در ادامه برنامه هدفمند تخریب خانه‌ها و بناهای تاریخی تهران، ساختمان چرخ خیاطی سینگر، اثر به‌جامانده از نیکلای مارکوف، معمار برجسته روس، در آستانه خروج از فهرست آثار ملی و تخریب قرار گرفت.

این ساختمان که در خیابان سعدی در تهران واقع است، در دوران پهلوی اول ساخته و در دهه ۱۳۸۰ به فهرست میراث ملی ایران افزوده شد. با این حال، طبق گزارش خبرگزاری ایلنا، مالک خصوصی در تلاش است «به بهانه اعلام خطر ریزش» حکم خروج این بنا را از فهرست میراث ملی بگیرد و پس از تخریب، به جای آن مرکز تجاری احداث کند.

سجاد عسگری، دبیر کمیته ملی حفاظت از خانه‌های تاریخی شهر تهران درباره خطر تخریب این بنا هشدار داد و گفت حتی اگر در اثر دفاع نادرست میراث فرهنگی تهران، این اثر از فهرست میراث ملی حذف شود، باز هم نباید این ساختمان به دلیل وجود ارزش‌های معماری تخریب و نابود شود، بلکه باید بطور کامل حفظ شود.

به گفته این فعال میراث فرهنگی، بر اساس مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی که ضوابط و شاخص‌های لازم برای بازیابی هویت شهرسازی و معماری ایرانی و اسلامی را مشخص و ابلاغ کرده، حفظ و صیانت از بناها و بافت‌های تاریخی و فرهنگی و مکاشفه ارزش‌های پنهان آن‌ها ضروری است و بازسازی بناهایی که تا سال ۱۳۴۰ شمسی احداث و به دلایلی تخریب شده‌اند، باید به‌صورت عین‌به‌عین انجام شود. بنابراین مالک ساختمان سینگر حتی در صورت خروج آن از فهرست آثار ملی هم نمی‌تواند این اثر تاریخی را تخریب کند و اگر برای این اثر اتفاقی بیفتد مالک بنا باید آن را عین‌به‌عین بسازد.

عسگری افزود: «ساختمان سینگر تهران هم اکنون وضعیت بسیار خوبی دارد و بنا خوب و سالم است. حتی مشکل حفاظتی هم ندارد، چون احتمالا نیکلای مارکوف در ساخت و احداث آن از اسکلت فلزی استفاده کرده است.»

او همچنین گفت که بنای تاریخی ساختمان سینگر تهران در گذشته نمایندگی چرخ‌ خیاطی‌ سینگر بود و در حال حاضر مغازه‌های این بنا به محلی برای فروش ابزارآلات صنعتی تبدیل شده است.

نمای ساختمان سینگر تهران یادآور معماری کلیسای سنت استپانوس و مریم مقدس است و مصالح به کار رفته در آن نیز خشت و آجر است.

نیکلای مارکوف روسی به دلیل وقوع جنگ در شوروی سابق به ایران آمد و در شهرداری تهران به‌عنوان معمار مشغول به کار شد. او طی سال‌های اقامت در تهران بناهای متعددی احداث کرد که از آن جمله می‌توان کلیسای ارتدوکس روس، ساختمان سینگر، دبیرستان البرز، ساختمان اداره پست تهران، مدرسه ژاندارک، باغ موزه نگارستان، مسجد فخرالدوله، ساختمان سفارت ایتالیا و چند بنای تاریخی دیگر را نام برد.

مارکوف در آثارش همواره تلاش می‌کرد تلفیقی از معماری کهن و مدرن ایران را به‌ کار گیرد. به‌ همین ترتیب، در طراحی ساختمان سینگر نیز از آجر و خشت که مصالح بومی ایران‌اند، استفاده کرد. گنبد فیروزه‌ای و سنگ‌های تراورتن نمای آن نیز ترکیبی از هنر معماری معاصر و معماری ایرانی و اسلامی است.

ساختمان سینگر از نظر اجتماعی و فرهنگی نیز واجد ارزش و اهمیت است؛ زیرا یادآور سال‌های دهه ۱۳۱۰ در ایران است که که با اهتمام رضاشاه پهلوی، کارخانه‌ها و صنایع بزرگ اروپایی وارد ایران می‌شدند و در ایران ساختمان‌ها و نمایندگی‌های احداث می‌کردند. چرخ خیاطی سینگر نیز که اکنون تنها ساختمان آن در خیابان سعدی تهران به‌جامانده، یکی از همین کارخانه‌ها بوده است.

این ساختمان که به مدت ۳۰ سال محل استقرار نمایندگی شرکت سینگر در تهران و محل فروش چرخ خیاطی‌های این شرکت بود، پس از وقوع انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ تخلیه و به مرور زمان کاربری بخش‌هایی از آن تغییر کرد. بخش‌هایی دیگر از ساختمان نیز دچار فرسایش و تخریب تدریجی شدند. اکنون نیز خطر تخریب کامل این بنا را تهدید می‌کند.