گزارش‌ها از استان سیستان و بلوچستان حاکی از آن است که تنها بیمارستان تخصصی نوزادان این استان، واقع در شهر زاهدان، در شرایطی به‌شدت بحرانی قرار دارد. در این مرکز درمانی، هیچ‌گونه سازوکار مشخصی برای حمایت از مادران تازه‌زایمان‌کرده وجود ندارد و زنانی که باید دوران نقاهت پس از زایمان را در آسایش سپری کنند، ناچارند خود نقش پرستار نوزادانشان را ایفا کنند؛ آن هم در شرایطی که با کمترین توان جسمی، بدون حمایت روانی و در فضایی کاملا ناسالم، حضور دارند.
در این بیمارستان، زنان پس از زایمان در اتاق‌هایی کوچک، فاقد امکانات اولیه، با تخت‌هایی به‌هم چسبیده و بدون هرگونه تهویه موثر یا سیستم خنک‌کننده، مجبورند از نوزادان خود در بخش نوزادان هم مراقبت کنند.
زنانی که از شهرهای دور و نزدیک استان برای زایمان به زاهدان مراجعه می‌کنند و زایمان طبیعی یا سزارین را پشت سر می‌گذارند، با وجود درد بخیه‌ها، خون‌ریزی و ناتوانی مفرط، ناگزیرند ساعت‌های طولانی روی صندلی‌های بخش زنان و زایمان سپری کنند یا روی زمین غیربهداشتی و آلوده کنار تخت نوزادشان استراحت کنند.
در تنها اتاقی که به‌عنوان محل استراحت در بخش نوزادان بیمارستان علی‌بن‌ابی‌طالب زاهدان در نظر گرفته شده، فقط یک روشویی برای شستن ظروف نوزاد و یک توالت غیربهداشتی وجود دارد و حتی از یک حمام ساده نیز بی‌بهره است و مادر و نوزاد نمی‌توانند دوش بگیرند. خوردن و آشامیدن در بخش نوزادان هم ممنوع است و مادران ناچارند غذایشان را در همین فضای آکنده از بوی نامطبوع صرف کنند.
این در حالی است که خانواده‌ها هیچ حق انتخابی ندارند؛ چرا که بیمارستان علی‌بن‌ابی‌طالب تنها بیمارستان تخصصی نوزادان در کل استان سیستان و بلوچستان است.
گلایه‌های مادران و وضعیت نگران‌کننده کادر درمان
تعدادی از مراجعان بیمارستان علی‌بن‌ابی‌طالب زاهدان که با خبرگزاری ایلنا گفتگو کرده‌اند، بیشتر از شرایط بهداشتی نامناسب و رفتار برخی اعضای کادر درمان در بخش‌های نوزادان، زنان و زایمان انتقاد و گلایه کرده‌اند.
یکی از مادرانی که فرزندان دوقلویش در بخش نوزادان این بیمارستان بستری‌اند، گفت: «یک هفته است که فرزندانم را از بیمارستان ایرانشهر برای درمان به زاهدان آورده‌ام. به دلیل نبود صندلی‌های تخت‌خواب‌شو، برای مراقبت از نوزادانم، تنها دو ساعت در شبانه‌روز آن هم روی زمین می‌خوابم. همین مسئله باعث شده است درد بخیه‌هایم چند برابر شود. در اتاق استراحت مادران، حتی نمی‌توان نفس کشید، چه برسد به استراحت.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
مادر دیگری که چهار روز از عمل سزارینش گذشته و با درد شدید روی زمین دراز کشیده است و نوزادش را شیر می‌دهد، هم گفت: «در بخش زنان و زایمان این بیمارستان با ما برخورد خوبی نمی‌شود. وضعیت بخش نوزادان هم که دیگر بدتر است؛ جایی برای استراحت نداریم و مجبورم روی زمین به فرزندم شیر بدهم.»
