳ شدت گرفت؛ زمانی که قاری محمد ایوب خالد، یکی از فرماندهان پرنفوذ پشتون‌تبار که پیش‌تر با فرماندهان القاعده روابط نزدیکی داشت، به جای امان‌الدین منصور، استاندار بدخشان شد. این تغییر زمانی انجام شد که منصور برای مناسک حج به عربستان سعودی رفته بود.
این در حالی است که براساس یک تفاهم‌نامه غیررسمی که سال ۲۰۲۱ و پس از بازگشت طالبان به قدرت میان طالبان بدخشان و رهبران این گروه صورت گرفت، اداره امور بدخشان باید در اختیار فرماندهان تاجیک‌تبار و بومی باقی بماند. با این حال، اختیارات چهره‌هایی مانند مولوی امان‌الدین منصور و قاری فصیح‌الدین فطرت، که هر دو اهل بدخشان‌اند، کاهش یافته است و آنان اکنون در خارج از این ولایت فعالیت دارند. البته این دو نفر به‌طور علنی از سیاست‌های رهبر طالبان انتقاد نکرده‌اند، اما فرماندهان ناراضی در بدخشان خود را تحت حمایت آنان می‌دانند.
یکی دیگر از چهره‌های محوری این حلقه ناراضی دکتر فضل‌الله، از بنیان‌گذاران طالبان در بدخشان و از افراد بانفوذ میان طالبان تاجیک‌تبار است. به گفته یک منبع مطلع، فضل‌الله برای تصاحب معادن طلا، ده‌ها نفر از طالبان ناراضی را علیه استاندار پشتون‌تبار، که از نزدیکان ملا هبت‌الله آخندزاده است، بسیج کرده است.
این منبع می‌افزاید که هدف اصلی طالبان تاجیک‌تبار از راه‌اندازی این کارزار اعتراضی بازپس‌گیری سمت‌های کلیدی ولایت بدخشان است. او توضیح می‌دهد: «آنان خواهان انتصاب طالبان تاجیک در سمت‌هایی مانند استانداری، فرماندهی پلیس، ریاست اداره استخبارات و دیگر مناصب مهم‌اند که اکنون به طالبان پشتون‌تبار واگذار شده‌اند.»
به گفته همین منبع، فرماندهان تاجیک‌تبار طالبان همچنین خواستار اخراج شرکت‌هایی‌اند که با مدیریت یا دخالت فرماندهان پشتون در حال استخراج طلا در بدخشان‌اند. معادن طلا و لاجورد سال‌ها منبع درآمد طالبان تاجیک‌تبار محسوب می‌شدند و از آن‌ها برای تامین هزینه‌های جنگ استفاده می‌کردند. اما با تضعیف جایگاه آن‌ها در ساختار طالبان، فرماندهان پشتون از این منابع بهره‌برداری می‌کنند.
در همین حال، ژنرال جلال یفتلی، نظامی پیشین و از چهره‌های شناخته‌شده در شهرستان یفتل، در پیامی از مردم بدخشان و نیروهای نظامی خواست برای «یک نبرد سرنوشت‌ساز» آماده شوند. او با انتقاد از ظلم طالبان، از نیروهای ناراضی این گروه نیز خواست که در کنار مردم بایستند و علیه طالبان بجنگند. یفتلی تاکید کرد: «نظام پساطالبان به فکر انتقام نخواهد بود و باید مردم از ظلم و ستم طالبان خلاص شوند.»
