در حالی‌که باکو می‌کوشد جمهوری اسلامی را از ارمنستان دور کند، نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی روز یکشنبه ۲۸ اردیبهشت وارد خاک جمهوری آذربایجان شدند تا در یک رزمایش نظامی مشترک با این کشور شرکت کنند.

تسنیم نوشت که نیروی زمینی سپاه پاسداران و ارتش جمهوری آذربایجان رزمایش «ارس - ۲۰۲۵» را امروز آغاز کرده‌اند. این رزمایش تا ۳۱ اردیبهشت ادامه خواهد داشت. این درحالی است که جمهوری آذربایجان از اصلی‌ترین متحدان نظامی و سیاسی اسرائیل در منطقه به شمار می‌آید و در پرونده کشته شدن ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری پیشین ایران، نیز شماری از مقام‌های جمهوری اسلامی این کشور را تلویحا متهم کرده بودند.

همچنین رزمایش ارس ۲۰۲۵ در شرایطی در قره‌باغ برگزار می‌شود که دولت آذربایجان کمتر از دو سال است که این منطقه را از ارمنستان پس گرفته است.

سردار ولی معدنی، معاون عملیات نیروی زمینی سپاه، گفت: «نیروهای ویژه نیروی زمینی سپاه از طریق مرز زمینی بیله‌سوار استان اردبیل وارد جمهوری آذربایجان شدند تا در این رزمایش شرکت کنند. این رزمایش گامی مهم در راستای تقویت امنیت مرزهای مشترک و مقابله با تهدیدات احتمالی است.»

آذرماه سال گذشته نیز رزمایش مشترکی میان نیروهای ارتش جمهوری آذربایجان و نیروی زمینی سپاه پاسداران به میزبانی ایران در منطقه اصلاندوز استان اردبیل برگزار شد. با این حال، برگزاری این رزمایش در منطقه‌ای که از ارمنستان، متحد سنتی ایران، ستانده شده، نشان‌دهنده احتمال بهبود یافتن روابط باکو و تهران است. مسعود پزشکیان، رئيس‌جمهوری اسلامی ایران، ۲۰ روز قبل به جمهوری آذربایجان رفت و با الهام علی‌اف، رئیس‌جمهوری آذربایجان، دیدار کرد.

نشریه اسرائیل‌هیوم درباره این رزمایش نوشت: «نکته قابل توجه درباره این رزمایش، روابط بسیار نزدیک جمهوری آذربایجان با اسرائیل است؛ روابطی که شامل فروش تسلیحات و میانجی‌گری دیپلماتیک میان اورشلیم و آنکارا در خصوص وضعیت سوریه نیز می‌شود. پیش‌تر، در نوامبر سال گذشته، هیئت نظامی جمهوری آذربایجان از استان اردبیل ایران دیدار کرده بود تا از نزدیک رزمایش موسوم به ارس ۲۰۲۴ را مشاهده کند.»

جمهوری آذربایجان و ارمنستان در سال ۲۰۲۰ و پس از چند دهه، بار دیگر برسر حاکمیت بر منطقه قره‌باغ با یکدیگر وارد درگیری نظامی چند هفته‌ای شده بودند که در نهایت این تنش‌ها با میانجی‌گری روسیه و امضای توافق‌نامه‌ای به پایان رسید.

اما به‌رغم پایان رسمی جنگ، تنش‌ها میان باکو و ایروان همچنان پابرجا ماند و به‌صورت مقطعی به درگیری‌های نظامی انجامید. این تنش‌ها تا شهریور ۱۴۰۲ ادامه یافت- زمانی که نیروهای آذربایجانی وارد منطقه قره‌باغ کوهستانی شدند و کنترل کامل آن را به دست گرفتند.

همچنین در سالیان اخیر، یکی از عوامل اصلی تنش‌ها میان جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان، روابط نزدیک باکو با تل‌آویو بوده است که  مقام‌های جمهوری اسلامی آن را تهدیدی علیه امنیت ایران تلقی می‌کنند. پس از سقوط بالگرد حامل ابراهیم رئیسی در منطقه مرزی قیزقلعه‌سی، برخی گمانه‌زنی‌ها مبنی بر نقش جمهوری آذربایجان در این سانحه مطرح شد. حتی در آذر ۱۴۰۳ یکی از نمایندگان مجلس ایران باکو را به همکاری با اسرائیل متهم کرد.

از سوی دیگر و علاوه بر ماجرای حمله مسلحانه به ساختمان سفارت آذربایجان در تهران، در دی‌ماه ۱۴۰۳ نیز دستگاه‌های اطلاعاتی آذربایجان اعلام کردند که توطئه‌ ترور یکی از رهبران بانفوذ یهودیان در این کشور را خنثی کرده‌اند و انگشت اتهام را به سمت جمهوری اسلامی ایران نشانه رفتند. هم‌زمان، رسانه‌های داخلی و جامعه یهودی آذربایجان نیز جمهوری اسلامی را عامل پشت‌پرده این طرح معرفی کردند.

همچنین نشریه اسرائیل‌هیوم در اسفند سال گذشته هشدار داده بود که اگر اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای ایران حمله کند، ممکن است تهران واکنشی تلافی‌جویانه علیه جمهوری آذربایجان نشان دهد.

از سوی دیگر، در تابستان ۱۴۰۳ که سفر ولادیمیر پوتین، رئيس‌جمهوری روسیه، به باکو، بار دیگر موضوع احداث گذرگاه زنگزور را مطرح کرد، با مخالفت شدید ایران روبه‌رو شد. اگر گذرگاه زنگزور اجرایی شود ارتباط زمینی ایران با ارمنستان قطع خواهد شد و دسترسی به قفقاز کاملا در اختیار جمهوری آذربایجان قرار خواهد گرفت.