بیمار دیگری که چند ماه است فرزندش در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان (NICU) بستری است، گفت که وضعیت این بخش «بسیار اسفبار است. سرویس‌های بهداشتی آلوده‌اند و اتاق استراحت مادران هم بسیار کثیف است».
وضعیت پرستاران این بخش نیز دست‌کمی از وضعیت مادران ندارد. آن‌ها با شیفت‌های طولانی، خستگی‌های طاقت‌فرسا و بدون فضای مناسب برای استراحت، در شرایط کاری بسیار دشواری قرار دارند و تحت فشار مزمن به کار ادامه می‌دهند.
رئیس بخش نوزادان: شرمنده‌ام
محمد حیدرزاده، رئیس بخش نوزادان بیمارستان علی‌بن‌ابی‌طالب زاهدان و فوق‌تخصص بیماری‌های نوزادان، درباره وضعیت وخیم این بخش گفت که آنچه امروز وجود ندارد، نسبت به گذشته بهتر شده است، زیرا به گفته او، در گذشته وضعیت بسیار اسفبارتر بود. به طوری که مادران مجبور بودند بیرون از بخش، روی زمین بخوابند و فضای فیزیکی موجود به هیچ وجه مناسب نبود.
به گفته حیدرزاده، تمامی هزینه‌های تجهیز بخش مراقبت از نوزادان را نیکوکاران تامین کرده‌اند و دانشگاه علوم پزشکی یا بیمارستان هیچ بودجه‌ای برای آن اختصاص نداده‌اند.
او ضمن ابراز شرمندگی از وضعیت زنان تازه زایمان‌کرده این بیمارستان، افزود: «ما بارها درخواست افزایش فضای فیزیکی ارائه دادیم اما هیچ ترتیب اثری داده نشد. حتی چندین پروپوزال به تهران ارسال کردیم و از سازمان‌های بین‌المللی نیز کمک خواستیم، اما همه این تلاش‌ها بی‌نتیجه ماند.»
رئیس بخش نوزادان بیمارستان علی ابن ابیطالب در ادامه گفت که وزیر بهداشت و برخی مسئولان دیگر پس از بازدید از بیمارستان وعده‌هایی دادند اما هیچ اقدامی در جهت بهبود شرایط در بخش زنان و زایمان انجام ندادند.
او تاکید کرد طی دو سالی که مسئولیت این بخش را برعهده گرفته، بارها برای دریافت تجهیزات بیشتر درخواست داده، اما از نهادهای بالادستی هیچ پاسخ دریافت نکرده است، جز اینکه همواره گفته‌اند بودجه نداریم.
به اعتقاد حیدرزاده، برای تامین تجهیزات موردنیاز این بخش اراده‌ای وجود ندارد و تازه مسئولان دانشگاه علوم پزشکی زاهدان به او و دیگرانی که مشکلات را رسانه‌ای می‌کنند، ایراد هم می‌گیرند که چرا این مسائل را مطرح کرده‌اند. این در حالی است که نه‌تنها وضعیت زنان و نوزادان، بلکه شرایط پرستاران هم نگران‌کننده است، زیرا هر پرستار باید از هشت تا ۱۰ نوزاد مراقبت کند که کاملا خارج از استانداردهای قابل قبول است.
به گفته رئیس بخش زنان و زایمان این بیمارستان، نیکوکاران چهار میلیارد تومان برای تجهیز این بخش کمک کردند، حتی از خارج از کشور دلار فرستادند، اما مشکل اساسی کمبود نیروی پرستاری است. وزارتخانه برای بخش دولتی پرستار جذب نمی‌کند و پرستاران به جای آن به سمت بخش خصوصی جذب می‌شوند.
