در ۸۰ سال گذشته، روابط میان عربستان سعودی و آمریکا به شراکتی چندبعدی تبدیل شده است که حوزه‌هایی نظیر دفاعی، تجاری، آموزش، گردشگری را در بر می‌گیرد‌ــ شراکتی با روابط در تمام سطوح، از مقام‌های دولتی گرفته تا شهروندان عادی، حفظ شده است.

عرب‌نیوز در مقاله‌ای به مرور تاریخچه روابط دو کشور می‌پردازد و می‌نویسد عربستان سعودی مقصد نخستین سفر خارجی رسمی دونالد ترامپ در دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش است.

از سال ۱۹۷۴ تاکنون، شش رئیس‌جمهوری آمریکا به عربستان سعودی سفر کرده‌اند. از همکاری‌های اولیه در زمینه دفاعی و انرژی گرفته تا شراکت‌های نوین در حوزه آموزش، فناوری، گردشگری و هنر، روابط دو کشور با گذشت زمان تحت تاثیر رویدادهای منطقه‌ای، تحولات جهانی و منافع مشترک عمیق‌تر شده است.

آموزش همواره یکی از ارکان اصلی این رابطه بوده است، به‌ویژه از طریق «برنامه بورسیه ملک عبدالله» که هزاران دانشجوی سعودی را به آمریکا فرستاده است. دانشجویان آمریکایی نیز از طریق دانشگاه اسلامی مدینه و برنامه‌هایی مانند فولبرایت و مشارکت‌هایی نظیر همکاری میان دانشگاه ایالتی آریزونا و وزارت آموزش عربستان، به این کشور آمده‌اند.

در سال‌های اخیر، چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان سعودی پویایی تازه‌ای به همکاری‌های دو کشور بخشیده و راه را برای تبادل دانش و جذب میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری متقابل باز کرده است.

عربستان سعودی نیز همانند آمریکا کشور نوآوری است و به کارآفرینی و پیشرفت فناوری ارج می‌نهد. بسیاری تقویت روابط دو کشور را به سفر ترامپ در سال ۲۰۱۷ یا چشم‌انداز ۲۰۳۰ نسبت می‌دهند، اما پایه‌های این رابطه دهه‌ها پیش‌تر بنا نهاده شد.

ریشه‌های این رابطه به دهه ۱۹۴۰ بازمی‌گردد، پس از آنکه ملک عبدالعزیز آل سعود قبایل نجد و حجاز را در سال ۱۹۳۲ متحد و کشور عربستان سعودی را تاسیس کرد.

در ۱۴ فوریه ۱۹۴۵، در حالی که جنگ جهانی دوم رو به پایان بود، فرانکلین روزولت، رئیس‌جمهوری وقت آمریکا، با ملک عبدالعزیز روی عرشه کشتی یواس‌اس کویینسی در دریاچه تلخ بزرگ مصر، پس از نشست یالتا دیدار کرد. این دیدار نقطه عطفی تاریخی بود. روزولت از ملک عبدالعزیز درباره مسئله پناهجویان یهودی اروپایی مشورت خواست و عربستان سعودی را بازیگری کلیدی در نظم جهانی پس از جنگ می‌دانست.

روزولت آگاه بود که با پایان جنگ جهانی دوم، نظمی نو در حال شکل‌گیری است‌ــ و عربستان سعودی کشوری بود که آمریکا باید با آن رابطه دوستانه برقرار می‌کرد. دو رهبر احترامی متقابل به یکدیگر نشان دادند؛ روزولت یک هواپیمای مسافربری دی‌سی‌ـ۳ به ملک عبدالعزیز هدیه داد‌ــ که بعد دو فروند دیگر نیز ارسال شد‌ــ و این سرآغازی برای تاسیس شرکت هواپیمایی سعودی شد.

دو ماه بعد روزولت درگذشت، اما «دیدار کویینسی» پایه‌گذار رابطه‌ای ماندگار شد. در سال ۱۹۵۳، پیمان کمک‌های دفاعی متقابل امضا و روابط نظامی دو کشور رسمی شد.

در سال ۱۹۵۷، ملک سعود به‌عنوان نخستین پادشاه سعودی به آمریکا سفر کرد و در فرودگاه ملی واشینگتن با دوایت آیزنهاور، رئيس‌جمهوری وقت، دیدار کرد. این سفر بر لزوم یافتن راه‌حل‌های پایدار برای چالش‌های منطقه‌ای تاکید داشت و به تعهدی برای تقویت نیروهای مسلح عربستان سعودی انجامید.

