مذاکرات میان جمهوری اسلامی ایران و آمریکا درباره برنامه هسته‌ای ایران از روز چهارشنبه وارد مرحله موسوم به «سطح کارشناسی» خواهد شد، نشانه‌ای که برخی تحلیلگران آن را دال بر پیشرفت سریع گفت‌وگوها می‌دانند.
با این حال، برخی کارشناسان در گفت‌و‌گو با آسوشیتدپرس هشدار می‌دهند که این موضوع لزوما به‌معنای نزدیک بودن توافق نیست، بلکه نشان می‌دهد مذاکرات میان عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، و استیو ویتکاف، فرستاده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه، در بالاترین سطح‌ــ یعنی توافق احتمالی محدودیت برنامه هسته‌ای تهران در ازای لغو تحریم‌های اقتصادی‌ــ هنوز به بن‌بست نرسیده است.
کلسی دونپورت، مدیر سیاست‌های منع گسترش در انجمن کنترل تسلیحات که سال‌ها برنامه هسته‌ای ایران را مطالعه کرده است، گفت: «اگر ویتکاف در گفت‌وگوهایش با عراقچی خواسته‌هایی حداکثری، مانند برچیدن کامل برنامه غنی‌سازی، را مطرح می‌کرد، جمهوری اسلامی ایران هیچ انگیزه‌ای برای ورود به سطح فنی نداشت.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
با این حال، سطح فنی مذاکرات همچنان ممکن است پر از موانع و مسائل حساس باشد. میزان غنی‌سازی اورانیوم قابل‌قبول برای آمریکا چقدر خواهد بود؟ برنامه موشکی بالستیک جمهوری اسلامی چه جایگاهی در این مذاکرات خواهد داشت، برنامه‌ای که دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ آن را یکی از دلایل خروج آمریکا از برجام عنوان کرد؟ کدام تحریم‌ها لغو خواهند شد و کدام تحریم‌ها همچنان باقی خواهند ماند؟
ریچارد نفیو، پژوهشگر مهمان در موسسه واشینگتن در امور سیاست خاور نزدیک که پیش‌تر در وزارت خارجه آمریکا روی تحریم‌های ایران کار کرده است و در مذاکرات برجام نقش داشت، گفت: «مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده ارزش مذاکرات کارشناسی این است که آیا تعهد سیاسی برای انجام کاری وجود دارد یا خیر، و کارشناسان فقط باید چگونگی آن را مشخص کنند.»
او افزود: «اگر کارشناسان هم‌زمان مجبور باشند درباره مفاهیم کلی و اساسی هم مذاکره کنند، بدون توافق سیاسی، نتیجه‌ای جز اتلاف وقت نخواهد داشت.»
در توافق برجام، جمهوری اسلامی پذیرفت که اورانیوم را فقط تا غلظت ۳.۶۷ درصد غنی‌سازی کند و فقط ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم ذخیره داشته باشد. اما امروز، جمهوری اسلامی بخشی از اورانیوم را تا غلظت ۶۰ درصد غنی‌سازی می‌کند‌ــ که از لحاظ فنی، گامی کوتاه تا سطح تسلیحاتی ۹۰ درصد محسوب می‌شود. طبق آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ذخایر اورانیوم ایران تا فوریه سال جاری به ۸۲۹۴ کیلوگرم رسیده است.
این توافق همچنین انواع سانتریفیوژهایی را که جمهوری اسلامی می‌توانست استفاده کند محدود می‌کرد و بدین ترتیب، توانایی تهران برای حرکت سریع به سمت ساخت بمب را کند کرد. همچنین چارچوب‌هایی برای چگونگی و زمان لغو تحریم‌ها و همچنین مهلت‌های زمانی اجرای توافق مشخص شده بود.
کلسی دونپورت گفت: «توافق در زمینه منع گسترش سلاح معنا ندارد، اگر نتوان آن را به‌طور موثر اجرا و راستی‌آزمایی کرد.»
او افزود: «آمریکا به یک تیم فنی قوی نیاز دارد تا درباره محدودیت‌های دقیق و نظارت‌های شدید که برای کشف سریع هرگونه حرکت جمهوری اسلامی به سوی سلاح هسته‌ای و واکنش به‌موقع لازم است، مذاکره کند.»
هر دو طرف آمریکایی و ایرانی درباره محتوای دقیق مذاکرات تا این‌جا سکوت کرده‌اند، گرچه هر دو درباره سرعت مذاکرات ابراز خوش‌بینی کرده‌اند.
با این حال، اختلافی آشکار در سخنان ویتکاف در یک مصاحبه تلویزیونی مشهود بود که گفت تهران ممکن است بتواند تا سطح ۳.۶۷ درصد غنی‌سازی کند. ساعاتی بعد، ویتکاف بیانیه‌ای صادر کرد و گفت: «ایران باید برنامه غنی‌سازی هسته‌ای و تسلیحاتی‌اش را متوقف و حذف کند.»
در پاسخ، عراقچی هشدار داد که ایران باید بتواند غنی‌سازی داشته باشد. او گفت: «موضوع اصلی غنی‌سازی به‌خودی خود غیرقابل‌مذاکره است.»
نفیو رسیدن به سطح کارشناسی را «نشانه‌ای مثبت» توصیف کرد؛ با این حال، هشدار داد کار سخت مذاکرات ممکن است تازه آغاز شده باشد.
او گفت: «این مرحله به‌معنای ورود به جزئیات واقعی است تا درباره مفاهیمی که مقام‌های ارشد ممکن است متوجه نشوند بحث و به پرسش‌ها پاسخ داده شود. به‌علاوه، فکر می‌کنم نباید از آغاز این مرحله انتظار بیش از حد داشت. گاهی اوقات مذاکرات کارشناسی بهانه‌ای است تا مقام‌های ارشد از برخورد با مسائل سخت طفره بروند‌ــ بگویند بگذارید کارشناسان بحث کنند و ما سراغ مسائل دیگر برویم‌ــ یا از تصمیم‌گیری‌های بزرگ سیاسی اجتناب کنند.»
ترجمه و تلخیص از اسوشیتدپرس