از عمر مفید ساختمان بیمارستان ۱۰ سال گذشته است
کاوه اورعی یزدانی، رئیس بیمارستان علی‌بن‌ابی‌طالب زاهدان، درباره چرایی وضعیت تکان‌دهنده زنان و نوزادان در این بیمارستان گفت: «اگر بخواهیم بی‌پرده صحبت کنیم، باید بگویم که ساختمان بخش زنان و نوزادان در سال ۱۳۸۶ افتتاح شد و اکنون حدود ۲۵ سال از عمر آن می‌گذرد. این در حالی است که عمر مفید ساختمان‌های بیمارستانی در کشور ما بین ۱۵ تا ۲۰ سال است. ساختمان دوم ما که به بخش اطفال اختصاص دارد، در سال ۱۳۹۸ و در اوج بحران کرونا، آن‌هم اورژانسی افتتاح شد، در حالی که هنوز تکمیل نشده بود. همین شرایط، ما را با چالش‌های زیرساختی جدی مواجه کرده است.»
یزدانی افزود: «در شش ماه اخیر، به‌طور میانگین ماهانه ۲۲ هزار بیمار سرپایی و هشت هزار بیمار بستری داشتیم. این آمار برای شهری با جمعیت حدود یک میلیون نفر، عدد بالایی است. بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان تنها ۲۸ تخت دارد؛ در حالی که بیماران بدحال از سراسر استان و حتی دیگر بیمارستان‌های شهر به اینجا ارجاع داده می‌شوند. طبیعی است که در چنین شرایطی، بار سنگینی بر دوش ما گذاشته می‌شود.»
رئیس بیمارستان علی ابن‌ابیطالب در ادامه اذعان کرد که گاهی مجبور می‌شوند تا ۴۴ نوزاد بیمار را در ۲۸ تخت بستری کنند. در این شرایط، پرسنل خسته می‌شوند، کیفیت خدمات افت می‌کند و طبیعی است که امکان ارائه خدمات استاندارد وجود ندارد. به گفته او، همین مشکل در اورژانس اطفال هم وجود دارد و با ۲۸ تخت، گاهی تا ۵۷ کودک بستری می‌شوند.
این وضعیت تکان‌دهنده در حالی است که اسفند ۱۴۰۲، در جریان بازدید نمایندگان ارشد سازمان یونیسف از بخش نوزادان بیمارستان علی‌بن‌ابی‌طالب زاهدان، معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی این شهر ادعا کرد که روزانه به‌طور متوسط ۳۰ نوزاد در این بیمارستان متولد می‌شوند. او در گفتگو با خبرگزاری دولتی ایرنا و در حضور نمایندگان یونیسف، مدعی شد که ۲۸ تخت فعال ویژه نوزادان در این بخش به تمامی تجهیزات مراقبتی سطح ۳ نوزادان مجهزند؛ تجهیزاتی از جمله ونتیلاتور، مانیتورینگ قلبی و تنفسی، پمپ سرم، پمپ سرنگ، گوشی پزشکی، دستگاه سی‌پاپ، آمبوبگ، هولدر، ساکشن و سیستم اکسیژن سانترال.
او در ادامه اظهاراتش، تعداد کادر تخصصی بخش را «قابل‌توجه» توصیف کرد و گفت: «۹ متخصص زنان و زایمان به همراه ۶۰ ماما در این بیمارستان و در سه شیفت فعالیت می‌کنند.»
وضعیت بحرانی بیمارستان علی‌بن‌ابی‌طالب زاهدان تنها نمونه‌ای از بحران گسترده در نظام بهداشت و درمان ایران است؛ بسیاری از بیمارستان‌ها در استان‌های محروم همچون هرمزگان، خوزستان، کرمان، کردستان، ایلام و کهگیلویه و بویراحمد نیز با مشکلات مشابهی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. فرسودگی زیرساخت‌ها، کمبود شدید نیروهای درمانی، تجهیزات ناکافی، و فشار طاقت‌فرسا بر پرستاران و پزشکان از جمله مشکلات مزمن این مراکز است. در برخی شهرها، بیماران برای دریافت ساده‌ترین خدمات درمانی ناچارند صدها کیلومتر سفر کنند و در نهایت هم در شرایطی غیراستاندارد، بستری می‌شوند.