همکاری‌های اولیه همچنین زیرساخت‌ها را شامل می‌شد. دیدارهای دیپلماتیک در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ ادامه داشت و روابط دوجانبه را تحکیم کرد.

در سال ۱۹۶۶، ملک فیصل در سفری رسمی با لیندون جانسون، رئیس‌جمهوری وقت، دیدار کرد و در سال ۱۹۷۱ نیز در دیداری دیگر با ریچارد نیکسون، رئیس‌جمهوری بعدی، گفت‌و‌گو کرد.

در سال ۱۹۷۴، همکاری اقتصادی با تشکیل «کمیسیون مشترک اقتصادی آمریکا و عربستان سعودی» عمیق‌تر شد که بر توسعه صنعت، آموزش، فناوری و کشاورزی متمرکز بود. در همان سال، نیکسون نیز سفری تاریخی به عربستان سعودی داشت و این شراکت رو به گسترش را تایید کرد.

در سال ۱۹۸۲، جورج بوش، معاون رئیس‌جمهوری وقت، برای تسلیت درگذشت ملک خالد به ریاض سفر کرد‌ــ حرکتی که حاکی از بعد شخصی روابط دوجانبه بود.

همکاری نظامی در طول جنگ خلیج فارس در سال‌های ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۱ تقویت شد و نیروهای سعودی همراه نیروهای آمریکایی و ائتلافی در آزادسازی کویت مشارکت داشتند. استقرار نیروهای آمریکایی در عربستان سعودی نشان‌دهنده نقش راهبردی ریاض در دفاع منطقه‌ای بود.

در سال ۲۰۰۲، «گفت‌و‌گوی راهبردی سعودی-آمریکایی» در جریان سفر ملک عبدالله به مزرعه جورج بوش در تگزاس آغاز شد. هدف این گفت‌و‌گو تقویت همکاری در زمینه مقابله با تروریسم، انرژی، آموزش و امور اقتصادی بود.

همین روحیه همکاری در سال ۲۰۰۵ با آغاز «برنامه بورسیه ملک عبدالله» ادامه پیدا کرد که با هدف تمرکز بر سرمایه انسانی عربستان سعودی طراحی شده بود. در مرحله آزمایشی، بیش از ۹۰۰۰ دانشجوی سعودی به آمریکا اعزام شدند‌ــ رقمی که در سال‌های بعد افزایش یافت.

تعامل دو کشور در سطح بالا با بازدید لورا بوش، بانوی اول آمریکا، در سال ۲۰۰۷ و سفر نخست باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا، به عربستان سعودی در سال ۲۰۰۹ ادامه پیدا کرد.

در سال ۲۰۱۲، «مجمع راهبردی آمریکا و شورای همکاری خلیج فارس» شکل گرفت و هیلاری کلینتون، وزیر خارجه وقت آمریکا، در نخستین نشست در ریاض شرکت کرد‌ــ حرکتی که نقش شورای همکاری را در راهبرد منطقه‌ای آمریکا ارتقا داد.

همکاری دو کشور در سال ۲۰۱۷ جهشی دیگر داشت، زمانی که ترامپ در دوره نخست ریاست‌جمهوری‌اش به ریاض سفر کرد. این سفر سه نشست برجسته را شامل می‌شد و تمرکز این نشست‌ها بر گسترش همکاری‌های نظامی و تجاری بود.

هم‌زمان با دگرگونی اقتصادی و دیپلماسی جهانی عربستان سعودی در چارچوب چشم‌انداز ۲۰۳۰، همکاری با آمریکا در زمینه‌هایی چون انتقال انرژی، فناوری‌ پاک و تحول دیجیتال همچنان نقشی کلیدی ایفا می‌کند.

سفر دوباره ترامپ‌ــ نخستین سفر خارجی رسمی او در دوره دوم‌ ریاست‌جمهوری‌اش‌ــ قرار است با تمرکز بر سرمایه‌گذاری، نوآوری و تعمیق روابط این تلاش‌ها را تقویت کند.

از دیدار تاریخی ۱۹۴۵ میان روزولت و ملک عبدالعزیز تا دوران جدید همکاری‌های راهبردی، روابط عربستان سعودی و آمریکا فراز‌و‌نشیب‌های زیادی‌ــ از جنگ‌ها و تحول‌های اقتصادی گرفته تا دگرگونی‌های سیاسی‌ــ پشت سر گذاشته است. در حالی که هر دو کشور به آینده می‌نگرند، این شراکت همچنان یکی از ارکان ثبات جهانی و فرصت‌سازی به شمار می‌رود.